جهان اقتصاد گزارش می دهد؛ زنگ خطر؛جمعیت تهران سرریز شد

جهان اقتصاد: تهران، پایتخت ایران، اکنون به نقطه‌ای بحرانی در تاریخ توسعه شهری خود رسیده است. ظرفیت جمعیتی این کلان‌شهر عظیم، که سال‌ها به عنوان قلب تپنده اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور شناخته می‌شد، پر شده است.

قرار بود طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، جمعیت تهران تا سال ۱۴۰۶ به حدود 10 میلیون نفر برسد اما این پیش‌بینی دو سال زودتر، یعنی در سال ۱۴۰۴، به واقعیت پیوسته است. این رشد شتابان جمعیت، که فراتر از ظرفیت زیرساختی و زیست‌محیطی شهر بوده، زنگ خطر را برای مدیران شهری و برنامه‌ریزان به صدا درآورده است.

 تهران دیگر توان پذیرش جمعیت بیشتر را ندارد و چاره‌ای جز هدایت هدفمند جمعیت به سمت شهرهای اقماری اطراف نیست. این روند، که از چند سال پیش به‌تدریج آغاز شده، اکنون به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است. طی سال‌های اخیر، گرانی فزاینده هزینه‌های زندگی در تهران، از جمله قیمت مسکن، اجاره‌بها و هزینه‌های روزمره، بسیاری از شهروندان را به حاشیه‌نشینی و مهاجرت به شهرهای اقماری مانند پرند، پردیس، اندیشه و هشتگرد سوق داده است.

این مهاجرت نه‌تنها به دلیل فشارهای اقتصادی، بلکه به دلیل کاهش کیفیت زندگی در تهران، از جمله ترافیک سنگین، آلودگی هوا و کمبود فضای سبز، شدت گرفته است. شهروندانی که روزگاری تهران را به عنوان مقصدی برای تحقق آرزوهایشان انتخاب می‌کردند، حالا به ناچار به دنبال گزینه‌های مقرون‌به‌صرفه‌تر در مناطق اطراف هستند.

این جابه‌جایی جمعیتی، اگرچه به ظاهر خودجوش به نظر می‌رسد، نیازمند مدیریت دقیق و برنامه‌ریزی‌شده است تا از ایجاد مشکلات جدید در شهرهای اقماری جلوگیری شود.

در این میان، منطقه ۲۲ تهران که زمانی به عنوان یکی از آخرین مناطق با ظرفیت توسعه شهری معرفی می‌شد، دیگر نمی‌تواند پذیرای بارگذاری جمعیتی بیشتر باشد. برخلاف تصور اولیه که این منطقه می‌توانست به عنوان مقصدی برای جذب جمعیت جدید عمل کند، حالا باید به عنوان یک راه‌حل برای کاهش فشار جمعیتی از مناطق مرکزی و شلوغ تهران مورد توجه قرار گیرد.

هدایت جمعیت از مناطق پرتراکم مانند مرکز و شرق تهران به منطقه ۲۲ می‌تواند به توزیع متوازن‌تر جمعیت و کاهش فشار بر زیرساخت‌های مناطق مرکزی کمک کند. این رویکرد نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و ایجاد امکانات کافی در منطقه ۲۲ است تا این منطقه به جای تبدیل شدن به یک کانون جدید ازدحام، به عنوان یک فضای قابل‌زیست و متعادل عمل کند.

با این حال، مدیریت شهری تهران در سال‌های اخیر نتوانسته پاسخگوی این چالش‌های پیچیده باشد. شهرداری تهران، که مسئولیت هدایت این کلان‌شهر در یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخی آن را بر عهده دارد، عملکرد ضعیفی از خود نشان داده است. تصمیم‌گیری‌های ناکارآمد، فقدان برنامه‌ریزی منسجم و بی‌توجهی به اصول شهرنشینی پایدار، تهران را در آستانه بحران‌های عمیق‌تر قرار داده است.

در حالی که شهرهای پیشرفته جهان با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، مدیریت هوشمند منابع و تمرکز بر توسعه پایدار، چالش‌های جمعیتی و زیست‌محیطی خود را مدیریت می‌کنند، تهران همچنان با روش‌های سنتی و ناکارآمد اداره می‌شود. شهرداری نه‌تنها در پیشبرد پروژه‌های زیرساختی مانند توسعه مترو و بهبود سیستم حمل‌ونقل عمومی ناکام بوده، بلکه در زمینه حفظ محیط‌زیست شهری و جلوگیری از تخریب منابع طبیعی نیز عملکرد قابل‌قبولی نداشته است.

