نقش نخبگان در توسعه کشور؛ از شعار تا عمل
آمنه قدیم‌پرست خبرنگار
در نشست خبری اخیر انجمن مراکز دانش‌بنیان و نخبگان کشور که پنجشنبه برگزار شد،،ابوذر شهپری رئیس انجمن مراکز دانش بنیان و نخبگان کشور ، با تأکید بر اهمیت نخبگان در توسعه کشور، به تشریح اهداف، فعالیت‌ها و چالش‌های پیش‌روی این نهاد پرداخت. وی با اشاره به جایگاه جهانی نخبگان، اظهار داشت: «اگر در کشور ما نیز شأن اجتماعی و اقتصادی نخبگان رعایت شود، نه‌تنها از خروج آنان جلوگیری می‌شود، بلکه می‌توانند در سطح بین‌المللی پرچم ایران را برافراشته نگه دارند.»
وی اظهار کرد: انجمن نخبگان با دو هدف اصلی فعالیت می‌کند: نخست، حمایت حقوقی از شرکت‌های دانش‌بنیان و افراد نخبه؛ دوم، آموزش مدیران و کارکنان این شرکت‌ها و ارتقاء فناوری‌های مورد استفاده. به گفته شهپری شرکت دانش‌بنیان به معنای شرکتی نیست که صرفاً عنوانی علمی داشته باشد، بلکه باید محصولی مبتنی بر دانش تولید کند و برای بقا در بازار، به‌طور مستمر ارتقاء یابد.
وی همچنین به تأثیرات منفی جنگ و ناآرامی‌های منطقه‌ای بر اقتصاد و علم کشور اشاره کرد و خواستار حمایت قانونی و ساختاری از نخبگان در تمامی سنین شد. به باور او، نخبگان جوان باید از همان ابتدای مسیر شناسایی و هدایت شوند تا در آینده نقش‌آفرینی مؤثری در توسعه کشور داشته باشند.
در این نشست، سامانه ثبت‌نام نخبگان نیز معرفی شد؛ بستری آنلاین که افراد مستعد می‌توانند مدارک خود را بارگذاری کرده و توسط کمیته‌های تخصصی در حوزه‌هایی چون پزشکی، حقوق، آموزش، ورزش، فرهنگ و هنر ارزیابی شوند. افراد تأییدشده سپس وارد مراحل آموزش داخلی و بین‌المللی می‌شوند تا توانمندی‌هایشان شکوفا شود.
یکی از محورهای مهم این نشست، بررسی ویژگی‌های نسل زد بود؛ نسلی که در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ شمسی متولد شده و با فناوری و فضای مجازی رشد کرده است. برخلاف تصور عمومی، این نسل سریع‌تر یاد می‌گیرد، نتیجه‌گراست و از شعارهای بی‌پایه پرهیز می‌کند. دستاوردهای علمی و فناوری این نسل، از جمله مدال‌های جهانی در المپیادهای فیزیک و نجوم و جوایز بین‌المللی اختراعات، نشان‌دهنده ظرفیت بالای آنان برای ساخت آینده کشور است.
در بخش دیگری از نشست، به همکاری‌های مالی و ساختاری انجمن با نهادهایی چون صندوق نوآوری، معاونت علمی ریاست‌جمهوری و بانک‌ها اشاره شد. این همکاری‌ها شامل ارائه وام‌های کم‌بهره، واگذاری زمین‌های دولتی و تسهیلات دیگر است. با این حال، شهپری تأکید کرد که تولید محصول کافی نیست؛ بلکه باید زیرساخت‌های آموزشی و تجاری‌سازی نیز تقویت شوند تا شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانند در بازار رقابت کنند.
یکی از چالش‌های اصلی این شرکت‌ها، ضعف در ورود به بازار و تثبیت جایگاه تجاری است. نبود ارتباط مؤثر با اتاق‌های بازرگانی و نهادهای تجاری، موجب شده محصولات دانش‌بنیان با وجود کیفیت بالا، نتوانند اعتماد بازار را جلب کنند. نمونه‌ای از این مشکل در حوزه مصالح ساختمانی دیده می‌شود؛ جایی که محصولات نوین مانند عایق‌های پلیمری نیازمند آزمایش‌های طولانی‌مدت برای اثبات کیفیت هستند.
در حوزه هوش مصنوعی نیز، شهپری بر ضرورت ترکیب هوش مصنوعی با هوش طبیعی تأکید کرد و نسل زد را به‌عنوان نسلی خلاق و هدفمند معرفی نمود که می‌تواند آینده دیجیتال کشور را رقم بزند. به گفته او، اگر این نسل آموزش‌های لازم را دریافت کند، نه‌تنها مصرف‌کننده فناوری خواهد بود، بلکه خالق آن نیز خواهد شد.
مشکلات مربوط به تأمین مواد اولیه نیز از دیگر دغدغه‌های مطرح‌شده بود. قیمت بالای مواد اولیه و نبود ارتباطات تجاری مؤثر، مانع از سودآوری شرکت‌های دانش‌بنیان شده است. بنابراین، تسهیل در تأمین مواد و ایجاد شبکه‌های تجاری قوی‌تر، از الزامات توسعه این شرکت‌هاست.
در پایان، ابوذر شهپری بر اهمیت ساختار انجمن‌ها تأکید کرد و گفت: «برای اثربخشی بیشتر، اعضای هیئت‌مدیره باید از افراد توانمند، باسواد و دارای ارتباطات قوی تشکیل شوند. ترکیب علمی، صنعتی و مدیریتی در انجمن‌ها، صدای مطالبه‌گری را تقویت می‌کند.» وی همچنین خواستار حذف منافع شخصی از ساختار انجمن‌ها و تمرکز بر اهداف مشترک شد.
در مجموع، این نشست نشان داد که توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان، نیازمند اصلاح ساختارهای مدیریتی، حمایت‌های مالی و آموزشی، و اعتمادسازی در بازار است. تحقق این اهداف، کشور را در مسیر پیشرفت علمی، فناوری و اقتصادی قرار خواهد داد مشروط بر آن‌که شعارها به عمل تبدیل شوند و نسل جوان در تصمیم‌گیری‌ها نقش‌آفرین باشد
