مدیریت ناترازی برق در تابستان ۱۴۰۴؛ از تعمیرات نیروگاهی تا انرژی‌های تجدیدپذیر
مصطفی نخعی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی
با توجه به افزایش روزافزون مصرف برق در کشور و فشارهای وارده به شبکه توزیع در فصل تابستان، موضوع ناترازی برق یکی از مهم‌ترین چالش‌های بخش انرژی ایران به‌شمار می‌آید. ناترازی برق، که به معنی تفاوت بین تولید و مصرف برق است، به‌ویژه در ماه‌های گرم سال، به یکی از دغدغه‌های اصلی تبدیل شده و باید راهکارهای مؤثری برای مدیریت آن در نظر گرفته شود.
یکی از اقداماتی که می‌تواند در کوتاه‌مدت به بهبود وضعیت کمک کند، انجام تعمیرات اساسی نیروگاه‌ها و افزایش راندمان آن‌ها است. تعمیرات به‌موقع و صحیح تجهیزات نیروگاهی، به‌ویژه در زمان اوج مصرف، از اهمیت بالایی برخوردار است. در بسیاری از موارد، به‌دلیل عدم نگهداری مناسب یا فرسودگی تجهیزات، ظرفیت تولید برق به طور کامل در دسترس قرار نمی‌گیرد. بنابراین، برنامه‌ریزی دقیق برای نگهداری و بهینه‌سازی نیروگاه‌ها می‌تواند نقش زیادی در کاهش مشکلات ناترازی داشته باشد.
همچنین، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی، یکی از راهکارهای بلندمدت برای کاهش وابستگی به منابع سنتی تولید برق است. ظرفیت بالای کشور در تولید انرژی خورشیدی، به‌ویژه در مناطق جنوب و جنوب‌شرقی ایران، این امکان را فراهم می‌آورد که بخش قابل‌توجهی از ناترازی برق با استفاده از این منابع تأمین شود. برنامه‌ریزی برای افزایش ظرفیت تولید انرژی خورشیدی، با هدف دستیابی به تولید حداقل ۳۰ هزار مگاوات از این انرژی تا چند سال آینده، می‌تواند به کاهش فشار بر شبکه برق کمک شایانی کند. این در حالی است که طبق برنامه‌های قبلی، هدف اولیه تولید ۱۲ هزار مگاوات انرژی خورشیدی برای کشور تعیین شده بود، اما با افزایش توجه به این بخش، ظرفیت پیش‌بینی‌شده به ۳۰ هزار مگاوات ارتقا یافته است.
در کنار این اقدامات، یکی از عوامل تأثیرگذار در بحران ناترازی برق، مصرف بالای انرژی توسط برخی صنایع و استخراج غیرقانونی رمزارزها است. این فعالیت‌ها، که به‌ویژه در دوره‌های پیک مصرف به‌شدت افزایش می‌یابند، سهم زیادی از برق کشور را به خود اختصاص می‌دهند. ماینرهای رمزارز که به‌صورت غیرقانونی از برق استفاده می‌کنند، به دلیل مصرف بالا و عدم نظارت کافی، به یکی از عوامل اصلی در افزایش فشار به شبکه برق تبدیل شده‌اند. مقابله با این معضل نیازمند همکاری میان وزارت نیرو، نهادهای امنیتی و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط است. در سال‌های اخیر، با وجود اقدامات جزئی برای مقابله با استخراج غیرقانونی رمزارزها، هنوز هم مراکز غیرمجاز بسیاری در این زمینه فعال هستند که فشار زیادی به شبکه برق وارد می‌کنند.
در نهایت، برای مقابله با بحران ناترازی برق در تابستان ۱۴۰۴، علاوه بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی نیروگاه‌ها، باید برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری برای کاهش مصرف انرژی در بخش‌های مختلف انجام شود. از جمله این اقدامات می‌توان به مدیریت مصرف برق در صنایع و ساختمان‌های بزرگ، بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش خانگی، و ترویج استفاده از فناوری‌های کم‌مصرف اشاره کرد. همچنین، باید توجه ویژه‌ای به جلوگیری از تلفات برق در شبکه توزیع و بهبود راندمان آن شود. در نهایت، اجرای این اقدامات به‌صورت هماهنگ و به‌موقع می‌تواند به کاهش ناترازی برق و جلوگیری از قطعی‌های ناخواسته در تابستان ۱۴۰۴ کمک کند.
