نقش «انرژی» در آینده ایران

رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران، در گفت‌وگو با خبرنگارجهان اقتصاد با اشاره به اینکه با توجه به روند رو به رشد استفاده از انرژي هاي تجديد پذير در جهان، ايران نيز به دنبال توسعه صنعت انرژي هاي تجديد پذير خود است اظهار کرد: ايران با داشتن نيروهاي انساني بسيار با استعداد دانش فني قوي در زمينه توليد و بهره برداري از منابع انرژي، قابليت توسعه و بهره برداري از منابع انرژي خود را دارد. اين قابليت ، به عنوان يك فرصت براي توسعه صنعت انرژي در ايران، مي تواند نقش بسيار مهمي در توسعه اقتصادي و اشتغال زايي در كشور داشته باشد . ضمنا" از ديگر برنامه هاي ايران در سال جديد مي توان به توسعه شبكه توزيع برق و تقويت زيرساخت هاي انتقال انرژي در كشور اشاره كرد .

وی تصریح کرد: علاوه بر آن همچنين در زمينه توسعه شبكه گاز و تقويت زير ساخت هاي انتقال گاز نيز قرار است برنامه هايي تدوين و سپس به مرحله اجرايي درآيد. همانگونه كه اشاره رفت استخراج و توليد نفت خام و گاز طبيعي همچنان يكي از مهمترين بخش هاي صادراتي و درآمدزايي ايران است .

وی بیان داشت: نقش انرژي در توسعه و رشد اقتصادي يك كشور بسيار مهم و تاثير گذار است . ايران با دارا بودن ذخايري بسيار غني از نفت و گاز ، يكي از كشورهاي پر انرژي جهان است و در سال جديد نيز نقش بسيار مهمي در تامين نيازهاي انرژي داخلي و صادرات انرژي خود به ديگر كشورها خواهد داشت . در سال جديد، با توجه به شرايط جهاني و برخي محدوديت هاي اقتصادي و تحريم هاي بين المللي، ايران براي توسعه صادرات نفت و گاز خود به دنبال جستجوي بازارهاي جديد و توسعه روابط تجاري با كشورهاي جديد است .

وی در ادامه افزود: همچنين با توجه به تحريم هاي بين المللي و محدوديت هاي اقتصادي، ايران به دنبال توسعه همه جانبه صنعت پتروشيمي خود است تا بتواند بيشتر از منابع غني نفت و گاز خود بهره برداري كند و درعين حال، ارزش افزوده بيشتري را براي صادرات خود ايجاد كند. با اين حال براي توسعه صنعت نفت و گاز، ايران به دنبال افزايش همكاري با شركت هاي خارجي نيز مي باشد .

پدیدار با اشاره به اینکه در اين راستا ، برنامه هايي براي جذب سرمايه گذاري خارجي و همكاري با شركت هاي معتبر جهاني در زمينه تكنولوژي هاي نفت و گاز در نظر گرفته شده است گفت: اين همكاري ها به دنبال افزايش بهره وري و بهينه سازي توليد، كاهش هزينه ها و افزايش ارزش افزوده صنعت نفت و گاز در ايران مي باشد. به عنوان مثال در ششمين برنامه توسعه اقتصادي و اجتماعي كشور ( برنامه ششم توسعه ) كه از سال 1396 تا 1400 بود و به دليل مشگلات اقتصادي و تداوم تحريم ها برنامه فوق به مدت يكسال تمديد و تا پايان 1401 ادامه يافت .

وی گفت: هدف از طرح هاي توسعه صنعت نفت و گاز، بهره وري بيشتر از منابع موجود ، تحقق اهداف ملي و رشد اقتصادي پايدار بود كه براساس رئوس و برنامه هاي مصوب آن ميزان توليد نفت خام در ايران به طور متوسط 5.6ميليون بشكه و گاز طبيعي حداقل 800 ميليون متر مكعب در روز در نظر گرفته شده بود كه با توجه به تداوم محدوديت حاصل از تحريم و نيز ساير مشكلات اجرايي و عملياتي سطح توليد نفت خام در محدوده 2.5 ميليون بشكه در روز حفظ گرديد كه سهم دو سوم آن براي مصارف داخلي و كمتر از يك سوم آن صادر گرديد .

