زنگزور؛ نقشه گنجی برای ایران

جهان اقتصاد: ساخته شدن یک مجتمع تجاری بزرگ در کوچه ای که شما زندگی می کنید شاید نظرات متفاوتی را به همراه داشته باشد. برخی نگران تنگ تر شدن کوچه هستند اما برخی نیز با خوشحالی از رونق گرفتن محله استقبال می کنند. قصه ای که در کریدور زنگزور عینیت پیدا می کند.

کریدور زنگزور، مسیری پیشنهادی برای اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق خاک ارمنستان، در سال‌های اخیر به یکی از موضوعات مهم ژئوپلیتیکی و اقتصادی منطقه قفقاز جنوبی تبدیل شده است. این کریدور که قرار است از منطقه زنگزور در جنوب ارمنستان عبور کند، نه‌تنها برای کشورهای منطقه بلکه برای ایران نیز می‌تواند مزایای اقتصادی قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. این کریدور می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای تجارت، ترانزیت و همکاری‌های اقتصادی ایران فراهم کند، به‌ویژه در زمینه تقویت جایگاه ایران در زنجیره‌های تأمین منطقه‌ای و جهانی.

یکی از مهم‌ترین مزایای اقتصادی کریدور زنگزور برای ایران، تقویت نقش کشور به‌عنوان یک هاب ترانزیتی در منطقه است. ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد خود، همواره به‌عنوان پلی بین شرق و غرب و شمال و جنوب مطرح بوده است. کریدور زنگزور می‌تواند مکمل مسیرهای ترانزیتی موجود ایران، مانند کریدور شمال-جنوب و مسیرهای شرق به غرب، باشد. با اتصال نخجوان به آذربایجان از طریق این کریدور، حجم تجارت منطقه‌ای افزایش می‌یابد و ایران می‌تواند با ارائه خدمات لجستیکی، گمرکی و زیرساختی، از این افزایش حجم تجارت منتفع شود. 

بنادر ایران در خلیج‌فارس و دریای خزر، به‌ویژه بندرعباس و بندر انزلی، می‌توانند به‌عنوان نقاط ورودی و خروجی برای کالاهایی که از طریق کریدور زنگزور جابه‌جا می‌شوند، عمل کنند. این امر نه‌تنها درآمدهای ترانزیتی ایران را افزایش می‌دهد، بلکه به توسعه زیرساخت‌های بندری و ریلی کشور نیز کمک می‌کند.

علاوه بر این، کریدور زنگزور می‌تواند به افزایش تجارت ایران با کشورهای قفقاز جنوبی منجر شود. ایران در حال حاضر روابط تجاری محدودی با ارمنستان و آذربایجان دارد اما با فعال شدن این کریدور، فرصت‌های جدیدی برای صادرات کالاهای ایرانی، از جمله محصولات کشاورزی، مواد پتروشیمی و مصالح ساختمانی، به این کشورها ایجاد خواهد شد. به‌ویژه، ارمنستان که به دلیل محصور بودن در خشکی به مسیرهای ترانزیتی وابسته است، می‌تواند از طریق ایران به بازارهای جهانی دسترسی بهتری پیدا کند. این امر می‌تواند به تقویت روابط اقتصادی ایران با ارمنستان منجر شود و در عین حال، با بهبود روابط دیپلماتیک، زمینه را برای همکاری‌های بیشتر فراهم کند.

بیگدلی، استاد دانشگاه در این رابطه به جهان اقتصاد، گفت: یکی از مزایای این کریدور، کاهش وابستگی ایران به مسیرهای ترانزیتی سنتی است. در حال حاضر، بخش قابل‌توجهی از تجارت ایران از طریق مسیرهای دریایی خلیج‌فارس یا مسیرهای زمینی از طریق ترکیه انجام می‌شود. با فعال شدن کریدور زنگزور، ایران می‌تواند مسیرهای جدیدی برای دسترسی به بازارهای اروپا و آسیای مرکزی پیدا کند. 

وی افزود: این تنوع در مسیرهای ترانزیتی، ریسک‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی ناشی از وابستگی به یک مسیر خاص را کاهش می‌دهد. به‌عنوان مثال، در صورت بروز تنش‌های سیاسی با ترکیه یا مشکلات در مسیرهای دریایی، ایران می‌تواند از کریدور زنگزور به‌عنوان جایگزینی برای صادرات و واردات خود استفاده کند.

از منظر انرژی، کریدور زنگزور می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در بازارهای انرژی منطقه کمک کند. ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و گاز جهان، می‌تواند از این کریدور برای صادرات انرژی به کشورهای قفقاز و حتی اروپا استفاده کند. خطوط لوله گاز یا محصولات پتروشیمی ایران می‌توانند از طریق این کریدور به بازارهای جدید متصل شوند، که این امر به افزایش درآمدهای ارزی کشور کمک خواهد کرد. علاوه بر این، با توجه به نیاز روزافزون منطقه به انرژی، ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی مرتبط با این کریدور، نقش کلیدی در تأمین انرژی قفقاز ایفا کند.

کریدور زنگزور همچنین می‌تواند به توسعه مناطق مرزی ایران، به‌ویژه استان‌های آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل، کمک کند. این مناطق که هم‌مرز با ارمنستان و آذربایجان هستند، می‌توانند به‌عنوان مراکز لجستیکی و تجاری برای پشتیبانی از کریدور زنگزور عمل کنند. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل، مانند راه‌آهن و جاده‌ها، در این مناطق نه‌تنها به بهبود ارتباطات منطقه‌ای کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های شغلی جدیدی برای ساکنان این مناطق ایجاد خواهد کرد. این امر می‌تواند به کاهش محرومیت اقتصادی در مناطق مرزی و تقویت اقتصاد محلی منجر شود.