بی‌توجهی به اصول شهرنشینی، از جمله توزیع عادلانه امکانات، توجه به ظرفیت‌های زیستی شهر و ایجاد تعادل بین توسعه اقتصادی و حفظ کیفیت زندگی، باعث شده تا تهران به شهری با مشکلات عدیده تبدیل شود.

آلودگی هوا، ترافیک فلج‌کننده، کمبود آب و فرسودگی زیرساخت‌ها تنها بخشی از پیامدهای این بی‌توجهی هستند. در چنین شرایطی، هدایت جمعیت به شهرهای اقماری و بازتوزیع جمعیت در مناطق مختلف تهران، از جمله منطقه ۲۲، نیازمند یک استراتژی کلان و هماهنگ است که فراتر از توان مدیریتی کنونی به نظر می‌رسد.

بدون اصلاح رویکردهای مدیریتی و اتخاذ سیاست‌های مبتنی بر داده و علم شهرسازی، تهران نه‌تنها نمی‌تواند از این بحران عبور کند، بلکه ممکن است به شهری غیرقابل‌سکونت تبدیل شود. آینده تهران به تصمیمات امروز بستگی دارد و زمان برای تغییر مسیر رو به اتمام است. با این وجود گویا گوش شنوایی وجود ندارد و چشم ها روی بحران های تهران بسته شده است.

مشخصا مدیری که در تمام طول شبانه روز از خطوط ویژه تردد می کند، بحران ترافیک را درک نمی کند که بخواهد برای آن چاره ای بیاندیشد. وضعیتی که امروز رسما سبب شده تا ظرفیت تهران پر شود و مسئول ارشد وزارت راه و شهرسازی نیز به آن اذعان کند.

........................................................

وزیر راه برای بررسی کریدور شمال راهی باکو شد

فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و رئیس ایرانی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان دقایقی پیش وارد فرودگاه بین‌المللی باکو شد.

به گزارش ایرنا ، برگزاری نشست‌های چندجانبه با هیات‌های جمهوری آذربایجان و روسیه در زمینه همکاری‌های حمل‌ونقل، انرژی و گمرک و بازدید از کریدورهای مرزی بین دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان، از مهم‌ترین برنامه‌های سفر وزیر راه و شهرسازی به این کشور است.

علاوه بر وزیر راه و شهرسازی ، معاون نخست وزیران روسیه و جمهوری آذربایجان در آن شرکت خواهند داشت.

در این جلسه زیرساخت‌هایی که موجب توسعه کریدور شمال- جنوب از شاخه غربی خواهد شد، مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت و درخصوص همه فرآیندهایی که برای عبور مرزی سه کشور نیاز است؛ از تسهیل عبور و مرور گرفته تا مسائل گمرکی و افزایش ظرفیت بار عبوری، صحبت خواهد شد.

مطابق برنامه ریزی انجام شده، تا سال ۲۰۳۰ میلادی ظرفیت جابه‌جایی بار ترانزیتی بین این سه کشور باید به ۱۵ میلیون تن برسد و دستیابی به این مهم نیازمند نقشه راه است.

..................................................

ترانزیت از مرز آبی چابهار در نیمه اول امسال ۱۳۳ درصد افزایش یافت

رئیس اداره ترانزیت و حمل و نقل بین‌الملل اداره کل راهداری جنوب سیستان و بلوچستان از رشد چشمگیر ۱۳۳ درصدی تناژ ترانزیت کالا از مرز آبی چابهار در شش ماهه نخست سال جاری خبر داد.

به گزارش خبرگزاری مهر، عبدالباسط پیری رئیس اداره ترانزیت و حمل و نقل بین‌الملل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای جنوب سیستان و بلوچستان از رشد چشمگیر ۱۳۳ درصدی تناژ ترانزیت کالا از مرز آبی چابهار در شش ماهه نخست سال جاری خبر داد و گفت: طی این بازه زمانی علاوه بر افزایش قابل توجه حجم کالاهای عبوری، تعداد سفرهای بین‌المللی کامیون‌ها نیز بیش از دو برابر رشد کرده است که نشان‌دهنده جایگاه رو به رشد مرز آبی چابهار در شبکه ترانزیت منطقه‌ای است.