وی افزود: اما در خصوص ميزان توليد گاز ايران به نقطه اوج توليد خود در طرح هاي توسعه اي دست يافت و توانست ظرفيت توليد گاز طبيعي را به بالاتر از يك ميليارد متر مكعب برساند اما به دليل مشگلات اجرايي و عملياتي حداكثر ميزان توليد گاز طبيعي در محدوده 800 ميليون متر مكعب در روز حفظ كند . وی با اشاره به اینکه در طول سال جديد، ايران با هدف جلب سرمايه گذاري خارجي و توسعه همكاري هاي بين المللي در زمينه استخراج و توليد نفت و گاز از طريق برگزاري مناقصات و قراردادهاي جديدي به دنبال تحقق اين اهداف كلان است گفت: همچنين به منظور تحقق اين اهداف لازم است زيرساخت هاي لازم براي استفاده از منابع انرژي در سطح بين المللي ، از جمله احداث خطوط لوله و فرآيندهاي توليد وصادرات نفت و گاز ، توسعه يابند . در اين زمينه و به منظور افزايش توليد اين محصولات ، اقداماتي از جمله بهره برداري از ذخاير جديد ، بهره برداري از فناوري هاي پيشرفته و افزايش سرمايه گذاري در صنايع نفت و گاز را برنامه ريزي كرده است .

ايران نيز به دنبال توسعه صنايع انرژي

پدیدار با بیان اینکه به طور كلي ايران با توجه به ظرفيت بالاي خود در زمينه استخراج و توليد نفت و گاز، به دنبال توسعه اين صنعت است و سعي دارد تا با توجه به شرايط جهاني بهبود و توسعه مداومي را در اين زمينه داشته باشد عنوان کرد: از طرفي، ايران نيز به دنبال توسعه صنايع انرژي خود و ايفاي نقش مهمي در بازارهاي انرژي منطقه تلاش دارد در سازمان اوپك به عنوان سازماني كه بيشترين توليد كنندگان نفت جهان را شامل مي شود نقش اثر گذاري را در تعيين قيمت نفت در بازار جهاني ايفا نمايد. وی تصریح کرد: سهم توليد نفت و گاز ايران در سبد نفتي اوپك در سال جديد بستگي به سياست هاي تعيين شده توسط اين سازمان و وضعيت توليد و صادرات نفت و گاز ايران در آينده دارد. ايران به عنوان يك عضو اصلي اوپك ، قرار است با ديگر كشورهاي عضو اوپك به منظور كنترل قيمت نفت و تعادل بازار همكاري كند . در جلسات سازمان اوپك ، براساس موقعيت توليد و صادرات نفت و گاز در هر كشور عضو، ميزان توليد و صادرات هر كشور در سبد نفتي اوپك در هر سه ماه يكبار تعيين مي شود .

رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران عنوان کرد: در سال 2022 براساس آخرين اظهارات مقامات اوپك پس از اجماع برنامه توليد و صادرات نفت، توليد نفت خام اوپك در اين سال برابر 33.8 ميليون بشكه در روز تعيين گرديد كه با توجه به تحولات سياسي حاكم بر بازارهاي اقتصادي ، اين ميزان به حدود 31.5 ميليون بشكه در روز كاهش يافت و در عمل و با توجه به محدوديت هاي خريد نفت خام از نزاع روسيه و اوكراين مجموع توليد نفت اوپك به كمتر از 28.8 ميليون بشكه در روز كاهش يافت . وی خاطرنشان کرد: با توجه به اينكه توليد و صادرات نفت و گاز ايران به شرايطي مانند تحريم، وضعيت پرداختي بازارهاي هدف ، مشگلات داخلي و .... وابسته است ، نمي توان دقيقا" حدس زد كه سهم توليد نفت و گاز ايران در سبد نفتي اوپك دقيقا" چقدر خواهد بود . در آخرين نشست اوپك توافق بر اين شد كه سهم كشورهاي عضو در سبد نفتي اوپك بر اساس ميزان توليد نفت خام هر كشور تعيين مي شود كه با توجه به آخرين مذاكرات صورت گرفته در نشست غير رسمي اوپك پلاس و كاهش نزديك به 2 ميليون بشكه اي نفت خام و از طرفي معاف بودن ايران از تعيين سهميه، لذا پيش بيني مي شود كه در سال جاري و براساس اعلام وزير نفت ايران در محدوده 2.8 ميليون بشكه از ظرفيت 3.8 ميليون بشكه ، توليد نفت خود را حفظ کند .

پدیدار با اشاره با اینکه البته وقتي به ظرفيت ها نگاهي مي اندازيم ، هنوز فرصت هاي بي نظير توسعه نفتي و گازي در كشور وجود دارد گفت: اگر به درستي توسعه ميادين گازي را دنبال كنيم ، ميدان هاي نفتي را توسعه دهيم و گازهاي همراه نفت حاصل از اين توسعه ميادين را بدست بياوريم ، روي مسئله بهينه سازي مصرف در داخل بيشتر تمركز داشته باشيم ، آينده روشن است ، اما غفلت از فرصت ها و ظرفيت ها تصويري ناخوشايند از آينده انرژي هاي هيدروكربوري در ايران را به نمايش مي گذارد، ضمن آنكه اكنون انرژي هاي تجديد پذير پشت درها منتظر ايستاده اند تا جاي انرژي هاي فسيلي را بگيرند و اندكي تاخير در عمل و سستي، فرصت ظهور اين پتانسيل ها را نيز از ايران خواهند گرفت .

