تحلیل وضعیت ابزارهای اجرایی بانک مرکزی و گرایش‌های سرمایه‌ای در جامعه
حسن حسنخانی، کارشناس اقتصادی
بانک مرکزی از ابزارهای کافی و مؤثر برای کنترل جریان و نگهداری ارزهای خارجی—به‌ویژه یورو—برخوردار نیست. همین مسئله موجب می‌شود تعیین سقف یا محدودیت برای نگهداری ارز، در عمل قابلیت اجرایی نداشته باشد.
گستردگی بازار آزاد و غیررسمی ارز، امکان شناسایی و کنترل دقیق خرید و نگهداری ارز توسط افراد را از نهادهای نظارتی سلب کرده است. در نتیجه، معاملات ارزی خارج از کانال‌های رسمی به‌راحتی انجام می‌گیرد.
با توجه به تورم مزمن و کاهش مستمر ارزش پول ملی، طلا به‌عنوان یک پناهگاه امن سرمایه‌ای مورد توجه مردم قرار گرفته است. این گرایش مسبوق به سابقه است و در دوره‌های بی‌ثباتی اقتصادی تقویت شده، به‌ویژه در شرایطی که قیمت جهانی طلا رشد یافته و ارزش ریال تضعیف شده است.
همزمان با کاهش ارزش پول ملی، بخشی از جامعه برای حفظ قدرت خرید دارایی‌های خود به سمت رمزارزها رفته‌اند. این روند بیشتر به‌عنوان راهی برای پوشش ریسک تورم و فرار از کاهش ارزش ریال تلقی می‌شود.
محدودیت‌ها و سیاست‌های اعلامی بانک مرکزی در عمل تأثیر ملموسی بر کنترل بازار ارز یا جهت‌دهی به سرمایه‌گذاری‌ها نداشته‌اند. اعتماد عمومی نسبت به کارایی این سیاست‌ها نیز کاهش یافته است.
با بهره‌گیری از ابزارهای مالیاتی هدفمند و سیاست‌گذاری هوشمندانه، امکان مهار رکود و جلوگیری از حبس سرمایه در بازارهای غیرمولد مانند طلا فراهم بود. در صورت هدایت صحیح این سرمایه‌ها، می‌توانستند وارد چرخه تولید و فعالیت‌های مولد اقتصادی شوند—فرصتی که تاکنون مغفول مانده است.