وی افزود: بخش عمده کالاهای ترانزیتی از مسیر چابهار به مقصد کشور افغانستان حمل شده و افزایش تقاضای تجار افغان برای استفاده از مسیر مطمئن و کوتاه چابهار نقش مهمی در این رشد داشته است.

پیری تصریح کرد: توسعه زیرساخت‌های جاده‌ای، تجهیز پایانه‌های مرزی و هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی از عوامل اصلی افزایش چشمگیر ترانزیت کالا از چابهار بوده است.

رئیس اداره ترانزیت و حمل و نقل بین‌الملل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای جنوب سیستان و بلوچستان با تأکید بر ادامه روند توسعه فعالیت‌های ترانزیتی بیان کرد: برنامه‌ریزی برای افزایش ظرفیت تردد کامیون‌ها و ارتقای خدمات لجستیکی در محورهای منتهی به مرز آبی چابهار در دستور کار قرار دارد.

به گزارش مهر، مرز آبی چابهار به‌عنوان تنها مرز اقیانوسی کشور، مسیر کلیدی دسترسی کشورهای آسیای میانه به آب‌های آزاد است و نقش مهمی در تقویت کریدور شرق کشور و افزایش سهم ایران در ترانزیت بین‌المللی ایفا می‌کند.

تداوم رشد ترانزیت از این مسیر، علاوه بر رونق تجارت خارجی، موجب اشتغال‌زایی پایدار، توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و شکوفایی اقتصادی در جنوب شرق کشور خواهد شد.

........................................

۸۷ درصد سکونتگاه‌های غیررسمی کشور در محدوده قانونی شهرها

یک مقام مسئول گفت: ۸۷ درصد سکونتگاه‌های غیررسمی کشور در محدوده قانونی شهرها و با سابقه بیش از سه دهه سکونت شکل گرفته‌اند، برهمین‌ اساس تثبیت حق مالکیت یکی‌از اولویت‌های اصلی‌ این شرکت است.

به گزارش خبرگزاری مهر، پنجمین نشست از سلسله برنامه‌های توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی در چارچوب کمپین جهانی «اکتبر شهری – Urban October» و با همکاری کمیته ملی اسکان بشر، پژوهشکده سوانح طبیعی و کارگروه انسان‌شناسی شهری انجمن انسان‌شناسی ایران برگزار شد. این نشست به بررسی راهبردهای تثبیت مالکیت و تأمین امنیت سکونتی در محلات فاقد سند رسمی اختصاص یافت.

در این نشست، مجید روستا عضو هیئت مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران گفت: پیامدهای مهاجرت‌های روستا - شهری، ضعف نظام برنامه‌ریزی در تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد و شکاف طبقاتی در بازار مسکن رسمی، مالکیت و فقدان اسناد معتبر را به عنوان اصلی‌ترین منشأ بی‌ثباتی امنیتی و اجتماعی معرفی می‌کند.

وی افزود: نبود تثبیت مالکیت علاوه بر تشدید آسیب‌پذیری در برابر جرم و آشفتگی سیمای شهری، باعث ضعف همبستگی اجتماعی نیز می‌شود.

روستا با تأکید بر اینکه تثبیت مالکیت نه یک اقدام صرفاً حقوقی، بلکه راهبردی بنیادین برای بازآفرینی شهری است، تصریح کرد: این اقدام زمینه مشارکت اجتماعی، سرمایه‌گذاری خانوارها و بهبود شاخص‌های اقتصادی را فراهم می‌کند.

وی با اشاره به بندهای «کاف» و «میم» قانون بودجه ۱۴۰۳ بیان کرد: در لایحه پیشنهادی دولت، قراردادهای اجاره بلندمدت ۹۹ ساله مشابه طرح‌های مسکن مهر و ملی برای اراضی بلا معارض دولتی پیش‌بینی شده است.

