«جهان اقتصاد» گزارش می دهد
بازار نفت در آینه بحران
گلناز پرتوی مهر
جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل در خرداد و تیر ۱۴۰۴، با حملات موشکی، تهدید بستن تنگه هرمز و درگیری‌های منطقه‌ای همراه شد. این بحران ژئوپلیتیکی، بازار نفت را به شدت تحت تأثیر قرار داد.
پس از حمله اولیه اسرائیل در ۲۳ خرداد، نفت برنت از ۶۹٫۷۶ دلار به حدود ۷۸ دلار رسید. این جهش بیش از ۱۰درصد، بزرگ‌ترین افزایش یک‌روزه قیمت نفت از زمان جنگ اوکراین بود.
اما با اعلام آتش‌بس، قیمت‌ها به سرعت کاهش یافته و به زیر ۶۷ دلار رسیدند. تنگه هرمز مسیر عبور حدود ۲۰ درصد از نفت جهانی است. هر تهدیدی برای بسته‌شدن آن می‌تواند منجر به شوک سنگین به بازار شود. تحلیل‌ها نشان می‌دهند در صورت بسته‌شدن تنگه، قیمت‌ها می‌توانند تا ۱۳۰ دلار نیز صعود کنند.
روند مازاد عرضه در بازار ادامه دارد. تصمیمات اوپک پلاس برای افزایش تولید از ژوئیه، فشار نزولی بر قیمت‌ها وارد کرده است. عرضه اضافی روزانه تا ۱٫۷ میلیون بشکه تخمین زده می‌شود.
رشد تقاضای جهانی برای نفت نسبت به پیش‌بینی‌های ابتدایی کاهش یافته است. به‌ویژه در چین و اروپا، تقاضا به دلیل کندی رشد اقتصادی کاهش یافته است.
ایالات متحده با بهره‌گیری از ظرفیت بالای تولید نفت شیل، توانسته نقش بازدارنده‌ای در جهش‌های قیمت ایفا کند. در صورت نیاز، این ظرفیت می‌تواند برای متعادل‌سازی بازار به‌کار گرفته شود.
بانک‌هایی مانند جی‌پی‌مورگان احتمال ۲۰ تا ۲۵ درصدی برای سناریو شدید در کوتاه‌مدت قائل‌اند. پیش‌بینی‌ها برای قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ در محدوده ۶۶ تا ۷۰ دلار باقی مانده‌اند.
در صورت حفظ روند عرضه و ضعف در تقاضا، امکان افت قیمت به محدوده ۶۰ دلار نیز وجود دارد. ذخایر استراتژیک کشورهای صنعتی و انعطاف‌پذیری آمریکا در عرضه، اجازه جهش‌های ماندگار را نمی‌دهند.
افزایش کوتاه‌مدت قیمت نفت منجر به رشد مقطعی تورم شد. اما با فروکش بحران، تأثیر تورمی نیز کمرنگ شد. در صورت تشدید بحران، تورم جهانی می‌تواند به ۵–۶درصد افزایش یابد.
ایالات متحده به‌دنبال استفاده از ذخایر استراتژیک و نفت شیل برای مهار نوسانات است. چین به افزایش واردات از ایران روی آورده و نقش تثبیت‌کننده ایفا کرده است. اروپا نیز در حال تنوع‌بخشی به منابع واردات خود از آمریکای لاتین و آفریقاست.
در کوتاه‌مدت: نوسانات شدید فرصت مناسبی برای معاملات نوسانی و استفاده از ابزارهای هجینگ (پوشش ریسک) فراهم می‌کند.
در میان‌مدت: در صورت افت قیمت به زیر ۶۵ دلار، ورود مجدد به بازار نفت و صنایع وابسته توصیه می‌شود.
در بلندمدت: ریسک‌های ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه همچنان پایدار خواهند بود؛ لذا نفت همچنان به‌عنوان دارایی استراتژیک باقی می‌ماند.
جنگ ایران و اسرائیل در کوتاه‌مدت بازار نفت را ملتهب کرد، اما واکنش بازار سریع و منطقی بود. ساختار بنیادی بازار – یعنی عرضه زیاد و تقاضای محدود – اجازه تداوم جهش قیمت را نداد. با این‌حال، تهدیدهای ساختاری مانند اختلال در صادرات ایران یا بسته‌شدن هرمز، ریسک‌های پایدار برای آینده بازار ایجاد کرده‌اند. بازار انرژی جهانی در شرایط جدیدی از توازن، رقابت و ریسک سیاسی قرار گرفته است.
