«جهان اقتصاد» گزارش می دهد سایه صلح بر بشکههای نفت
گلناز پرتوی مهر
در حالی که بازارهای جهانی انرژی همواره به تحولات ژئوپلیتیکی حساس بودهاند، قیمت نفت در پایان هفته جاری بار دیگر تحت تأثیر اخبار سیاسی و چشماندازهای دیپلماتیک قرار گرفت و برای دومین هفته متوالی در مسیر کاهش هفتگی قرار گرفت. معاملات روز جمعه در بازارهای آسیایی نشان داد که امید به دستیابی به توافق صلح میان روسیه و اوکراین، توانسته نگرانیها درباره اختلال در عرضه جهانی نفت را تا حد زیادی تعدیل کند؛ موضوعی که حتی تنشهای مرتبط با ونزوئلا و محاصره دریایی این کشور را نیز به حاشیه رانده است.
بر اساس آخرین دادههای معاملاتی، بهای نفت برنت دریای شمال با کاهش ۹ سنتی، معادل ۰.۲ درصد، به ۵۹ دلار و ۷۳ سنت در هر بشکه رسید. همزمان، نفت خام وست تگزاس اینترمدیت آمریکا نیز با افت ۱۶ سنتی، معادل ۰.۳ درصد، در سطح ۵۵ دلار و ۹۹ سنت در هر بشکه معامله شد. هر دو شاخص معیار نفتی در مقیاس هفتگی بیش از ۲ درصد کاهش قیمت را ثبت کردهاند؛ نشانهای روشن از تغییر فضای روانی بازار نسبت به هفتههای گذشته.
تحلیلگران معتقدند مهمترین عامل فشار بر قیمتها، نه کاهش ناگهانی تقاضا، بلکه افت «ریسک ژئوپلیتیکی» است؛ مفهومی که طی سالهای اخیر نقش پررنگی در نوسانات بازار انرژی داشته است. تونی سایکامور، تحلیلگر شرکت آیجی، در گفتوگویی تصریح کرد که «عدم قطعیت درباره جزئیات اجرایی توافق احتمالی صلح و خوشبینی نسبت به اعلام آن، باعث شده نگرانیهای عرضه جهانی کاهش یابد و حق بیمه ریسک ژئوپلیتیکی از قیمت نفت حذف شود.»
بازار نفت از ابتدای جنگ روسیه و اوکراین، همواره بخشی از قیمت خود را بر پایه احتمال اختلال در صادرات انرژی روسیه بنا کرده بود. اکنون اما، هر نشانهای از کاهش تنش یا حرکت به سمت آتشبس، بهسرعت در قیمتها منعکس میشود. به بیان ساده، معاملهگران دیگر حاضر نیستند برای ریسکی که ممکن است بهزودی برطرف شود، بهای اضافی بپردازند.
در همین زمینه، محمد خورسندی، کارشناس حوزه انرژی، در گفت و گو با خبرنگار جهان اقتصاد اظهار کرد: روسیه به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت جهان، نقشی تعیینکننده در تعادل بازار دارد. به گفته تحلیلگران، حتی اقدامات محدودکننده جدید علیه نفت روسیه میتواند تأثیری بسیار بزرگتر از تحولات ونزوئلا بر بازار جهانی داشته باشد. با این حال، در شرایط فعلی، امید به کاهش تنشها میان مسکو و کییف، احتمال تشدید تحریمها یا محدودیتهای جدید را کاهش داده است.
وی عنوان کرد: همین چشمانداز سبب شده بازار، سناریوهای بدبینانه مربوط به کمبود عرضه را کنار بگذارد و به جای آن، به سمت ارزیابی واقعبینانهتری از توازن عرضه و تقاضا حرکت کند. نتیجه این تغییر نگاه، فشار نزولی بر قیمتهاست؛ فشاری که در کوتاهمدت میتواند ادامهدار باشد.