عضو هیئت مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران ادامه داد: با توجه به اینکه ۸۷ درصد سکونتگاه‌های غیررسمی کشور در محدوده قانونی شهرها و با سابقه بیش از سه دهه سکونت شکل گرفته‌اند، اجرای این لایحه مزایایی از جمله انگیزه در بازسازی و مقاوم‌سازی، بهبود خدمات شهری، امکان وثیقه‌گذاری برای دریافت وام، جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، کاهش منازعات مالکیتی، ارتقای آرامش اجتماعی و تقویت مشارکت محلی را به همراه خواهد داشت.

روستا در پایان خاطرنشان کرد: تثبیت حق مالکیت باید اولویت اصلی پیش از اقدامات کالبدی باشد و بستری برای توسعه اقتصادی، ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سرمایه‌گذاری مردمی فراهم کند.

...................................

بانک داده فنی و شناسنامه‌گذاری پروژه‌های راهداری کشور ایجاد می‌شود

مدیرکل دفتر نگهداری راه سازمان راهداری گفت: تشکیل بانک داده فنی و شناسنامه‌گذاری پروژه‌های راهداری با هدف ارتقای کیفیت سازه‌ها و کاهش هزینه‌های نگهداری در دستور کار است.

به گزارش خبرگزاری مهر، حسن جهانیان مدیرکل دفتر نگهداری رویه و ابنیه فنی راه سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای اظهار کرد: بازدیدهای میدانی و بررسی وضعیت اجرای پروژه‌های راهداری در سطح محورهای مواصلاتی کشور، نقش مؤثری در ارتقای کیفیت فعالیت‌ها و افزایش دوام سازه‌های جاده‌ای دارد.

وی افزود: علاوه بر اثرگذاری بالای اجرای پروژه‌های جاری نگهداری جاده‌ها بر افزایش دوام زیرساخت‌ها، انجام تعمیرات جزئی، به‌موقع و کم‌هزینه با استفاده از مصالح و روش‌های مناسب در حوزه بهسازی، منجر به افزایش عمر تعمیرات و تحقق رویکرد دوام پل‌ها و سازه‌ها می‌شود.

مدیرکل دفتر نگهداری رویه و ابنیه فنی راه خاطرنشان کرد: همچنین نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که پاکسازی و شست‌وشوی پل‌های واقع در سطح راه‌ها پیش از آغاز بارش‌ها و اجرای طرح راهداری زمستانی، نقش مؤثری در جلوگیری از تخریب این ابنیه و افزایش ماندگاری آن‌ها دارد.

جهانیان افزود: همچنین اقداماتی در راستای استفاده از فناوری‌های نوین و مصالح مقاوم از جمله بتن توانمند و میلگردهای GFRP با هدف افزایش مقاومت سازه‌های جاده‌ای در برابر تخریب و خوردگی در حال انجام است.

وی از انجام بررسی‌های میدانی و تدوین راهنمای فنی روش تعمیرات دال و عرشه پل‌ها خبر داد و ادامه داد: رعایت الزامات فنی ارزیابی و نظارت مستمر بر اجرای پروژه‌ها، جلوگیری از احداث غیرضروری پل‌ها و اجرای به‌هنگام تعمیرات، موجب صرفه‌جویی در منابع سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خواهد شد.

مدیرکل دفتر نگهداری رویه و ابنیه فنی راه بر ضرورت اجرای بازرسی‌های پیشرفته فنی در روند اجرای پروژه‌ها تأکید کرد و گفت: با استفاده از ظرفیت مراکز دانشگاهی، مصالح پلیمری و روش‌های مقاوم‌سازی، اهداف و برنامه‌هایی در راستای بالا بردن عمر مفید سازه‌های جاده‌ای و کاهش هزینه‌ها در این زمینه در حال اجرایی شدن است.

..............................

آپارتمان روبیکی، تجربه منحصر به فرد معماری در ایران

خانه شریفی ها در محله دروس تهران، یکی از پروژه‌های مسکونی خاص و منحصر به فرد به شمار می‌رود؛ در این پروژه، نه تنها نما، بلکه فضای ساختمان مانند مکعب روبیک می‌چرخد و حرکت می‌کند. این خانه با سه اتاق گردان و نمایی متحرک، نشان می‌دهد که در پایتخت متراکمی مانند تهران، خلاقیت می‌تواند محدودیت‌های کمبود زمین و نور را به فرصت تبدیل کند. خانه شریفی ها برنده جایزه معمار بزرگ ایران و جایزه معمار بزرگ خاورمیانه در سال ۲۰۱۴ شده است.

