امروز و فردای خودروهای فرسوده
علی دماوندی کناری - پژوهشگر بازار خودروهای ایران هم به شدت فرسوده است. با توجه به قدرت خرید پایین مردم ، بازار خودرو مملو از خودروهای فرسوده شده و همین خودروهای فرسوده در حال معامله شدن هستند، سالی حدود ۵ الی ۵/۵ میلیون معامله خودرو در کشور اتفاق می افتد که فقط حدود ۱۵ درصد خودروی صفر و حدود ۸۵ درصد خودروهای کارکرده است.
بر اساس گزارش ها در سال 1401 حدود 22 میلیون خودروی سواری در حال تردد در ایران بوده که از این 22 میلیون خودروی در حال تردد ، 7/19 میلیون دستگاه تولید داخلی ، 2 میلیون آن مونتاژی و 700 هزار دستگاه وارداتی است . با این حال میزان خودروهای در حال تردد در کشور روند نزولی دارد که این روند ، بر خلاف روند های جهانی و روند رشد جمعیت است، علت آن هم این است که ورودی محدود شده و ظرفیت تولید در ایران کاهش پیدا کرده است.
از سوی دیگر ترکیب خودروها براساس برند هم به شدت محدود است، برند های که بالای 1 میلیون خودرو در ایران دارند فقط 3 برند است. حدود 8 میلیون دستگاه مربوط به سایپا و خانواده پراید است ، حدود 7 میلیون دستگاه پژو و حدود 4 میلیون بقیه مربوط به سایر محصولات ایران خودرو است که در مجموع سهم این سه خانواده 19 میلیون از 4/22 میلیون دستگاه خودرو در کشور است .
10 درصد خودرو های در حال تردد عمرشان بالای 20 سال است.22 درصد آنها عمرشان بین 15 تا 20 سال، 25 درصد بین 10تا 15 سال و حدود 57 درصد خودروها نیز بالای 10 سال هستند. این به معنای مصرف بنزین و آلایندگی بیشتر ، آلایندگی ، ایمنی کمتر و هزینه نگهداری بالاتر است. 13 درصد خودروها زیر 1000 کیلومتر کارکرد هستند و تقریبا صفر کیلومتر هستند. 28 درصد بین 1000 کیلومتر تا 100 هزار کیلومتر کار کرده اند و 24 درصد بین 100 تا 200 هزار کیلومتر کارکرده اند و اگر ماشین بالای 200 هزار کیلومتر را فرسوده بدانیم حدود 33 درصد خودروها در این محدوده هستند.
دائما از واردات خودرو و تاثیر آن در بازار صحبت می شود. اما ارزان ترین خودروهای در بازار 1 میلیارد و 350 میلیون تومان قیمت دارد. در حالی که متوسط قیمت معاملات خودرو در ایران 360میلیون تومان است. حتی ارزان ترین خودرهای وارداتی فاصله زیادی با قدرت خرید مردم و بدنه بازار خودرو دارد.
صنعت خودروی ما به دلایل اقتصادی دچار چالش است و هیچ چیز در آن مقیاس پذیر نیست. گرانی خودرو و قطعات و کاهش درآمد خانواده باعث شده تا خانوار نتوانند از خودروی خود نگهداری کنند، بنابراین با هر تصادف با مشکل مواجه می شود و عموما آن را تعمیر نمی کنند و یک خودرو فرسوده و آلاینده به تعداد خودروهای در حال تردد اضافه می شود.
به نظر می رسد سیاست گذاری صنعت خودرو با توجه به چالش های متعدد از جمله تقاضا و زیان انباشته ، قیمت گذاری دستوری ، محدویت های ارزی و... نیاز به بازنگری جدی دارد . اینکه سیاست گذار باید فکری برای قیمت گذاری دستوری و راهبری شرکت های خودروساز کند ، ضرورتی اساسی است چرا که با راهبری فعلی ، پیامد آن چیزی جز افزایش زیان انباشته و فرسودگی بیشتر خودروهای در حال تردد نخواهد بود .