وی خاطرنشان کرد: در سوی دیگر، تحولات ونزوئلا اگرچه در نگاه اول میتوانست عاملی افزایشی برای قیمت نفت باشد، اما در عمل نتوانست بازار را متقاعد کند.
وی بیان کرد: در کنار عوامل ژئوپلیتیکی، وضعیت اقتصاد جهانی نیز در پسزمینه تحولات بازار نفت قرار دارد. نگرانیها درباره رشد اقتصادی در برخی اقتصادهای بزرگ، بهویژه در آسیا و اروپا، باعث شده چشمانداز تقاضای نفت چندان پررونق نباشد. هرچند هنوز نشانهای از سقوط شدید تقاضا دیده نمیشود، اما همین تردیدها کافی است تا بازار از جهشهای قیمتی فاصله بگیرد.
بر اساس گزارش رویترز، دو منبع آگاه از عملیات صادرات نفت این کشور اعلام کردند که ونزوئلا روز پنجشنبه به دو ابرنفتکش غیرتحریمی اجازه داده است تا محمولههای خود را به مقصد چین ارسال کنند. این خبر نشان میدهد که علیرغم فشارهای آمریکا و محدودیتهای دریایی، کاراکاس همچنان راههایی برای تداوم صادرات خود پیدا کرده است.
همین مسئله باعث شده معاملهگران، محاصره دریایی ونزوئلا را تهدیدی جدی برای عرضه جهانی تلقی نکنند؛ بهویژه در مقایسه با ریسکهای بزرگتری که پیشتر از ناحیه روسیه متوجه بازار بود.
تحلیلگران بانک آمریکا معتقدند که کاهش قیمت نفت در سطوح فعلی، میتواند بهطور طبیعی بخشی از عرضه را از بازار خارج کند. به گفته آنان، قیمتهای پایینتر، تولیدکنندگان پرهزینه را تحت فشار قرار میدهد و ممکن است باعث کاهش سرمایهگذاری و تولید در میانمدت شود؛ عاملی که در نهایت میتواند از سقوط آزاد قیمتها جلوگیری کند.
بازار نفت اکنون در وضعیتی شکننده قرار دارد؛ از یک سو، کاهش ریسکهای ژئوپلیتیکی و نگرانیهای تقاضا قیمتها را پایین میکشد و از سوی دیگر، محدودیتهای ساختاری در عرضه و واکنش تولیدکنندگان میتواند مانع افت شدیدتر شود. این کشمکش میان نیروهای کاهشی و حمایتی، باعث شده نوسانات بازار بیشتر به اخبار سیاسی و دادههای کوتاهمدت وابسته باشد.
در چنین فضایی، معاملهگران و سرمایهگذاران با احتیاط بیشتری عمل میکنند و ترجیح میدهند تا روشنتر شدن چشمانداز صلح روسیه و اوکراین، از اتخاذ موقعیتهای بزرگ خودداری کنند.
اگر مذاکرات صلح به نتیجهای ملموس برسد و خطر اختلال گسترده در عرضه نفت روسیه کاهش یابد، احتمال ادامه فشار نزولی بر قیمتها وجود دارد. با این حال، هرگونه شکست در گفتوگوها یا بازگشت تنشها میتواند بهسرعت معادلات بازار را تغییر دهد و بار دیگر حق بیمه ریسک ژئوپلیتیکی را به قیمت نفت بازگرداند.
در مجموع، کاهش دومین هفته متوالی قیمت نفت، بیش از آنکه ناشی از مازاد عرضه یا سقوط تقاضا باشد، بازتابی از تغییر فضای روانی بازار است؛ فضایی که فعلاً صلح را محتملتر از تشدید بحران میبیند. اینکه این خوشبینی تا چه زمانی دوام خواهد آورد، پرسشی است که پاسخ آن، مسیر قیمت نفت در هفتههای آینده را رقم خواهد زد.
