پیوند ناگسستنی بازار و سیاست
یادداشت امیر دبیری مهر استاد دانشگاه

در روزهای اخیر، بازارهای مالی تحت تأثیر تحولات جدیدی در حوزه سیاست خارجی، بهویژه سیگنالهای مرتبط با ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با میانجیگری عمان، قرار گرفتهاند. این تحولات موجب بروز واکنشهای متفاوتی در بازارهای مالی شده است؛ بهگونهای که بورس تهران با واکنشی مثبت همراه بوده، اما بازارهای غیرمولد نظیر ارز، طلا و سکه روندی راکد یا کاهشی را تجربه کردهاند.
در ساعات ابتدایی معاملات بورس اوراق بهادار تهران، شاهد رشد معنادار شاخصها و افزایش حجم معاملات بودیم که عمدتاً ناشی از خوشبینی سرمایهگذاران نسبت به آینده مذاکرات و تأثیرات احتمالی آن بر بهبود شرایط اقتصادی کشور بوده است. این روند صعودی اما با گذشت زمان و افزایش فشار فروش از سوی برخی معاملهگران، به تعادل نسبی رسید و بخشی از رشد اولیه تعدیل شد.
یکی از نشانههای مهم پویایی بازار، ثبت ارزش معاملات خرد بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان در روز جاری بود که نشاندهنده تداوم مشارکت فعال سرمایهگذاران حقیقی در جریان داد و ستدهاست. در این میان، گروه بانکی بیشترین توجه را به خود جلب کرد و با ورود بیش از ۳۰۱ میلیارد تومان نقدینگی حقیقی، در کانون توجه بازار قرار گرفت.
تحلیلگران دلایل استقبال از سهام بانکی را در دو محور اصلی ارزیابی میکنند. نخست، امیدواری ناشی از سیگنالهای مثبت مذاکرات عمان که چشمانداز رفع بخشی از تحریمها و بهبود مناسبات مالی و تجاری کشور را در افق پیشرو ترسیم میکند؛ وضعیتی که بهطور طبیعی میتواند موجب رشد درآمدها و کاهش هزینههای عملیاتی بانکها شود.
دیگر اینکه، تحلیل سرمایهگذاران نسبت به احتمال تصویب لوایح مربوط به FATF. اگرچه بررسی این موضوع به هفته جاری موکول شده، اما نحوه قیمتگذاری سهام بانکی و ورود نقدینگی به این گروه، نشان میدهد که فعالان بازار احتمال تصویب این لوایح را بالاتر از عدم تصویب آن ارزیابی کردهاند.
در نقطه مقابل، بازارهای غیرمولد نظیر ارز، طلا و سکه تحت تأثیر فضای انتظاری شکلگرفته در پی اخبار مذاکرات، با نوعی سردرگمی و بیرمقی همراه بودهاند. نرخ ارز تقریباً در وضعیت ثابت باقی ماند و در برخی مقاطع، کاهش قیمتها در بازار طلا و سکه نیز مشاهده شد. این موضوع را میتوان به کاهش تقاضای سفتهبازانه و احتمال کاهش ریسکهای سیستماتیک ناشی از بهبود روابط بینالمللی نسبت داد.
با افت بهای طلا در بازار داخلی و نیز کاهش قیمتهای جهانی، صندوقهای سرمایهگذاری مبتنی بر طلا نیز دچار افت قیمت شدند و عمدتاً در محدوده منفی معامله شدند. این مسئله در کنار رکود بازارهای موازی، نشان میدهد که بخش قابلتوجهی از نقدینگی در حال حرکت بهسمت بازار سرمایه و بهویژه صنایع پیشرو و بر پایه امید به تحولات سیاسی و اقتصادی مثبت است.
در مجموع، تحرکات دیپلماتیک اخیر و سیگنالهای مثبت از مذاکرات بینالمللی، موجب شکلگیری امیدواریهای تازه در بازار سرمایه شده و سرمایهگذاران این حوزه با دیدی آیندهنگر، اقدام به تقویت موقعیتهای خرید خود بهویژه در صنایع حساس و پیشران کردهاند.