«جهان اقتصاد» گزارش می‌دهد
رفع ناترازی گاز، شاه‌کلید امنیت انرژی ایران
گلناز پرتوی مهر
با ورود به فصل سرما، مسئله ناترازی گاز طبیعی در ایران به یکی از چالش‌های بزرگ اقتصادی و اجتماعی کشور تبدیل شده است. این ناترازی که ناشی از کمبود ظرفیت تولید، فرسودگی زیرساخت‌ها و مصرف بی‌رویه انرژی است، نه‌تنها امنیت انرژی را تهدید می‌کند، بلکه رشد اقتصادی و رفاه عمومی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به گزارش خبرنگار «جهان اقتصاد»، ایران با داشتن دومین ذخایر گاز طبیعی جهان، پتانسیل بالایی برای تأمین انرژی داخلی و صادرات دارد. با این حال، عدم سرمایه‌گذاری کافی، فرسودگی تجهیزات و نبود تکنولوژی‌های پیشرفته باعث شده که ظرفیت تولید به‌طور کامل محقق نشود. این امر موجب افزایش هدررفت گاز و کاهش بهره‌وری در فرآیند تولید و توزیع شده است.
مهدی اسلامی، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار «جهان اقتصاد» اظهار کرد: مصرف گاز در ایران طی سال‌های اخیر به‌دلیل توسعه صنعتی، افزایش جمعیت و قیمت‌های یارانه‌ای، به‌شدت رشد کرده است. این رشد تقاضا بدون توسعه متوازن ظرفیت تولید، فشار مضاعفی بر شبکه گاز وارد می‌کند.
وی افزود: برای افزایش ظرفیت تولید و توسعه میادین گازی، نیاز به حداقل ۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشاف، حفاری و بهره‌برداری وجود دارد. همچنین برای نوسازی شبکه انتقال و کاهش اتلاف انرژی، حدود ۲۰ میلیارد دلار سرمایه لازم است.
وی ادامه داد: استفاده از فناوری‌های نوین مانند سیستم‌های بازیابی گاز فلر، ابزارهای پایش دیجیتال و بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌تواند کارایی تولید را افزایش دهد. برای این بخش نیز حدود ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری ضروری است.
وی تأکید کرد: توسعه تأسیسات ذخیره‌سازی زیرزمینی می‌تواند به تأمین گاز در زمان‌های اوج مصرف کمک کند. برای این اقدام نیز دست‌کم ۱۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز است.
وی گفت: برای افزایش ظرفیت تولید از میادین جدید و توسعه میادین فعلی، نیازمند سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشاف، حفاری، و بهره‌برداری هستیم. این بخش نیازمند دست‌کم 40 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است تا بتواند نیازهای داخلی را پوشش دهد.
وی عنوان کرد: فرسودگی زیرساخت‌ها یکی از دلایل اصلی اتلاف گاز است. برای کاهش هدررفت انرژی در فرآیند انتقال و توزیع، حدود 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جهت بازسازی و به‌روزرسانی شبکه‌های انتقال و توزیع مورد نیاز است.
وی بیان کرد: استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند سیستم‌های بازیابی گاز فلر، ابزارهای پایش دیجیتال و روش‌های بهره‌وری انرژی می‌تواند به بهبود کارایی تولید کمک کند. این بخش نیز حدود 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
وی معتقد است ذخیره‌سازی گاز در مخازن زیرزمینی می‌تواند به تأمین نیاز در زمان‌های اوج مصرف کمک کند و حدود 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای ساخت این تأسیسات نیاز است.
اسلامی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای رفع ناترازی گاز، افزایش ظرفیت تولید از میادین مختلف است، گفت: سرمایه‌گذاری در اکتشاف و بهره‌برداری از میادین جدید و همچنین بهینه‌سازی و توسعه میادین قدیمی می‌تواند بخش قابل‌توجهی از نیاز داخلی را برآورده کند. باید از تکنولوژی‌های پیشرفته و روش‌های بهینه حفاری و بهره‌برداری بهره گیرد تا با کمترین هزینه، حداکثر تولید را داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: یکی از چالش‌های بزرگ صنعت گاز در ایران، فرسودگی خطوط انتقال و توزیع گاز است که باعث اتلاف فراوان انرژی می‌شود. بازسازی و به‌روزرسانی این خطوط، نصب تجهیزات جدید و کنترل نشتی‌ها از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود بازدهی و کاهش هدررفت کمک کند.
وی عنوان کرد: توسعه ظرفیت‌های ذخیره‌سازی گاز در مخازن زیرزمینی و نیز ترویج فرهنگ مدیریت مصرف در زمان‌های اوج مصرف می‌تواند به کاهش فشار بر شبکه و مدیریت بهتر منابع کمک کند. ایران می‌تواند از تجارب کشورهای موفق در این حوزه، مانند نروژ و روسیه، بهره گیرد.
وی با اشاره به اینکه ساختار قیمت‌گذاری گاز در ایران، یکی از دلایل اصلی افزایش بی‌رویه مصرف است، گفت: کاهش یارانه‌های انرژی و اصلاح قیمت‌ها می‌تواند به کنترل مصرف و کاهش فشار بر منابع کمک کند. در این راستا، اجرای سیاست‌های قیمت‌گذاری هوشمندانه و متناسب با توان اقتصادی اقشار مختلف جامعه ضروری است.
وی با بیان اینکه رفع ناترازی گاز نیازمند جذب سرمایه‌گذاری خارجی است، عنوان کرد: با توجه به محدودیت‌های مالی داخلی، ورود سرمایه‌گذاران خارجی و همکاری با شرکت‌های بین‌المللی می‌تواند به تأمین مالی و انتقال تکنولوژی کمک کند. برای این منظور، بهبود فضای کسب‌وکار و کاهش موانع قانونی ضروری است.
وی تصریح کرد: استفاده از تکنولوژی‌های بازیابی انرژی و کاهش اتلاف گاز فلر از جمله راهکارهای بهبود بهره‌وری است. سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند به صرفه‌جویی در مصرف انرژی و بهبود عملکرد صنعت گاز کمک کند.