به گزارش تجارت نیوز، پروژه‌های معماری متفاوت و خاص همواره نشان‌دهنده مرزهای تازه‌ای از خلاقیت و نوآوری در طراحی جدید شهری هستند. در کلانشهری مانند تهران که تراکم بالا و محدودیت فضا مهم‌ترین چالش‌های ساخت‌وساز محسوب می‌شوند، معماران با طرح ایده‌های جدید، مفهوم تازه‌ای از خانه و سبک زندگی را بازتعریف می‌کنند.

در این میان، بررسی‌ پروژه‌های مسکونی خاص و برجسته جهان نشان می‌دهد که نوآوری در معماری می‌تواند، فراتر از ساختن سرپناه باشد و به یک هنر برای غلبه بر محدودیت‌ها تبدیل شود.

خانه شریفی ها در تهران، در زمین باریکی به ابعاد ۱۱ در ۳۳ متر توسط علیرضا تغابنی، معمار و بنیان‌گذار شرکت نکست آفیس، در سال ۲۰۱۳ طراحی و ساخته شد. از مهم‌ترین مشکلات زمین تخصیص داده شده، فضای کم و نور ناکافی بود و تنها نمای جنوبی آن امکان دریافت نور طبیعی را داشت؛ اما ایده اصلی این پروژه دقیقا از همین محدودیت شکل گرفت.

بنابراین، تغابنی به‌جای ساخت بنایی بسته و معمولی، خانه‌ای طراحی کرد که بتواند تغییر کند و محدودیت‌های فضا و نور را کاهش دهد. برای حل‌وفصل این مشکل، سه باکس چوبی در نمای جنوبی این ساختمان قرار گرفته است که هر کدام می‌توانند به‌صورت مستقل تا زاویه ۹۰ درجه بچرخند.

در زمستان، این باکس‌ها بسته می‌مانند تا گرما حفظ شود؛ اما در تابستان، هر یک از این باکس‌ها به تراسی باز تبدیل می‌شوند و با چرخش آنها، نور و جریان هوا به فضاهای داخلی می‌رسد.

خانه شریفی ها یک واحد مسکونی سه‌خوابه است که در مجموع، هفت طبقه و حدود ۱۴۰۰ متر مربع زیربنا دارد. دو طبقه زیرزمین شامل سالن ورزش، سالن بیلیارد، سالن استخر و سوناست و طبقات بالاتر را فضای سکونتی تشکیل می‌دهد.

طبقه همکف این خانه را پارکینگ، لابی‌من و سوئیت سرایداری در برگرفته و طبقه اول تا چهارم را سالن نشیمن و اتاق خواب‌ها تشکیل داده است. علاوه بر این در طبقه آخر، اتاق کار مجزا و فضای بازی کودکان و یک فضای سبز قرار دارد.

سازه اصلی ساختمان از جنس بتن ساخته شده و باکس‌های متحرک آن از اسکلت فولادی و روکش چوب طبیعی تشکیل شده‌اند. برای حرکت این باکس‌ها از فناوری سیستم گردان استفاده می‌شود؛ این فناوری در سکوهای چرخان نمایشگاه‌های خودرو به کار می‌رود. سیستم مکانیکی این بخش‌ها، توسط شرکت آلمانی Bumat طراحی شده است.

نحوه باز شدن و چرخش باکس‌ها یه این صورت است که هر باکس حدود ۲۰ ثانیه می‌چرخد و با باز شدن آن، نرده‌های جمع‌شونده‌ای به‌صورت خودکار باز می‌شوند تا تراسی ایمن شکیل گیرد.

خانه شریفی ها به سبک و شیوه شرایط آب و هوایی و زندگی ایرانی طراحی شده است. در روزهای گرم تابستان، چرخش اتاق‌ها تهویه طبیعی را افزایش می‌دهد و در زمستان، با بسته شدن نما، گرمای خانه حفظ می‌شود.

بنابراین می‌توان گفت این طراحیَ، به‌نوعی فرصتی برای رفع چالش‌ها و محدودیت‌های اقلیمی در ایران است؛ به عبارتی، جزئیات طراحی شده در خانه شریفی ها باعث شده تا این سازه بیش از آنکه یک پروژه مسکونی باشد، به نمونه‌ای از ترکیب فناوری و معماری تبدیل شود.