ضرورت کنترل ایمنی ناوگان حمل و نقل عمومی
یادداشت نیما گلیاری پژوهشگر
حمل و نقل عمومی بینشهری، به عنوان یکی از ارکان اصلی جابجایی مسافران در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، نقش حیاتی در اقتصاد و زندگی روزمره مردم ایفا میکند. با این حال، آمار بالای تصادفات جادهای نشاندهنده ضرورت جدی کنترل ایمنی ناوگان و آموزش مداوم رانندگان است. طبق گزارشهای جهانی و محلی، تصادفات جادهای سالانه جان هزاران نفر را میگیرد و هزینههای اقتصادی هنگفتی به بار میآورد. در ایران، ناوگان اتوبوسهای بینشهری اغلب با چالشهایی مانند فرسودگی وسایل نقلیه و عدم رعایت استانداردهای ایمنی مواجه است، که این امر ایمنی مسافران را به خطر میاندازد.
کنترل ایمنی ناوگان حمل و نقل عمومی بینشهری شامل بررسیهای فنی منظم، نظارت بر وضعیت وسایل نقلیه و استفاده از فناوریهای نوین است. برای مثال، سیستمهای هوشمند حمل و نقل، که بر ایمنی اتوبوسهای برونشهری تأثیر مثبت گذاشته، میتواند رفتار رانندگان را در زمان واقعی نظارت کند و از حوادث جلوگیری نماید.
ضرورت این کنترلها از آنجایی بیشتر میشود که وسایل نقلیه بخشی جداییناپذیر از سیستم حمل و نقل جادهای هستند و نقص فنی در آنها میتواند منجر به فاجعه شود. آییننامه مدیریت ایمنی حمل و نقل و سوانح رانندگی در ایران، بر کنترل وضعیت هوشیاری رانندگان و ثبت نمونهگیری اتفاقی تأکید دارد، که این اقدامات میتواند نرخ تصادفات را کاهش دهد.
علاوه بر این، پیشرفت فناوری مانند ردیابی GPS و سیستمهای هشدار خستگی، به بهبود ایمنی ناوگان کمک شایانی میکند.
بدون کنترل منظم، فرسودگی ناوگان نه تنها ایمنی را کاهش میدهد، بلکه اعتماد عمومی به سیستم حمل و نقل را نیز خدشهدار میکند.از سوی دیگر، آموزش به رانندگان به عنوان عامل انسانی کلیدی، نمیتواند نادیده گرفته شود. رانندگان حمل و نقل عمومی مسئولیت جان دهها مسافر را بر عهده دارند و آموزش آنها باید شامل درسهای تخصصی مانند ارگونومی، ایمنی فردی، کنترل خشم و مدیریت خستگی باشد.
مطالعات نشان میدهد که آموزش مقدماتی و دورهای میتواند علائم خشونت و اشتباهات رانندگی را کاهش دهد. برای نمونه، در شرایط بارندگی یا جادههای لغزنده، رانندگان باید سرعت مطمئنه و فاصله طولی مناسب را رعایت کنند، که این مهارتها تنها از طریق آموزش حرفهای کسب میشود.
همچنین، آموزش در مورد فوریتهای پزشکی و انواع آتشسوزیها، رانندگان را برای مواجهه با حوادث آماده میکند.
در ایران، تشدید نظارت بر اتوبوسها و آموزش رانندگان دو عامل مهم در افزایش ایمنی سفرهای بینشهری هستند، به طوری که کارشناسان معتقدند این اقدامات میتواند ایمنترین وسیله برای سفرهای جادهای را فراهم کند.
در نتیجه، کنترل ایمنی ناوگان و آموزش رانندگان نه تنها یک ضرورت قانونی است، بلکه یک سرمایهگذاری برای حفظ جان انسانها و توسعه پایدار است. دولتها و شرکتهای حمل و نقل باید با اجرای دقیق آییننامهها، استفاده از فناوری و برگزاری دورههای آموزشی مداوم، این حوزه را تقویت کنند.
