سفر نفت ایران از آسیا تا شرق آفریقا
گلناز پرتوی مهر
رئیس هیات مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی (اوپکس) اعلام کرد سه مسیر قانونی و اجرایی برای برطرف‌کردن مشکلات ارزی صادرکنندگان در حال تدوین است. او تأکید کرد: «حاکمیت ارزی زمانی می‌تواند به ثبات و پویایی اقتصاد کمک کند که از اقتصاد دستوری فاصله بگیرد. در چنین شرایطی حتی مکانیزم ماشه نیز توان متوقف‌کردن صادرات و رشد اقتصادی متکی بر مردم را نخواهد داشت.
سید حامد حسینی روز دوشنبه در نشست خبری با خبرنگاران، با تشریح چالش‌های ناشی از سیاست‌های ارزی موجود گفت: طی سال‌های اخیر، اصلی‌ترین مانع توسعه صادرات نه فشارهای خارجی و تحریم‌ها، بلکه سازوکارهای داخلی و پیچیده ارزی بوده است.
وی افزود: در حوزه ارز، دو رویکرد متضاد وجود دارد؛ نخست، تثبیت نرخ رسمی و ایجاد نظام چندنرخی با هدف مهار تورم و توزیع یارانه در ابتدای زنجیره تولید، و دوم، حرکت به سمت یکسان‌سازی نرخ ارز بر پایه عرضه و تقاضای بازار، حذف رانت و انتقال یارانه به مصرف‌کننده نهایی. به گفته حسینی، غلبه همیشگی رویکرد نخست، موجب تضعیف صادرکنندگان و کندشدن روند اصلاحات شده است.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار جهان اقتصاد در خصوص برنامه اتحادیه برای حفظ توسعه سهم ایران در بازارهای منطقه گفت: بخش خصوصی در تلاش برای ایجاد ارتباطات در منطقه است و از ظرفیت کشورهای همسایه از جمله در آسیا و همچنین شرق آفریقا استفاده خواهد کرد و در تلاش برای تقویت حضور صادرکنندگان در بازارهای مقصد است.
رئیس هیات مدیره اوپکس با اشاره به برنامه‌های در دست اقدام توضیح داد:
اصلاح فهرست بند (۱) ماده (۸) قانون از طریق مذاکره با بانک مرکزی و کمیته بازگشت ارز، به‌منظور خروج برخی اقلام صادراتی از شمول این بند و امکان عرضه توافقی ارز در بازار دوم.
اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در کمیسیون‌های مجلس، که می‌تواند زمینه حذف پیمان‌سپاری ارزی و حرکت به سمت یکسان‌سازی کامل نرخ ارز را فراهم کند.
تعلیق اجرای برخی مواد مشکل‌زا در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز از طریق اختیارات شورا.
حسینی افزود: مذاکرات در هر سه محور با پیشرفت همراه بوده و امید می‌رود یکی از این مسیرها در کوتاه‌مدت به نتیجه قطعی برسد.
وی در ادامه به آثار احتمالی فعال‌شدن مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل اشاره کرد و گفت: «در صورت شکل‌گیری ساختار اقتصادی شفاف، حذف رانت و اتکا به مردم، هیچ مکانیسمی حتی مکانیزم ماشه نیز نمی‌تواند روند رشد اقتصادی را متوقف کند.» او تأکید کرد: تجربه نشان داده که در شرایط انسجام ملی و اعتماد به بخش خصوصی، سخت‌ترین فشارهای خارجی نیز قابل مدیریت است.
همچنین سید حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فراورده های نفت، گاز و پتروشیمی، با موضوع چالش های بخش خصوصی فراورده های نفتی در تولید و صادرات اظهار داشت: در ۵ ماهه امسال ۲۰ میلیارد دلار یعنی هر ماه ۴ میلیارد دلار صادرات داشتیم در حالی که رقم در سال گذشته ماهانه ۴.۸ دلار بوده که طبق اعلام گمرک ۶ درصد نسبت به پارسال عقب هستیم.
وی با بیان اینکه در اغلب محصولات کاهش صادرات داشته ایم، افزود: پارسال ۲.۹ میلیون تن صادرات قیر داشتیم که این میزان امسال به ۲.۶ میلیون تن رسیده، پارسال ۴.۵ میلیون تن متانول صادر کردیم که امسال به ۳.۳۹۰ میلیون تن رسیده، پارسال ۲.۶ میلیون تن اوره صادر کردیم که این رقم به ۱.۹۰۰ میلیون تن کاهش یافته است.در حوزه روغن پارسال ۱.۵ میلیون تن صادرات داشتیم که امسال به ۱.۲۹۱ کاهش یافته است.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فراورده های نفت، گاز و پتروشیمی روند صادرات پلیمرها را افزایشی ذکر کرد و گفت: پارسال ۱.۴۰۰ تن صادرات محصولات پلیمری داشتیم که امسال با ۲۴ درصد افزایش به۱.۷ میلیون تن رسیده است.
وی با اشاره به اینکه پارسال رکورد صادرات را شکستیم، افزود: تلاش می کنیم امسال به رکورد پارسال برسیم.
حسینی دلیل کاهش صادرات را در سال جاری تعطیلات نوروز، حادثه بندر شهید رجایی بندر عباس، اعتصاب رانندگان، جنگ ۱۲ روزه و قطعی برق برشمرد.
