انرژی و تغییرات اقلیمی

تغییرات اقلیمی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های راهبردی قرن حاضر، مسیر حکمرانی جهانی انرژی و محیط‌زیست را به‌طور جدی تحت‌تأثیر قرار داده است. اجلاس‌های تغییر اقلیم سازمان ملل متحد طی سه دهه گذشته به بستر اصلی مذاکرات بین‌المللی در این حوزه تبدیل شده‌اند. COP30 که در نوامبر ۲۰۲۵ به میزبانی برزیل برگزار خواهد شد، به دلیل هم‌زمانی با نخستین ارزیابی جهانی توافق پاریس، نقطه عطفی در ارتقای تعهدات کشورها و جهت‌دهی به گذار عادلانه انرژی به شمار می‌آید. 

 بر ­این ­اساس ایران برای حضور مؤثر در این اجلاس نیازمند تقویت حکمرانی و هماهنگی بین دستگاهی، بازنگری در مشارکت ملی معین، اصلاح تدریجی یارانه‌های ناکارآمد انرژی، توسعه ابزارهای مالی نوین و بهره‌گیری از صندوق سبز اقلیم و همچنین سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین همچون جذب، استفاده و ذخیره کربن، کاهش متان و انرژی‌های تجدیدپذیر است. در بعد دیپلماسی نیز، ائتلاف‌سازی منطقه‌ای و پیگیری ابتکار گذار عادلانه انرژی می‌تواند نقش ایران را در مذاکرات تقویت کند. افزون بر این، آمادگی برای اجرای مکانیسم تعدیل کربن مرزی اتحادیه اروپا و برجسته‌سازی نیازهای کشور در حوزه سازگاری با خشکسالی و ریزگردها، از الزامات راهبردی مشارکت ایران به شمار می‌رود. در مجموع، COP30 برای ایران صرفاً یک رویداد اقلیمی نیست، بلکه فرصتی راهبردی برای ارتقای جایگاه کشور در حکمرانی جهانی اقلیم و انرژی محسوب می‌شود. تحقق این هدف نیازمند ترکیب سه عامل کلیدی است: اراده سیاسی، ظرفیت نهادی و برنامه‌های عملی داخلی. در صورت تحقق این الزامات و راهبردها، ایران می‌تواند از جایگاهی منفعل به سطحی از کنشگری فعال در نظام حکمرانی جهانی اقلیم ارتقا یابد.