جهان اقتصاد گزارش می دهد؛۱۶ هزار بمب ساعتی در قلب تهران
گروه زیربنایی رضا پورحسین
جهان اقتصاد: رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در اظهاراتی هشداردهنده اعلام کرده است که در شهر تهران حدود ۹ هزار ساختمان غیرایمن شناسایی شده‌اند که هر یک از آن‌ها می‌توانند در زمان وقوع بحران‌هایی نظیر زلزله یا آتش‌سوزی به فاجعه‌ای دلخراش منجر شوند و جان بسیاری از شهروندان را به خطر بیندازند.
این ساختمان‌ها که به دلیل نقص‌های اساسی در طراحی، استفاده از مصالح نامناسب یا عدم رعایت استانداردهای ایمنی در برابر حوادث طبیعی و غیرطبیعی آسیب‌پذیر هستند، تهدیدی جدی برای امنیت ساکنان پایتخت محسوب می‌شوند. بر اساس بررسی‌های اولیه، این ۹ هزار ساختمان تنها بخشی از مشکل را نشان می‌دهند و تخمین زده می‌شود که تعداد واقعی ساختمان‌های غیرایمن در تهران به حدود ۱۶ هزار مورد برسد.
این آمار تکان‌دهنده عمق بحرانی را که پایتخت ایران با آن مواجه است، نشان می‌دهد و ضرورت اقدام فوری برای ایمن‌سازی این سازه‌ها را بیش از پیش برجسته می‌کند.
این ساختمان‌های غیرایمن، که به تعبیری مانند بمب‌های ساعتی در جای‌جای شهر پراکنده‌اند، در صورت وقوع زلزله‌ای با شدت بالا یا آتش‌سوزی‌های گسترده می‌توانند به سرعت فعال شوند و خسارات جانی و مالی جبران‌ناپذیری به بار آورند. تهران، شهری که روی گسل‌های فعال زلزله‌خیز قرار دارد، همواره در معرض خطر بلایای طبیعی است و وجود این سازه‌ها این تهدید را چند برابر می‌کند.
بسیاری از این ساختمان‌ها، به‌ویژه در مناطق قدیمی‌تر شهر، سال‌ها پیش و بدون رعایت استانداردهای مدرن ساخته شده‌اند. برخی فاقد اسکلت مقاوم در برابر زلزله هستند، برخی از مصالح بی‌کیفیت ساخته شده‌اند و تعدادی نیز به دلیل فرسودگی و عدم نگهداری مناسب در شرایط بحرانی قرار دارند.
علاوه بر این، تعدادی از این سازه‌ها کاربری‌های پرخطری مانند بیمارستان‌ها، مدارس یا مراکز تجاری دارند که در صورت بروز حادثه، ابعاد فاجعه را گسترده‌تر می‌کنند. تجربه تلخ پلاسکو، که در آن یک ساختمان تجاری در قلب تهران در آتش سوخت و جان ده‌ها نفر را گرفت، نباید تکرار شود. این فاجعه نشان داد که بی‌توجهی به ایمنی ساختمان‌ها چه عواقب دردناکی می‌تواند داشته باشد.
ایمن‌سازی این ساختمان‌ها نه تنها یک ضرورت فنی، بلکه یک وظیفه اجتماعی و انسانی است. هر روز که بدون اقدام عملی برای رفع این مشکل می‌گذرد، جان صدها نفر از ساکنان تهران در معرض خطر قرار دارد. شناسایی دقیق تمامی ساختمان‌های غیرایمن اولین گام در این مسیر است.
اگرچه تاکنون ۹ هزار مورد شناسایی شده‌اند اما احتمال وجود تعداد بیشتری از این سازه‌ها نشان‌دهنده نیاز به بررسی‌های گسترده‌تر و استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند نقشه‌برداری دیجیتال و ارزیابی‌های مهندسی دقیق است. پس از شناسایی، اقدامات اصلاحی شامل مقاوم‌سازی سازه‌ها، بازسازی یا حتی تخریب و نوسازی برخی از این ساختمان‌ها باید در اولویت قرار گیرد.
تجربه تلخ پلاسکو یادآور این است که تأخیر در اقدام می‌تواند به قیمت جان انسان‌ها تمام شود.علاوه بر مسائل فنی، آگاهی‌بخشی به شهروندان نقش مهمی در کاهش خطرات دارد. بسیاری از ساکنان این ساختمان‌ها ممکن است از وضعیت ناایمن محل زندگی یا کار خود بی‌اطلاع باشند. اطلاع‌رسانی شفاف و ارائه راهکارهای عملی برای تخلیه یا ایمن‌سازی می‌تواند خسارات احتمالی را کاهش دهد.
تشویق مالکان به همکاری در طرح‌های مقاوم‌سازی از طریق ارائه تسهیلات مالی یا معافیت‌های مالیاتی نیز می‌تواند انگیزه‌ای برای اقدام سریع‌تر باشد. شهرداری تهران باید با جدیت بیشتری وارد عمل شوند و با تخصیص منابع مالی و انسانی، پروژه‌های ایمن‌سازی را تسریع کنند. تجربه تلخ پلاسکو نشان داد که بی‌توجهی به هشدارها و عدم اقدام به‌موقع می‌تواند به فاجعه‌ای ملی منجر شود.
تهران نمی‌تواند در برابر این تهدید خاموش بی‌تفاوت بماند. زلزله یا آتش‌سوزی بعدی ممکن است هر لحظه رخ دهد و در آن زمان، دیگر فرصتی برای جبران غفلت‌ها باقی نخواهد ماند. تجربه‌های تلخ گذشته ، درس‌های دردناکی به ما آموخته‌اند که پیشگیری و آمادگی پیش از وقوع بحران، تنها راه کاهش خسارات است.
۱۶ هزار ساختمان غیرایمن به منزله ۱۶ هزار هشدار برای پایتخت است که هر یک می‌توانند به فاجعه‌ای غیرقابل جبران منجر شوند. اکنون زمان آن است که با عزمی جدی و برنامه‌ای منسجم، این بمب‌های ساعتی خنثی شوند تا تهران به شهری ایمن‌تر تبدیل شود.
