برای رفع ناترازی بنزین چه باید کرد؟

با بررسی روند مصرف سوخت در دنیا نشان می دهد که می دهد که سبد سوخت حمل و نقل کشورها از سوخت های مایع مثل بنزین و گازوئیل به سمت استفاده از سوختهای گازی مثل CNG و LNG و انرژی های تجدیدپذیر در حال حرکت است. اما در حال حاضر در ایران بنزین و گازوئیل سهم بالایی در سبد سوخت داشته و سهم مابقی سوخت های پاک اندک یا تقریباً صفر است. با تداوم روند مصرف سوخت مایع در کشور، تهدید واردات بنزین و گازوئیل و ارز بری در شرایطی تحریمی افزایش می یابد و بحران ناترازی سوخت می تواند به بحرانهای اجتماعی و امنیتی تبدیل شود. 

سوخت های دیگر می تواند جایگزین بنزین و گازوئیل در سبد سوخت کشور شده و مشکل ناترازی و مصرف بالای روزانه ۲۰۰ میلیون لیتر سوخت مایع را حل کند. شورای عالی انرژی نیز در سند «تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق ۱۴۲۰» تمرکز سیاست های دولت بر توسعه CNG تاکید کرده است. متاسفانه هم اکنون کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت صنعت سی ان جی کشور بلا استفاده باقی مانده و امکان افزایش سهم سی ان جی از ۲۳ به حداقل ۴۵ میلیون متر مکعب در روز وجود دارد در این میان برای رفع این مشکل باید مسیرمان را تغییر دهیم و برای این تغییر باید تصمیمات مهم با نظر کارشناسان صاحب نظر گرفته شود چون در بحث ناترازی بنزین آشکار است که نرخ رشد مصرف در کشور از نرخ رشد تولیدمان به مراتب بالاتر است. 

برآورد می شود که به طور میانگین ۱۲۰ میلیون لیتر در روز مصرف بنزین داریم و این رقم سالانه حدود ۱۰ درصد رشد پیدا می کند. ما باید سرمایه گذاری مجدد کنیم تا ظرفیت تولیدمان حفظ شود اما میزان نرخ رشد سرمایه گذاری و افزایش حجم تولیدمان نسبت به افزایش مصرفمان قابل قیاس نیست از سوی دیگر موضوع قاچاق سوخت نیز عامل مهم دیگری است که به مشکلات این حوزه اضافه شده است. قاچاق به دلیل تفاوت قیمت داخلی و خارجی سوخت است که در طول سال های اخیر به واسطه افزایش نرخ ارز از بعد از سال ۹۷ تا کنون به شدت این فاصله بیشتر شده و همین امر موجب شده شدت قاچاق نیز بالا برود، بنابراین هم مصرف بنزین داخلی افزایش پیدا کرده و هم میزان قاچاق که این موارد ناترازی را بیش از گذشته کرده است و اگر با این روند جلو برویم که میزان افزایش تولید ما ۳ درصد در سال باشد و از سوی دیگر ۱۵ درصد افزایش نرخ مصرف داشته باشیم این ما به تفاوت شکاف می شود و خدای ناکرده شاید ایران به کشور وارد کننده بنزین تبدیل شود در حالی که خود یکی از دارندگان عظیم منابع نفت و گازی در دنیا محسوب می شود. 

باید یاد آور شد که یک بخشی از افزایش مصرف بترین به دلیل کیفیت کیفیت خودروها و از رده خارج نشدن خودروهای فرسوده است. بخش دیگر به واسطه افزایش کمی خودرو است جمعیت ایران از ابتدای انقلاب تا کنون ۲ برابر شده است بنابراین تعداد خودرو، کیفیت خودرو و رفتار اقتصادی که به واسطه قیمت بوده و از سوی دیگر قاچاق در ناترازی بنزین تار تاثیر گذار بوده اند. تفاوت فاحش قیمت این حامل انرژی با کشورهای همسایه که در مواردی تا ۸۰ درصد نیز بر آورد می شود سبب شده تا قاچاق با هر هزینه ای برای برخی افراد سودجو جذاب و اقتصادی باشد و به دلیل پرداخت یارانه بالا از سوی دولت برای حامل های انرژی در ایران و پرداخت نکردن قیمت واقعی این حامل ها توسط مصرف کنندگان هیچ کدام از بخشها به دنبال بهینه سازی نیستند در این میان سالانه بیش از یک میلیون خودرو عرضه می شود و هیچ خودرویی هم اسقاط نمی شود باید برای حل این مشکل خودروهای فرسوده را ها کم کم از چرخه خارج کنیم و فرآیند تولید در کشور را به ویژه در حوزه تولید خودروهای گازسوز گسترش دهیم.