پشت پرده طلای سیاه؛ اوپک و معمای نفت ۲۰۲۵

در سال ۲۰۲۵، اوپک و متحدانش دوباره به صفحه شطرنج بازار نفت بازگشتند تا مهره‌های خود را برای مقابله با نوسانات جهانی، کاهش تقاضا و رقابت فزاینده از سوی تولیدکنندگان غیراوپک، جا‌به‌جا کنند. بازی‌ای که هر حرکتش می‌تواند توازن بازار جهانی را بر هم زند یا ثباتی شکننده برای قیمت طلای سیاه به همراه آورد.

به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، در نخستین ماه‌های سال، اوپک‌پلاس با تمدید کاهش داوطلبانه تولید به میزان ۲.۲ میلیون بشکه در روز، گام نخست را برداشت. این تصمیم از سوی هشت کشور کلیدی، از جمله عربستان، روسیه و امارات، حمایت شد. قرار بود این کاهش از پایان ۲۰۲۴ برچیده شود، اما با تغییر نقشه بازی، برنامه افزایش تولید به سه‌ماهه دوم سال موکول شد.

این حرکت، در نگاه اول، دفاعی به نظر می‌رسید؛ حرکتی برای حفظ ثبات بازار در برابر موج‌های تقاضای فصلی و کاهش رشد اقتصاد جهانی. اما در عمل، نوعی شطرنج‌بازی هوشمندانه بود تا رقبا را از میدان خارج نکند اما بازی را به نفع اوپک‌پلاس نگه دارد.

اوپک در گزارش‌های خود اعلام کرد که انتظار می‌رود تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۲۵ حدود ۱.۴۵ میلیون بشکه در روز افزایش یابد. این افزایش، اگرچه پرشتاب نیست، اما به‌عنوان کورسوی امید برای بازگشت ثبات تعبیر شد. رشد سفرهای بین‌المللی، حمل‌ونقل جاده‌ای و کاهش محدودیت‌های تجاری از جمله دلایل این چشم‌انداز مثبت برشمرده شد.

در واقع، اوپک تلاش کرد نشان دهد که صفحه بازی به نفع تولیدکنندگان در حال چرخش است؛ هرچند با احتیاط، چراکه رخدادهای سیاسی، جنگ‌ها و تحولات ژئوپلیتیکی همچنان می‌توانند مهره‌ها را ناگهان برهم زنند.

در حالی که اوپک در حال دفاع از مواضع خود بود، تولیدکنندگان غیر اوپک به‌ویژه در آمریکای شمالی و آمریکای لاتین، بی‌سروصدا تولید خود را افزایش دادند. آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داد که بازار در مسیر مازاد عرضه قرار دارد؛ رقمی حدود ۹۵۰ هزار تا ۱.۴ میلیون بشکه در روز.

این موضوع مانند یک حمله ناگهانی از سوی مهره‌های حریف بود. اوپک‌پلاس در حال کنترل بازی بود، اما رقبای مستقل با شیوه‌های متفاوت و بدون تعهد به توافقات کاهش تولید، قواعد بازی را تغییر می‌دادند. اینجاست که بازی شطرنج وارد فاز پیچیده‌ای می‌شود.

با وجود چالش‌ها، تصمیمات اوپک به ثبات نسبی قیمت نفت کمک کرد. افزایش ناگهانی یا افت شدید قیمت‌ها تا حد زیادی کنترل شد. این دستاورد اگرچه شکننده، اما ارزشمند بود. تحلیل‌گران بر این باورند که بدون دخالت اوپک، بازار نفت ممکن بود دچار تلاطم‌های شدید شود.

اما همچنان سایه تهدیدها وجود دارد: انرژی‌های نو، رشد خودروهای برقی، سیاست‌های اقلیمی کشورهای غربی و رقابت‌های ژئوپلیتیکی منطقه‌ای، همه در حال تغییر توازن بازی هستند.

در پایان سال ۲۰۲۵، اوپک‌پلاس موفق شد بازی را به وقت اضافه بکشاند؛ نه پیروز قطعی، نه شکست‌خورده. با تمدید کاهش تولید و مدیریت عرضه، این سازمان توانست توازن نسبی بازار را حفظ کند. اما با رشد بی‌وقفه رقبای غیراوپکی و تغییرات بلندمدت در الگوی مصرف انرژی، آینده این بازی همچنان مبهم است.

در این میدان، اوپک تنها یک بازیگر نیست؛ بلکه داور، استراتژیست و گاهی مهره‌ساز نیز هست. سوال اینجاست: آیا در سال‌های آتی، همچنان می‌تواند در این بازی بزرگ باقی بماند؟ یا باید قواعد بازی را به‌کلی بازنویسی کند؟