واردات خودرو؛ سیاستی برای آمار یا راهکاری برای بازار؟
سعید پویش (افشاری)
تصمیم اخیر دولت برای واردات خودرو توسط ایرانیان مقیم خارج از کشور، آن هم بدون انتقال ارز، در نگاه نخست اقدامی هوشمندانه به نظر می‌رسد؛ چراکه فشار مضاعفی بر منابع ارزی داخلی وارد نمی‌کند و در ظاهر می‌تواند بخشی از نیاز بازار را پاسخ دهد. اما پرسش اساسی اینجاست: آیا این سیاست واقعاً درمانی برای بازار آشفته خودرو است یا صرفاً حرکتی آماری برای آرام کردن افکار عمومی؟
بازار خودرو در ایران سال‌هاست گرفتار دو بیماری مزمن است: کیفیت پایین تولیدات داخلی و محدودیت واردات. این دو عامل، خودرو را از کالایی مصرفی به کالایی سرمایه‌ای بدل کرده و قیمت‌ها را از منطق اقتصادی دور ساخته‌اند. در چنین وضعی، هر تصمیم تازه‌ای اگر به ریشه‌های ساختاری نپردازد، فقط مُسکّنی موقت است.
طرح واردات خودرو بدون انتقال ارز نیز از همین جنس است. تعرفه‌های سنگین و محدودیت‌های ارزی، موجب می‌شوند تعداد خودروهای وارداتی اندک و قیمت نهایی آن‌ها نجومی باشد. در نتیجه، تأثیر واقعی این طرح بر بازار ناچیز است و تنها می‌تواند در سطح روانی اثر بگذارد؛ آن هم برای مدتی کوتاه.
واقعیت این است که این تصمیم بیش از آنکه به نفع مصرف‌کننده باشد، نمایشی رسانه‌ای به نظر می‌رسد؛ تلاشی برای نشان دادن تحرک در بازاری که سال‌هاست در بن‌بست ساختاری گرفتار است. تا زمانی که سیاست‌گذاری صنعتی کشور مبتنی بر رقابت، ارتقای فناوری و کاهش انحصار نباشد، واردات محدود نه تعادل ایجاد می‌کند و نه کیفیت را بالا می‌برد.
بازار خودرو ایران، بیش از هر چیز، به تصمیم‌های شجاعانه و پایدار نیاز دارد. واردات بدون انتقال ارز شاید تیتر خبرها را پر کند، اما تا وقتی موتور تولید درون کشور از انحصار و ناکارآمدی رها نشود، این سیاست هم تنها برگه‌ای در دفتر آمار خواهد بود؛ نه راهکاری برای نجات بازار.
