تورم افسارگسیخته، رمزارزهای بیمهار و غیبت حکمرانی دادهمحور؛ سهضلعی بحران اقتصاد ایران
حسین عبدهتبریزی، اقتصاددان، در همایش «رمزآتی» با تشریح روندهای جهانی حکمرانی مالی و نقش فزاینده بانکهای مرکزی، هشدار داد که تداوم سیاستهای تورمزا میتواند اقتصاد ایران را به سمت دلاریزه شدن کامل و بیاعتمادی عمومی سوق دهد. او تأکید کرد قانونگذاری در حوزه رمزارز باید سریع، دقیق و برپایه منافع عمومی باشد.
حسین عبدهتبریزی، اقتصاددان، در پنل ویژه «آینده حکمرانی مالی و داراییهای نوین» همایش «رمزآتی» سخنان خود را با طرح این پرسش آغاز کرد که حکمرانی مالی در شرایط جدید چگونه باید پیش برود. او گفت: «اگر قواعد حکمرانی روشن نباشد، بحث در این حوزه به نتیجه نمیرسد. حکمرانی مراحل مشخصی دارد و لازم است بدانیم در چه چارچوبی صحبت میکنیم.»
هلو
او با اشاره به اینکه حکمرانی مالی امروز «کاملاً دادهمحور شده»، توضیح داد: «دادهمحور شدن پیامدها و الزاماتی برای نهادهای مالی ایجاد کرده که باید به آن توجه شود.»
نقشآفرینی پررنگتر بانک مرکزی در معماری نظام مالی
عبدهتبریزی در بخش دیگری از سخنانش افزود: «به نظر میرسد بانک مرکزی در روند کلی به سمت تبدیل شدن به معمار اکوسیستم مالی کشور حرکت میکند. هرچند نهادهای رقیب نیز تلاشهایی همراستا انجام دادهاند، اما بانک مرکزی بیش از همه کوشیده است تنظیمگر دادهها باشد، زیرساختهای پرداخت را مدیریت کند و در همکاری با بخش خصوصی محصولات مشترک خلق کند.»
او ادامه داد: «پیشتر مرزهای بانک، بازار سرمایه، بیمه و فناوری از هم جدا بود، اما از ۴۰ سال پیش روندی آغاز شده که در آن تنظیمگران به سمت نظارت فراگیر بر جریانهای مالی حرکت کردهاند. در اروپا این مسیر بسیار جلوتر رفته، اما کشورهایی مانند ایران همچنان از ساختارهای جداگانه استفاده میکنند.»
ریسکهای سیستماتیک جدید و تحولات غیرمتمرکز
این اقتصاددان با اشاره به ظهور ریسکهای جدید در سطح جهانی گفت: «در حوزههایی مثل بانکداری غیرمتمرکز، ریسکهایی به سرعت در حال اضافه شدن است. این موضوعات در آینده به شدت بر نظام مالی کشورها اثر میگذارد.»
به گفته او، «پلتفرمها نوعی عبور از سازوکارهای سنتی ایجاد کردهاند و در کشورهایی که این تحولات سریعتر رخ داده، بانکهای مرکزی برای مدیریت جریانها نقش فعالتری پذیرفتهاند.»
ورود گسترده مردم به رمزارز پیش از قانونگذاری
عبدهتبریزی با اشاره به اینکه بخشی از پسانداز نسل جوان وارد حوزه رمزارز شده، گفت: «در جهان چهرههایی که جایزه نوبل دارند، درباره رمزارزها نظرات متفاوتی ارائه کردهاند. برخی آن را نوعی کلاهبرداری مدرن میدانند و برخی ظرفیت ایجاد ارزش افزوده برای اقتصاد واقعی را مورد تأکید قرار میدهند.»
او با بیان اینکه «در اقتصاد کلان هنوز جمعبندی روشنی درباره نقش رمزارز نداریم»، ادامه داد: «در ایران هم مانند جهان، مردم پیش از قانونگذاری وارد این حوزه شدهاند؛ همانطور که معاملات طلا پیش از تدوین قوانین مربوطه شکل گرفته بود.»
این اقتصاددان افزود: «قانونگذاران اکنون در حال دویدن پشت تحولاتی هستند که پیش از قانون رخ داده است. هر قدر قانون سریعتر تنظیم شود، حقوق مردم بهتر رعایت خواهد شد و اعتماد عمومی به بازار افزایش مییابد.»
چالش حساب سرمایه و حساسیتهای بینالمللی
عبدهتبریزی با اشاره به اینکه «مسئله پولشویی یکی از نگرانیهای جهانی در حوزه داراییهای نوین است»، گفت: «در ایران به دلیل بسته بودن حساب سرمایه، فشار و حساسیت بیشتری وجود دارد. هر خروج سرمایه نیازمند دلایل مشخص و قابل اثبات است.»
ملی گلد میان مطلب
او افزود: «اگر این مسئله حل نشود، همچنان از مزایای جهانی محروم خواهیم ماند. ما تلاش کردهایم یک سیستم سهگانه را همزمان حفظ کنیم که عملاً امکانپذیر نیست.»
هشدار درباره مسیر تورم و پیامدهای آن
عبدهتبریزی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «بزرگترین نگرانی من تورم است. امسال احتمال تورم نزدیک به ۶۰ درصد وجود دارد و اگر این روند سال بعد هم تکرار شود، یک بیاعتمادی گسترده در جامعه شکل خواهد گرفت.»
او توضیح داد: «تورم ۶۰ درصد به ۷۰ یا ۸۰ نمیرسد؛ بلکه به بیاعتمادی منجر میشود. نتیجه آن دلاریزه شدن اقتصاد است. اگر قیمتها آزاد شوند، همه نظام قیمتگذاری و ساختارهای دستوری فرو میریزد و مردم با موج جدیدی از افزایش قیمتها مواجه خواهند شد.»
پیامدهای بلندمدت سیاستگذاری اشتباه
این اقتصاددان با اشاره به شرایط اقتصادی پس از سال ۸۴ گفت: «از سالهای ۸۴ و ۸۵ به بعد، ما نتوانستیم سرمایههایی را که در مسیر توسعه بود حفظ کنیم. برنامهریزیها متوقف شد و بهتدریج فاصله ما با کشورهایی مثل ترکیه و عربستان افزایش یافت.»
او افزود: «اگر آن رشد حدود ۶ درصدی و ساختار اقتصادی متوازن ادامه پیدا میکرد، امروز در موقعیت بسیار بهتری بودیم.»
ضرورت تنظیمگری عقلانی در حوزه رمزارز
عبدهتبریزی با اشاره به اینکه «هر جا منافع عمومی در میان باشد، قانونگذار باید ورود کند»، گفت: «در حوزههایی مانند صندوقهای بازنشستگی، نبود رگولاتور تخصصی باعث رخدادهای جبرانناپذیر شده است. اگر نظارت سازمان بورس در این صندوقها وجود داشت، بسیاری از مشکلات اخیر رخ نمیداد.»
او افزود: «در حوزه رمزارز نیز همه میپذیریم که کنترل و تنظیمگری لازم است، اما باید عقلانی و با چارچوب روشن انجام شود.»
عبدهتبریزی در پایان گفت: «بانک مرکزی خود نیز در برخی مقررات مردد است؛ چون موضوع پیچیده است و مسئله حساب سرمایه در کنار تنظیمگری کار را دشوار میکند.»
