«جهان اقتصاد» گزارش می دهد برقی که در سایه مانده است

 

تولید انرژی برق، ستون فقرات توسعه صنعتی و اجتماعی هر کشوری است. در ایران، به‌رغم دارا بودن منابع گسترده برای تولید برق از جمله انرژی خورشیدی، بادی، آبی و حتی زمین‌گرمایی، همچنان بخش بزرگی از این ظرفیت‌ها به دلیل کمبود سرمایه‌گذاری، مدیریت ناکارآمد و سیاست‌گذاری‌های ضعیف، مغفول مانده است.

به گزارش خبرنگار «جهان اقتصاد»، ایران به‌عنوان یکی از کشورهای آفتابی جهان، ظرفیت بی‌نظیری برای تولید برق خورشیدی دارد. مناطق مرکزی و جنوبی کشور، مانند کرمان، یزد و سیستان و بلوچستان، از بالاترین تابش خورشیدی در جهان برخوردارند. با این حال، سهم انرژی خورشیدی در سبد تولید برق کشور کمتر از 2 درصد است.

ظرفیت تولید انرژی از پسماند به‌عنوان یکی از روش‌های نوین در مدیریت زیست‌محیطی و تولید انرژی، مورد توجه جدی قرار گرفته؛ هرچند که در ایران این حوزه با چالش‌های فراوانی مواجه است، اما ظرفیت‌های قابل‌توجهی نیز برای بهره‌برداری از آن وجود دارد.

زیست‌توده حاصل از پسماندهای کشاورزی و جنگلی، می‌تواند معادل ۷۰ میلیارد تن نفت خام انرژی در دنیا تولید کند؛ رقمی که ۱۰ برابر نیاز انرژی سالانه جهان است. این منبع انرژی تجدیدپذیر، علاوه بر کاهش اتکا به سوخت‌های فسیلی، پتانسیل بالایی در کاهش آلایندگی‌های زیست‌محیطی دارد.

بر اساس شاخص عملکرد محیط زیستی در سال ۲۰۲۴، ایران در زمینه مدیریت کنترل‌شده پسماند رتبه ۱۰۲ را به دست آورده است. این وضعیت نشان‌دهنده ضعف‌های موجود در زیرساخت‌های مدیریت پسماند و استفاده بهینه از ظرفیت‌های زیست‌توده است.

مسعود احمدی، مدیرکل خدمات شهری با اشاره به مشکل دفن غیربهداشتی ۵۲.۳ درصد پسماندها در ایران، گفت: این روش علاوه بر آسیب به محیط زیست، فرصت‌های تولید انرژی از زیست‌توده را از بین می‌برد.

ایران دارای ظرفیت فنی قابل‌توجهی در زمینه تولید برق از پسماند است، زباله‌سوزهاتوانایی مدیریت ۹۰۰۰ تن پسماند در روز و تولید ۱۴۰ مگاوات برق، هاضم‌های بی‌هوازی امکان تولید ۶۰ مگاوات برق با پذیرش ۶۰۰۰ تن پسماند روزانه و استحصال بیوگاز محل دفن قابلیت تولید ۴۰ مگاوات برق را دارد.

استفاده از این فناوری‌ها می‌تواند به کاهش بوی نامطبوع، کاهش آلاینده‌های گازی مانند دی‌اکسین و فوران، و کاهش هزینه‌های زیست‌محیطی کمک کند.

برای تحقق پروژه‌های تولید برق از پسماند، کارشناسان پیشنهاداتی ارائه کردند که می‌توان به جذب سرمایه‌گذاران برای احداث نیروگاه‌های زباله‌سوز و هاضم، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای طراحی و تولید تجهیزات مرتبط، هماهنگی دستگاه‌های متولی در جهت تصویب قوانین حمایتی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و اجرای طرح‌های تفکیک هوشمند پسماند برای کاهش هزینه‌های جمع‌آوری و پردازش. گ اشاره کرد.

با وجود چالش‌ها، کارشناسان معتقدند که استفاده از زیست‌توده می‌تواند بخشی از مشکل ناترازی انرژی در ایران را حل کند. توسعه پروژه‌های زیست‌توده نه‌تنها به کاهش آلودگی و انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، بلکه می‌تواند در تأمین انرژی صنایع، حمل‌ونقل عمومی و حتی توسعه اقتصاد سبز نقش مؤثری ایفا کند.

همچنین، تجارب موفق در دنیا که کاهش آلایندگی‌های ناشی از پسماند و استفاده بهینه از منابع زیست‌توده، نیازمند نگاه ویژه دولت و همکاری بین‌دستگاهی است. این مسئله می‌تواند مسیری به سوی توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست باشد.

در همین زمینه مهران محمدیاری ، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌گو با خبرنگار «جهان اقتصاد»، اظهار کرد: یکی از ظرفیت‌های کمتر شناخته‌شده در ایران، انرژی زمین‌گرمایی است. مناطق کوهستانی مانند آذربایجان و شمال خراسان، منابع بالقوه‌ای برای این نوع انرژی به شمار می‌روند. انرژی زمین‌گرمایی نه‌تنها پاک و پایدار است، بلکه می‌تواند در بلندمدت جایگزین مناسبی برای سوخت‌های فسیلی باشد.

وی گفت: با این حال، این بخش همچنان در مراحل مطالعاتی باقی مانده و هیچ پروژه تجاری گسترده‌ای برای استخراج و استفاده از این انرژی در کشور اجرا نشده است.

وی بیان داشت: علاوه بر ظرفیت‌های مغفول‌مانده، موضوع اتلاف برق در ایران یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت انرژی است. بر اساس آمار، نزدیک به 15 درصد برق تولیدی کشور به دلیل شبکه‌های فرسوده و مدیریت ناکارآمد هدر می‌رود.

وی عنوان کرد: یکی از عوامل کلیدی در بهره‌برداری ناکافی از ظرفیت‌های تولید برق، نبود سیاست‌گذاری منسجم و مدیریت کارآمد است. تمرکز بر سوخت‌های فسیلی: دولت همچنان به دلیل فراوانی نفت و گاز، اولویت خود را بر استفاده از سوخت‌های فسیلی برای تولید برق قرار داده و کمتر به انرژی‌های تجدیدپذیر توجه می‌کند.

وی تصریح کرد: نبود حمایت مالی و قانونی از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، مانع بزرگی برای رشد این بخش است.

وی اظهار داشت: ظرفیت‌های تولید برق در ایران، اگرچه عظیم و متنوع هستند، اما به دلیل نبود برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت صحیح، همچنان تا حد زیادی دست‌نخورده باقی مانده‌اند. آینده صنعت برق در ایران وابسته به تصمیمات امروز است. اگر دولت و بخش خصوصی با هم همکاری کنند و بر توسعه پایدار و استفاده از منابع تجدیدپذیر تمرکز کنند، می‌توان از این ظرفیت‌های فراموش‌شده برای ایجاد یک سیستم انرژی پایدار و کارآمد بهره برد. وقت آن رسیده است که برقی که در سایه مانده، به نور تبدیل شود.