«جهان اقتصاد» گزارش می دهد
وداع با سوخت‌های فسیلی!
گلناز پرتوی مهر
در سرزمینی که آسمانش همواره آبی نیست و بادهایش گاهی طوفانی و گاهی نجواگرند، انسان، این موجود جست‌وجوگر، بار دیگر به طبیعت روی آورده است تا گمشده‌ای دیرینه را بیابد: منبعی بی‌پایان برای ادامه‌ی حیات، بدون آنکه زمین را زخمی‌تر کند. این‌جاست که قصه‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر آغاز می‌شود؛ افسانه‌ای واقعی از قدرت نور، حرکت باد و خروش آب.
به گزارش خبرنگار "جهان اقتصاد"، انرژی‌های فسیلی، همان نفت، زغال‌سنگ و گاز طبیعی، بیش از یک قرن است که نیروی محرکه‌ی تمدن مدرن بوده‌اند. آن‌ها مثل قهرمانانی فداکار، گرما، نور، حرکت و حتی آسایش را برای انسان فراهم کرده‌اند. اما هر قهرمانی روزی بازنشسته می‌شود؛ مخصوصاً اگر بهای خدمتش، نابودی زمین و زیست‌بومش باشد.
گرمایش زمین، آلودگی هوا، ذوب شدن یخ‌های قطبی و افزایش سطح دریاها، همه و همه ناقوس خطری است برای انسانِ امروز. به‌همین دلیل، بشر به این فکر افتاده است که آیا راهی هست تا بدون تخریب، انرژی تولید کند؟ آیا می‌توان از زمین، بدون اینکه آن را زخم‌خورده و بیمار رها کرد، نیرو گرفت؟ پاسخ در دل همان طبیعتی است که قرن‌ها با آن جنگیده‌ایم.
خورشید، منبع اصلی حیات بر روی زمین، هر روز بی‌دریغ میلیاردها کیلووات ساعت انرژی به سیاره‌ی ما می‌تاباند. اگر تنها کسری از این انرژی مهار شود، می‌توان نیاز انرژی کل بشر را تأمین کرد. پنل‌های خورشیدی این مأموریت را به عهده گرفته‌اند. سلول‌هایی که با فناوری فتوولتائیک، نور را به برق تبدیل می‌کنند.
کشورهایی مانند آلمان، چین، و حتی ایران در مناطق کویری خود، به‌سرعت در حال گسترش نیروگاه‌های خورشیدی هستند. از پشت‌بام خانه‌ها گرفته تا مزارع عظیم پنل‌های خورشیدی، خورشید در حال بازگشت به جایگاه حقیقی‌اش است: منبع بی‌پایان انرژی.
باد، نیرویی که هزاران سال پیش بادبان کشتی‌ها را به حرکت درمی‌آورد، امروز در خدمت توربین‌هایی است که بی‌وقفه می‌چرخند. انرژی باد، یکی از پاک‌ترین منابع موجود است. برخلاف نیروگاه‌های حرارتی، تولید برق از باد نیاز به سوخت ندارد، گاز گلخانه‌ای تولید نمی‌کند و حتی می‌تواند در کنار مزارع کشاورزی فعالیت کند.
دانمارک، هلند و آمریکا پیشگامان این حوزه‌اند، اما بسیاری از کشورها، به‌ویژه در مناطقی با بادهای مداوم، در حال بهره‌گیری از این منبع ارزشمند هستند. در ایران، سواحل دریای خزر و دشت‌های خراسان پتانسیل بالایی برای توسعه‌ی توربین‌های بادی دارند.
آب، از رودخانه‌های خروشان تا امواج دریا، ظرفیتی عظیم برای تولید برق دارد. نیروگاه‌های برق‌آبی سال‌هاست در خدمت بشرند، اما انرژی حاصل از جزر و مد، موج و حتی اختلاف دمایی آب‌های سطحی و عمقی دریا، تازه در حال کشف شدن است.
ایسلند نمونه‌ای بارز از بهره‌گیری موفق از انرژی‌های آبی و زمین‌گرمایی است. ایران نیز با وجود سدهایی چون کارون و دز، بخش بزرگی از برق خود را از نیروگاه‌های آبی تأمین می‌کند، هرچند چالش‌های زیست‌محیطی سدسازی، امروزه باعث بحث‌های گسترده‌ای شده است.
زمین در دل خود گرمایی نهفته دارد که در برخی نقاط، همچون ایسلند، به راحتی قابل استفاده است. انرژی زمین‌گرمایی یا ژئوترمال، از طریق چاه‌هایی عمیق به سطح منتقل می‌شود و می‌تواند برق تولید کند یا مستقیماً برای گرمایش به کار رود.
در ایران، مناطقی مانند مشگین‌شهر و سبلان دارای پتانسیل بالایی برای توسعه‌ی نیروگاه‌های ژئوترمال هستند، اما این نوع انرژی همچنان در مراحل اولیه‌ی توسعه است و نیاز به سرمایه‌گذاری، فناوری و آموزش دارد.
اگرچه انرژی‌های تجدیدپذیر امیدبخش‌اند، اما مسیر رسیدن به استقلال کامل از سوخت‌های فسیلی آسان نیست. مسائلی مانند ناپایداری تولید (مثلاً عدم تابش خورشید در شب یا نبود باد)، نیاز به فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی (باتری‌های عظیم)، هزینه‌های اولیه‌ی بالا و مسائل مربوط به انتقال انرژی، از جمله چالش‌هایی هستند که باید حل شوند.
با این‌حال، پیشرفت فناوری، سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه و افزایش آگاهی عمومی، همگی نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر و سبزترند.
انرژی‌های تجدیدپذیر تنها راه نجات زمین نیستند، اما شاید بهترین امید ما برای حفظ تعادل میان پیشرفت و پایداری باشند. هر پنل خورشیدی نصب‌شده، هر توربین در حال چرخش، هر خانه‌ی عایق‌شده در برابر سرما و گرما، گامی است در مسیر رؤیای سبز ما.
و این رؤیا، دیگر فقط رؤیا نیست. واقعیت در حال شکل‌گیری است. نسلی تازه، با آگاهی بیشتر، در حال ساختن دنیایی است که در آن خورشید، باد، آب و گرمای زمین، هم‌پیمانان ما برای آینده‌ای روشن‌اند.
