شکست دموکراتيک اتحاديه اروپا در زادگاه دموکراسي / يونان: رياضت نمي‌کشيم
علي شفائي
ali.shafaee@jahaneghtesad.com
مخالفت مردم يونان با شرايط تعيين شده از سوي اتحاديه اروپا به منزله ثبت اولين شکست بزرگ در تاريخ فعاليت اين اتحاديه محسوب مي‌شود.
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، با اعلام نتيجه همه پرسي برگزار شده در کشور يونان در خصوص موافقت يا مخالفت با شرايط وام دهندگان بين‌المللي که با مخالفت نزديک به 62 درصد مردم اين کشور روبرو شد، اتحاديه اروپا به بن بست بزرگي رسيد که براي خلاصي از آن يا مجبور به عقب‌نشيني و تغيير برخي سياست‌ها است و يا بايد مسير تجربه نشده‌اي را طي کرده و يکي از اعضاي خود را اخراج کند.
در حاليکه تبعات گرفتار شدن اعضا در بحران‌هاي اقتصادي طي يک دهه گذشته، اتحاديه اروپا را با مشکلاتي روبرو کرده‌است، ايجاد تنش با روسيه بر سر اوکراين و تغيير مسير سياست‌هاي اقتصادي يونان، شرايط را براي اين منطقه سخت‌تر کرده‌است.
يونان به عنوان يکي از بنيان‌گذاران اتحاديه اروپا در دهه 90، از اقتصاد نسبتا قدرتمندي برخوردار بود تا جاييکه رشد توليد ناخالص داخلي آن از بسياري کشورهاي اروپايي بيشتر بود تا اينکه در سال 2008 در رويارويي با اولين بحران، اقتصاد اين کشور سير نزولي را آغاز و با تدوام شرايط بحراني 25 درصد از توليد ناخالص ملي اين کشور از دست رفت و بيش از يک ميليون نفر شغل خود را از دست دادند.
هنوز يک سال از اولين شروع بحران اقتصادي يونان نگذشته بود که در سال 2009 جورج پاپاندرئو نخست وزير جديد اين کشور با رونمايي از واقعيت‌هاي اقتصادي و اعلام کسري بودجه واقعي اين کشور، اتحاديه اروپا را با چالشي بزرگ روبرو کرد.
افشا شدن واقعيت‌هايي تلخ از اقتصاد ورشکسته يونان که تا پيش از اين آمارهاي ارائه شده اين کشور را در ميان اقتصادهاي برتر اروپا قرارداده بود، موجب شد تا يونان براي استفاده از کمک‌هاي بين‌المللي و اتحاديه اروپا راهي چز پذيرش شرايط سخت رياضت اقتصادي نداشته باشد.
در سال 2012، بدهي‌هاي يونان به 350 ميليارد يورو رسيد و اين کشور که ديگر قادر به تأمين نيازهاي مالي خود نبود نامش به عنوان اولين کشورعضو اتحاديه اروپا که مجبور به گرفتن وام شده به ثبت رسيد.
وضعيت وخيم اقتصادي اين کشور که در سال‌هاي 2012 و 2013 در قالب بسته کمک اقتصادي مجبور به گرفتن وام شده بود تا جايي ادامه پيدا کرد که ناتواني در بازپرداخت وام‌ها، وام دهندگان مجبور شدند از بخشي از مطالبات خود بگذرند.
ژانويهِ 2015 حزب سيريزا به رهبري آلکسيس سيپراس از مشکلات اقتصادي يونان بهترين بهره‌برداري را کرده و با وعده مذاکره مجدد در خصوص طرح نجات اقتصادي و پايان دادن به سياست‌هاي رياضتي در انتخابات قانونگذاري به پيروزي رسيد.
مشکلات اقتصادي يونان به اندازه‌اي است که شعارهاي سياسي و تغيير دولت کمکي به بهبود آن نمي‌کند، از اين رو وام دهندگان بين‌المللي و اعضاي اتحاديه اروپا، براي ادامه کمک به اين کشور دولت سيپراس را در تنگناي ادامه سياست رياضت اقتصادي و تشديد آن گذاشتند.
دولت جديد يونان که با شعار پايان رياضت اقتصادي پيروز انتخابات شده بود، بار ديگر به سراغ آراء مردمي رفت تا تداوم شرايط رياضتي و قبول شروط جديد و يا نپذيرفتن آن به عهده مردم يونان بگذارد.
