راه‌آهن؛ کلید توسعه پایدار در حمل‌ونقل کشور
محمدرضا رضایی کوچی، رییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی
در دنیای امروز، توسعه راه‌آهن یکی از شاخص‌های مهم پیشرفت و توسعه پایدار هر کشور محسوب می‌شود. کشورهایی که به حمل‌ونقل ریلی توجه ویژه‌ای دارند، توانسته‌اند در مدیریت انرژی، کاهش آلودگی محیط‌زیست و تسهیل جابه‌جایی مسافران و کالاها موفق‌تر عمل کنند.
با این حال، وضعیت موجود حمل‌ونقل ریلی در کشور ما نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری ناکافی و ضعف در بهره‌برداری از این ظرفیت حیاتی است. سالانه میلیاردها تومان یارانه سوخت پرداخت می‌شود که به جای بهینه‌سازی مصرف، به افزایش هزینه‌های دولت و فشار بر منابع کشور منجر شده است. مدیریت مصرف سوخت از طریق توسعه و ارتقاء شبکه ریلی، نه تنها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند بلکه به ارتقای کیفیت خدمات حمل‌ونقل نیز می‌انجامد.
آمارهای بین‌المللی نیز حکایت از جایگاه نامطلوب ما در زمینه سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل ریلی دارد. بر اساس این آمارها، کشور ما در میان ۹۰ کشور رتبه‌ای پایین‌تر از میانگین در جذب سرمایه به این بخش دارد که می‌طلبد نگاه جدی‌تر و برنامه‌ریزی دقیق‌تری در این حوزه صورت گیرد.
برنامه‌های توسعه‌ای مانند برنامه هفتم توسعه کشور، اهداف مشخص و قابل توجهی برای صنعت ریلی تعیین کرده‌اند؛ از جمله افزایش سهم جابه‌جایی مسافران و بار از طریق ریل به ۳۰ درصد، توسعه شبکه ریلی و نوسازی واگن‌ها. تحقق این اهداف نیازمند همکاری همه‌جانبه دولت، بخش خصوصی و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی است.
علاوه بر این، چالش‌های عملیاتی مانند سرعت پایین قطارها، عدم اتصال کامل کانون‌های بار به شبکه ریلی و نبود زیرساخت‌های مناسب، مانع رقابت شبکه ریلی با حمل‌ونقل جاده‌ای شده است. افزایش سرعت قطارها و استفاده از فناوری‌های نوین از ضروریات بهبود این وضعیت است.
سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مهم و کلیدی، مانند قطار سریع‌السیر تهران–مشهد، باید با جدیت دنبال شود تا نه‌تنها حمل‌ونقل ریلی تقویت شود بلکه زمینه رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال نیز فراهم گردد.
در نهایت، بدون تغییر نگرش‌ها و رفع موانع مدیریتی و اجرایی، توسعه صنعت ریلی در کشور با مشکلات جدی مواجه خواهد بود. توجه ویژه به حمل‌ونقل ریلی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن، کلید عبور از چالش‌های اقتصادی و زیست‌محیطی و دستیابی به توسعه پایدار خواهد بود.
