از یوآن زدگی تا دلارزدگی

مجتبی اسکندری_ سردبیر

این روزها مدام از تجربه موفق روس‌ها در دور زدن تحریم ها و دلارزدایی اقتصاد این کشور می شنویم و به همین سبب، برخی از سقوط قطعی دلار آمریکا و جایگزینی آن با یوآن سخن می‌گویند.

عده ای نیز از لزوم دلارزدایی De-Dollarisation در اقتصاد ایران و گرته برداری از نسخه روس ها و چینی ها سخن می‌گویند. این افراد، دلارزدگیDollarisation اقتصاد ایران را سلسله‌جنبان تورم بالا و بسیاری از معضلات و مصائب اقتصاد ایران می دانند. البته تعبیر این افراد از دلارزدایی با آنچه در ادبیات مرسوم در رابطه با این اصطلاح وجود دارد، بسیار متفاوت است؛ چه بسا این که، دلارزدایی در اصطلاح مرسوم به معنای تغییر و جایگزینی واحد پولی مبنای مراودات تجاری و سیستم پرداخت خارجی از دلار آمریکا به دیگر واحدهای پولی بین الملل و همچنین، کاهش سهم دلار در ذخایر ارزی خارجی است ولی برخی از اقتصادخوانده ها، آن را بمعنای تعیین و تثبیت قیمت ها در داخل کشور بی توجه به قیمت های جهانی و استقرار نظام قیمتگذاری دولتی بمعنای عام و خاص آن می دانند. گویی اگر که مثلا مبنای مراودات بین المللی ما امروز بجای دلار آمریکا، یوآن چین بود، قیمت جهانی کالاهای صادراتی، وارداتی و قیمت محصولات داخلی، تغییری نمی کرد!

تلاش می کنیم بدون آلودگی چندان به ایدئولوژی و بر پایه فکت های اقتصادی و مبانی نظری مربوطه، به پرسش‌های یاد شده پاسخی درخور بدهیم.

در ۶ ماه گذشته ارزش هر روبل روسیه از هر دلار ۶۰ روبل به هر دلار ۹۰ روبل و در ۹ ماه گذشته از ۵۰ روبل به ۹۰ روبل رسیده که به ترتیب نشان از تضعیف ۴۵ و ۶۵ درصدی طی ۶ و ۹ ماه دارد.

برخلاف آنچه که برخی در داخل از موفقیت سیاستگذاری ارزی در روسیه می‌گویند، دلار زدایی در روسیه، با وابستگی شدید به یوآن چین، جایگزین شده و داده هایی که اخیرا در خصوص مراودات روسیه و چین، حجم و سهم یوآن در مبادلات این دو کشور، سهم یوآن در صندوق ثروت ملی روسیه و همچنین سهم آن در MOEX، منتشر شده همگی نشان از وابستگی شدید و روزافزون اقتصاد روسیه به یوآن چین حکایت دارند.

می دانیم که روسیه از سال ۲۰۱۴ استراتژی کاهش سهم دلار در مراودات بین المللی خود و جایگزینی دلار با طلا و سایر ارزها را آغاز کرده بود ولی این استراتژی به هیچ وجه به معنای جایگزینی کامل یوآن با دلار و یورو نبود و اتفاقا خرید قابل توجه طلا در آن سال‌ها توسط روس ها و عدم افزایش قابل توجه سهم یوآن تا قبل از جنگ اوکراین، سند این ادعاست.

ولی بعد از جنگ اوکراین و اعمال تحریم های بین المللی علیه روسیه، بلاک کردن ۳۰۰ میلیارد دلار ذخایر دلاری و یورویی روسیه و اخراج تقریبا کامل بانکهای روسی از سوئیفت، عملا روس ها بطور کامل به آغوش چینی ها هدایت شدند و تغییرات بشدت بزرگی که طی یک سال اخیر در مراودات یوآن-روبل و سهم یوآن در صندوق ثروت ملی روسیه ایجاد شده و سهم قابل توجه یوآن در تبدیل روسیه از ۱۵ امین بازار بزرگ off sure یوآن(قبل از جنگ اوکراین) به ۴ امین بازار off sure یوآن، همگی نشان از" یوآن زدگی" اقتصاد روسیه دارد.

این یوآن زدگی هرچند در کوتاه مدت به جلوگیری از سقوط قابل توجه روبل و تامین مالی و جلوگیری از کاهش چشمگیر رشد اقتصادی و نرخ تورم بالا در روسیه کمک کرده ولی حکم از این چاله درآمدن و به چاله دیگری افتادن را برای روس ها در بلندمدت خواهد داشت. این وابستگی شدید به یوآن، استقلال سیاسی روس ها را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد و آنها را دنباله رو و تسلیم بی قید و شرط تصمیمات و خواسته های چینی ها تبدیل خواهد کرد. این الگو برای هیچ سرزمینی قابل توصیه نیست!