آنچه مسلم است نگاه حزب حاکم يونان محدود به حوزه اقتصاد نشده و توسعه روابط با روسيه که در ماه‌هاي اخير با اتحاديه اروپا به مشکل برخورده و روابط سياسيشان تيره شده است، مبين ورود گروه جديدي از سياستمداران اروپايي به عرصه قدرت است که چندان علاقه‌اي به تحکيم پايه‌هاي قدرت اتحادبه اروپا ندارند.
در حاليکه طرح به همه پرسي گذاشتن پيشنهادات کشورهاي اروپايي از سوي دولت يونان، غافلگيري بزرگي براي اتحاديه اروپا بود، تلاش و تبليغ نخست وزير و ديگر اعضاي دولت براي گرفتن رأي نه از رأي‌دهندگان، خود نشانه‌اي از رويارويي سياسي يونان با اتحاديه اروپا است.
الکسيس سيپراس، نخست وزير چپگراي يونان، پس از راي دادن در اين همه پرسي گفته بود: امروز دموکراسي از ترس پيش مي افتد و مطمئنم که فردا عصري تازه براي تمام مردم اروپا رقم خواهد خورد.
سيپراس افزود: هيچ کس نمي تواند اراده مردمي که خواستار زندگي همراه با عزت و احترام هستند را ناديده بگيرد؛ مردمي که خواستار زندگي بر اساس معيارهاي خود هستند.
سيپراس همچنين پس از اعلام نتايج همه پرسي نتايج اين همه پرسي را جشن دمکراسي و پيروزي تاريخي ملت يونان در قبال زياده خواهي وام دهندگان قلمداد کرد.
وي به صورت اضطراري در ساعت يک بامداد روز دوشنبه با رييس جمهوري اين کشور ديدار و وي را در جريان نتايج همه پرسي قرار داد و از وي خواست هرچه سريعتر اقدام به تشکيل جلسه روساي احزاب سياسي به رياست خود نمايد.
وي در اين ديدار با اشاره به تبليغات گسترده رسانه هاي وابسته به نظام سرمايه داري براي ايجاد ترس در اذهان عمومي، ملت يونان با شجاعت به زياده خواهي اتحاديه اروپا و صندوق بين المللي' نه ' گفت و در حال حاضر لازم است که سران احزاب سياسي کشور با توجه به مسئوليت‌هاي تاريخي و خواست ملت يونان، بصورت مشترک براي حل مشکلات مردم و نحوه حضور در مذاکرات با وام دهندگان بصورت متحد، اقدام نمايند.
نخست وزير يونان در اين ديدار نيز گفت: ملت و دولت يونان خواستار ادامه حضور خود در حوزه يورو و اتحاديه اروپاست ولي خواستار حل آبرومندانه بحران مالي يونان هستند و تحت هيچ شرايطي تسليم زياده خواهي هاي اتحاديه اروپا نخواهند شد.
رييس جمهوري يونان ضمن استقبال از درخواست نخست وزير گفت: يونان جزء لاينفک اروپا و اروپا نيز جزيي از يونان است، بنابراين اميدوارم که اتحاديه اروپا براساس همبستگي ، اساسنانه و دمکراسي در راستاي حل عادلانه مساله بحران مالي يونان گام بردارد.
در طرف مقابل يعني سران ديگر کشورهاي عضو اتحاديه اروپا به‌رغم اعلام مخالفت و اعتراض به برگزاري همه‌پرسي، پس از اعلام نتايج، رأي شهروندان يوناني را محترم شمردند.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و فرانسوا اولاند، رئيس جمهوري فرانسه به اتفاق اعلام کردند که نتيجه رفراندوم يونان بايد مورد احترام قرار بگيرد. يک سخنگوي دولت آلمان گفت: رهبران برلين و پاريس معتقدند که خواست و اراده شهروندان يونان بايد مورد احترام قرار بگيرد.
دونالد تاسک، رئيس شوراي اروپا نيز ضمن ابراز تاسف از چنين تصميمي خواستار برگزاري نشست فوق‌العاده رهبران حوزه يورو در عصر سه شنبه شد تا وضعيت يونان پس از رفراندوم بررسي شود.
تصميم دولت و مردم يونان اگرچه نمادي از دموکراسي است و سران کشورهاي اروپايي آنرا تاييد کرده‌اند، اما بايد ديد اتحاديه اروپا چه تصميمي اتخاذ خواهد کرد. چراکه با اين رأي‌گيري کشور ورشکسته و بدهکار يونان مواضع خود را تبيين کرده و حاضر به ادامه رياضت اقتصادي نيست و اين اتحاديه اروپا است که يا بايد ازاين خواسته تمکين کرده و با تعريف شرايطي جديد از يونان حمايت کند و يا با کنار گذاشتن يونان حذف يکي از شرکا و بيانگذاران خود را تجربه کند.