وی ابراز امیدواری کرد که در ۶ ماه دوم بتوانیم عقب ماندگی صادرات نیمه نخست سال را جبران کنیم.سال گذشته کل صادرات به ۶۰ میلیارد دلار رسید و معمولاً در نیمه دوم سال، وضعیت صادرات بهبود پیدا می‌کند.
حسینی با بیان اینکه امسال پیش‌بینی شده درآمد نفتی ایران به ۴۳ میلیارد دلار برسد، گفت: البته این درآمد با صادرات روزانه ۱.۸ میلیون بشکه‌ای و قیمت متوسط ۶۸ یورویی است؛ در حالی‌که صادرات زیر این مقدار و متوسط قیمت از ابتدای سال تاکنون حدود ۶۳.۵ یورو بوده، بنابراین نگرانی بابت عدم تحقق کامل درآمد نفتی امسال که در بودجه دیده شده وجود دارد.
وی در ادامه با اشاره به تحریم گفت: تحریم‌های سازمان ملل مهم است اما اثرگذاری آن بر اقتصاد ایران مهم نیست، چراکه این تحریم‌ها ربطی به معیشت مردم ندارد و چیز جدیدی به تحریم‌های قبلی در بخش اقتصادی اضافه نمی‌کند.
وی افزود: تحریم خوب نیست، اما نباید مردم را از اثرات تحریم بترسانیم، در سال ۸۹ تحریم سازمان ملل شدیم اما در سال ۹۰ افزایش یافت و همان کشورهای اروپایی که به تحربم ایران رای دادند از ایران نفت خریدند.
حسینی با بیان اینکه با تحریم توسعه امکان پیدا نمی‌کند، دولت باید دیپلماسی را فعال نگه دارد و راهکار، استفاده بیشتر از توان داخلی است، افزود: در ۵ ماهه نخست امسال ۲۰ میلیارد دلار صادرات داشتیم و میزان درآمد نفتی امسال کشور ۴۳ میلیارد دلار پیش‌بینی شده است.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی گفت: اصلاح نظام بودجه‌ریزی و اصلاح نظام یارانه می‌تواند بسیار به دولت کمک کند.
وی همچنین بر ضرورت صدای واحد در کشور، بازگرداندن مرجعیت رسانه به داخل، فعال شدن ظرفیت‌های اقتصادی، واگذاری امور به بخش خصوصی و گسترش روابط تجاری با کشورهای منطقه همچون عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان، روسیه، امارات و خریدار کلیدی نفت ایران یعنی چین تاکید کرد.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی تصریح کرد: برای عبور از شرایط فعلی، مذاکرات باید دنبال شود؛ چراکه تحریم‌ها مانع توسعه است و ما نباید فقط به حفظ وضع موجود بسنده کنیم.
نوید امجد، عضو هیات مدیره اوپکس، نیز در این نشست از انحراف قانون مقابله با خام‌فروشی انتقاد کرد و گفت: تعدد لیست‌های مواد خام و نیمه‌خام، صنایع پایین‌دستی را به رکود کشانده و سیاست‌های صنعتی را فاقد منطق واحد کرده است.
وی با اشاره به تغییر مسیر قانون از سال ۱۴۰۰ افزود: «مجلس در بودجه سالانه، لیست مواد خام و نیمه‌خام را وارد ساختار درآمدی کشور کرد و منابع حاصل از عوارض و مالیات را به‌عنوان ابزار افزایش درآمد در نظر گرفت؛ در نتیجه قانونی که باید به توسعه صنایع پایین‌دستی کمک می‌کرد، به ابزاری برای درآمدزایی کوتاه‌مدت تبدیل شد.»
امجد این رویکرد را مغایر ماده (۲۳) قانون احکام دائمی دانست و یادآور شد که هم‌اکنون کشور با ۵ تا ۶ لیست متفاوت در حوزه مواد خام و نیمه‌خام مواجه است که هرکدام توسط نهادهای جداگانه تدوین می‌شوند، بدون اینکه استاندارد یا منطق علمی مشخصی داشته باشند. او تصریح کرد: «این روند باعث فشار سنگین بر صنایع پایین‌دستی نفت و گاز شده و سیاست‌گذاری اقتصادی را از اهداف توسعه‌ای دور کرده است.»
فریدون اسعدی، دبیرکل اوپکس، با اشاره به ۲۳ سال فعالیت این اتحادیه گفت: «امروز اوپکس با حدود ۴۰۰ عضو فعال در حوزه‌های نفت، گاز، پتروشیمی، روانکار و پارافین، سالانه نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار درآمد ارزی برای کشور ایجاد می‌کند.»
وی یادآور شد: بر اساس ارزیابی اتاق بازرگانی ایران، اوپکس همواره در جمع پنج تشکل برتر کشور قرار دارد و در میان حدود ۲۹۰ تشکل ملی، جایگاهی بین رتبه‌های اول تا پنجم داشته است. اسعدی این موقعیت را حاصل فعالیت‌های کارشناسی، مطالعات تخصصی و پیگیری‌های حرفه‌ای اتحادیه دانست که اوپکس را به مرجع معتبر صادرات انرژی تبدیل کرده است.
