حیاتیترین زیرساخت
یادداشت نیما گلیاری پژوهشگر
آموزش عمومی، مهمترین زیرساخت برای کاهش تلفات و حوادث در جامعه است. در کشوری مانند ایران که هر سال هزاران نفر در حوادث جادهای، سیل، زلزله، آتشسوزی و حتی زندگی روزمره شهری جان خود را از دست میدهند، تقویت فرهنگ ایمنی از طریق آموزش همگانی نه تنها هزینهای ناچیز دارد، بلکه اثربخشی آن بسیار بیشتر از ساخت زیرساختهای فیزیکی گرانقیمت است.
تجربه کشورهای پیشرفته نشان میدهد که وقتی مردم میدانند در روزهای سخت چگونه رفتار کنند، تلفات به شکل چشمگیری کاهش مییابد.
در حوزه حوادث جادهای، آموزش رانندگی دفاعی، رعایت سرعت مطمئنه، بستن کمربند ایمنی، عدم استفاده از تلفن همراه حین رانندگی و شناخت علائم خستگی، میتواند جان هزاران نفر را نجات دهد.
آمار سازمان پزشکی قانونی نشان میدهد که بخش عمده تصادفات منجر به فوت، ناشی از خطای انسانی است. اگر از کودکی در مدارس، آموزش قوانین راهنمایی و رانندگی، فرهنگ عبور از خیابان و رفتار صحیح در خودرو به کودکان آموخته شود و این آموزشها در بزرگسالی با دورههای بازآموزی و کمپینهای رسانهای تقویت گردد، میتوانیم شاهد کاهش قابل توجه تلفات جادهای باشیم.
آموزش به رانندگان حرفهای اتوبوس و کامیون در خصوص استراحت کافی و شناخت نقاط کور نیز نقش حیاتی دارد.
در زندگی شهری، آموزش رفتار صحیح در برابر زلزله، آتشسوزی و سیل، زیرساخت واقعی تابآوری است. بسیاری از تلفات پلاسکو یا ساختمانهای ناایمن تهران، ناشی از عدم دانستن پناهگیری صحیح، استفاده از آسانسور در هنگام آتشسوزی یا خروج بیضابطه از ساختمان بود.
اگر هر شهروند بداند که در زلزله باید مثلث زندگی بسازد، در آتشسوزی دود را استنشاق نکند و از پلههای اضطراری استفاده کند، تلفات به حداقل میرسد. آموزش کمکهای اولیه، استفاده از کپسول اطفای حریق و حتی خاموش کردن صحیح گاز در هنگام نشت، میتواند از فاجعه جلوگیری کند.
در سفرهای نوروزی و تعطیلات که حجم تردد جادهای چند برابر میشود، آموزش عمومی درباره بررسی فنی خودرو، برنامهریزی سفر در ساعات غیرپیک، همراه داشتن تجهیزات ایمنی و شناخت مسیرهای پرخطر، جان صدها خانواده را حفظ میکند.
رسانهها، مدارس، مساجد و سازمانهای مردمنهاد میتوانند این آموزشها را به صورت مستمر ارائه دهند.
باید توجه داشت که هیچ دیوار بتنی، پل یا تونلی به اندازه یک شهروند آگاه نمیتواند جامعه را در برابر حوادث مقاوم سازد. آموزش عمومی نه تنها هزینه کمی دارد، بلکه اثری پایدار و چندنسلی ایجاد میکند. زمان آن رسیده که آموزش ایمنی را از حاشیه به متن سیاستهای ملی بیاوریم و آن را به عنوان اولویت اول در کاهش تلفات قرار دهیم. تنها با مردمی آگاه است که میتوانیم روزهای سخت را با کمترین خسارت پشت سر بگذاریم.