وی مطرح کرد: توجه داشته باشيم كه يكي از مهمترين موضوعاتي كه بايد هر چه سريعتر روي تحقق آن پافشاري كنيم مسئله افزايش ضريب بازيافت نفت خام و همينطور فشار افزايي در ميدان مشترك پارس جنوبي است . در حال حاضر متوسط ضريب بازيافت نفت خام در همه دنيا حدود 34 درصد است اما ضريب فعلي بازيافت نفت خام در ايران حدود 10 درصد از اين ميانگين پايين تر است . اگر به ضريب بازيافت نفت خام در كشورهايي مانند عربستان كه حدود 50 درصد و دو برابر ضريب بازيافت نفت خام ايران است نينديشيم ، حداقل بايد به ميانگين جهاني دست يابيم و اين ازدياد برداشت ، كمك خواهد كرد كه سرمايه ملي زيرزمين مدفون نشود و بر خلاف تصور عوامانه و مردود ، ثروت ملي از اين طريق براي نسل هاي آتي حفظ شود .

به گفته پدیدار، از طرفي تصور كارشناسان اكنون بر اين است كه ايران با توسعه و ازدياد برداشت مي تواند 7 ميليون بشكه در روز ظرفيت توليد نفت خام داشته باشد . در مورد گاز طبيعي نيز حداقل 500 ميليون متر مكعب در روز توان ظرفيت نهفته در كشور وجود دارد و بايد هر چه سريع تر آن را از حالت بالقوه به حالت بالفعل در آوريم . اكنون كشورهاي دارنده منابع هيدروكربوري با سرعت تمام با بالاترين ضريب ممكن در حال توسعه و برداشت نفت و گاز هستند .

وی افزود: در همسايگي ما نيز كشور عراق را مي توان مثال زد كه توليد تاريخي آن نصف ايران بوده اما اكنون روي دستيابي به توليد 5 ميليون بشكه وسپس 7 ميليون بشكه در روز بحث مي كند و جايگاه ايران را در اوپك بدست گرفته است . اين كشور با استفاده از تكنولوژي روز جهان توسعه صنعت نفت خود را تسريع كرده و ما نيز لازم است كه با بهبود روابط بين المللي و انتقال سرمايه و تكنولوژي به كشور، خودمان را از اين ثروت و جايگاه در خور بين المللي محروم نكنيم .

دنيا به سمت انرژي هاي نو حركت مي كند رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران بیان کرد: در اين زمينه برخي مي گويند كه نفت و گاز سرمايه بين نسلي است و بدون توسعه آن را براي نسل بعدي بايد حفظ كرد ، اما مسئله اينجاست كه جهان از سال 2050 رويكرد خود را نسبت به انرژي مصرفي تغيير خواهد داد و پيش از آنكه انرژي هاي تجديد پذير و هيدروژن ، منابع نفت و گاز ما را از سبد انرژي مصرفي دنيا خارج كنند بايد آنها را توسعه بدهيم و براي اين كار سرمايه اي لازم است كه در ايران نمي توان يافت و تكنولوژي مورد نياز است كه در اختيار ما نيست .

وی تاکید کرد: اما اگر با بهبود روابط بين المللي و منطقه اي ، ايجاد يك شرايط برد - برد جهاني، تامين سرمايه و تكنولوژي مورد نياز است كه در اختيار ما نيست مي توان با عبور از خود تحريمي ها و اصلاح سياست هاي انرژي و نيز بهينه سازي مصرف ، اين ثروت را پيش از اتمام عمر نفت ، استخراج كنيم و درآمد آن را به بخش هاي مولد اقتصاد تزريق كنيم تا به مرور سهم نفت در اين اقتصاد بزرگ و مولد كمتر از ساير بخش ها شود ، توانسته ايم به صورت عملي و موفق به اقتصاد بدون نفت برسيم كه در اصل سياست انتقال بين نسلي ثروث را نيز در بطن خود دارد. لذا آينده انرژي در ايران به اراده و تصميمي وابسته است كه امروز مي گيريم .

وی در پایان اظهار کرد: مي توان آينده انرژي در ايران را چنين تصور كرد كه توانسته ايم به خوبي از پتانسيل هاي موجود استفاده كنيم و زماني كه دنيا به سمت انرژي هاي نو حركت مي كند ما در آن دوره نيز يكي از بازيگران اصلي باشيم يا آنكه با يك ثروت عظيم در زير خاك خداحافظي كنيم و وابسته به كشورهاي ديگر در تامين انرژي باشيم . آنچه امروز جاي آن در رسيدن به موقعيت ممتاز در زمينه انرژي خالي است تصميم و اراده ملي و هم صدايي براي حال و آينده ممتاز در زمينه انرژي است . بايد روي توسعه و مديريت مصرف انرژي با سياست هاي صحيح مديريتي بيشتر تمركز شود و تنها منافع ملي اساس سياست گذاري ها باشد