ساخت شهرهای جدید در مسیر ناکامی

جهان اقتصاد: چندی پیش بود که معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید بخشی از مهمترین رویکرد دولت را در سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» در شرکت عمران شهرهای جدید در کنار ساخت و تکمیل واحدهای آغاز شده مسکن در شهرهای جدید، تکمیل واحدهای مسکن مهر، تسریع در تکمیل پروژه‌های در دست اجرای خدمات زیربنایی و روبنایی و نیز ارتقای کیفیت برای ساکنان شهرهای جدید عنوان کرد.

مدیر عامل شهرهای جدید گفته بود: برای پروژه‌های روبنایی و زیربنایی حدود ۹۰۰ میلیارد تومان در دولت چهاردهم هزینه شده است.

بر اساس آمار ارائه شده از سوی شرکت عمران شهرهای جدید، هم‌اکنون بیش از ۳۶۰ پروژه فعال در حوزه‌های آموزشی، فرهنگی، بهداشتی، تفریحی و زیرساختی با برآوردی بیش از ۵ هزار و ۲۴۸ میلیاردتومان در دست اجراست.

رویکرد دولت و شرکت عمران شهرهای جدید در دولت چهاردهم ارتقای کیفیت زندگی ساکنان در شهرهای جدید سراسر کشور است که پیش بینی می شود تا بخشی از این هدف در طول دولت تحقق یابد.

همچنین، وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد که هیچ پروژه ای که فاقد زیرساخت های ضروری از جمله آسانسور و خدمات پشتیبان باشد افتتاح نخواهد شد که این موضوع نشان دهنده توجه دولت به کیفیت و بهره وروی در پروژه هاست و نه صرفا افزایش کمی آنها.

در همین راستا رسانه های وابسته به وزارت متبوع می گویند: دولت چهاردهم عزم خود را جزم کرده است تا علاوه بر تولید مسکن، ارتقای کیفیت زندگی را نیز در اولویت برنامه‌ها قرار دهد؛ رویکردی که می‌تواند آینده‌ای روشن و متوازن برای ساکنان شهرهای جدید رقم بزند.

تمامی این موضع گیری ها و مطالبی که مطرح می شود، منطقی، صحیح و استاندارد است اما سوال اساسی این است که چرا مردم اساسا تمایل کمتری به شهرهای جدید دارند و فقط کسانی به سمت خانه دار شدن در این مناطق می روند که چاره دیگری ندارند؟

راه‌حل این چالش، در نظر گرفتن سیاست‌های پایدار و برنامه‌ریزی هماهنگ میان بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی است. ضرورت دارد پیش از صدور مجوز برای هر پروژه مسکونی یا تجاری، مطالعات دقیقی درباره ظرفیت زیرساخت‌های موجود و نیازهای آینده انجام شود، علاوه‌بر این سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌ها همچون خطوط مترو، نیروگاه‌های تولید انرژی و سیستم‌های مدیریت آب و فاضلاب باید اولویت‌بندی شود.

یکی از موضوعات مهم در اجرای پروژه‌های مسکونی، تعریف دقیق مفهوم زیرساخت و ابعاد گسترده آن است؛ زیرساخت به مجموعه‌ای از خدمات و امکانات پایه‌ای همچون جاده‌ها، حمل‌ونقل عمومی، تأسیسات آب، برق، گاز و خدمات شهری گفته می‌شود که یک ناحیه را برای سکونت و فعالیت‌های اقتصادی آماده می‌کند.

مرتضی رمضانی، پژوهشگر حوزه مسکن در این رابطه می گوید:  دلایل زیادی در توجیه عدم موفقیت شهرهای جدید ایران بیان شده است. از مهم ترین عواملی که بارها در این زمینه مورد اشاره واقع شده, مکانیابی و نحوه مکانگزینی شهرهای جدید است. باتوجه به اینکه نزدیک سه دهه از تجربه ساخت شهرهای جدید پس از انقلاب اسلامی می گذرد, ارزیابی و بازبینی فرآیند مکانگزینی و ساخت شهرهای جدید یکی از الزامات پیشرفت در برنامه ریزی و مدیریت شهری ایران محسوب می شود. عدم موفقیت شهرهای جدید را می توان در عدم برآورد اهداف آنها دانست. 

وی افزود: شهرهای جدید ایجاد شده در ایران بر اساس فاصله, جمعیت و نوع عملکرد دارای سه نوع الگوی شهرهای جدید مستقل, اقماری و پیوسته می باشند. در این راستا همواره شهرهای جدید با مشکلات عدیده ای مواجه بوده اند, به طوری که این مشکلات باعث شده تا آرمانها و اهداف اصلی ایجاد این شهرها محقق نگردد. مقوله شهرهای جدید یک مساله ملی است و مسائل ملی را نمی توان با نگرش بخشی حل کرد. حل مسائل ملی نیاز به عزم ملی و خردجمعی دارد.

این گفته ها نشان می دهد که بحث فراتر از مساله ای به نام زیرساخت است و اساسا در شکل گیری اولیه شهرها بسیاری از مسائل مغفول مانده اند.