«جهان اقتصاد» گزارش می دهد
بنزین در جاده‌های عید!
گلناز پرتوی مهر
نوروز که از راه می‌رسد، جاده‌ها جان می‌گیرند. خانواده‌ها چمدان‌ها را می‌بندند، ماشین‌ها پر از خنده و هیجان می‌شوند، و شهرها به مقصدهای رنگارنگ طبیعت تغییر شکل می‌دهند. اما در این میان، بنزین به ستاره‌ی بی‌چون و چرای این نمایش تبدیل می‌شود؛ ستاره‌ای که گاهی درخشندگی‌اش به سایه‌ی ناترازی‌ها فرو می‌رود. مصرف سوخت در تعطیلات عید چنان اوج می‌گیرد که زیرساخت‌های تامین و توزیع را به چالش می‌کشد، و سوالات جدی درباره‌ی پایداری انرژی و مدیریت منابع ملی را پیش می‌کشد.
به گزارش خبرنگار «جهان اقتصاد»، هر سال با نزدیک شدن به نوروز، آمار مصرف بنزین رکوردهای جدیدی ثبت می‌کند. طبق گزارش‌های رسمی، در بازه‌ی تعطیلات، مصرف روزانه بنزین می‌تواند تا ۱۵۰ میلیون لیتر افزایش یابد؛ رقمی که فشار سنگینی بر شبکه‌ی پالایش و توزیع وارد می‌کند. سفرهای بین‌شهری، ترافیک‌های طولانی، و افزایش تعداد خودروهای شخصی، همگی این تقاضا را تشدید می‌کنند.
با وجود ظرفیت تولید حدود ۱۰۵ میلیون لیتر در روز، کشور با کسری روزانه ۴۰ تا ۵۰ میلیون لیتر روبرو می‌شود که ناچار به جبران از طریق واردات یا برداشت از ذخایر استراتژیک می‌شود. این عدم توازن نه تنها به اقتصاد فشار می‌آورد، بلکه امنیت انرژی را نیز به خطر می‌اندازد.
واردات بنزین برای پوشش ناترازی، هزینه‌های هنگفتی به بودجه‌ی کشور تحمیل می‌کند. علاوه بر آن، افزایش مصرف، منجر به تشدید آلودگی هوا، انتشار گازهای گلخانه‌ای و تخریب محیط‌زیست می‌شود. ترافیک‌های سنگین در مسیرهای پرتردد، مانند شمال کشور، باعث افزایش مصرف سوخت در حالت درجا و افزایش غلظت آلاینده‌ها می‌شود.
افزایش ناگهانی تقاضا در برخی مناطق، شبکه‌ی توزیع را دچار تنش می‌کند. کمبود جایگاه‌های سوخت‌رسانی در مسیرهای پرتردد، صف‌های طولانی و نارضایتی عمومی ایجاد می‌کند. در برخی مواقع، گزارش‌هایی از کمبود سوخت در استان‌های شمالی منتشر شده که ناشی از توزیع نامتوازن و فشار بیش‌ازحد بر جایگاه‌هاست.
آموزش عمومی برای کاهش سفرهای غیرضروری، خاموش کردن خودرو در ترافیک‌های طولانی، و تنظیم سرعت برای بهینه‌سازی مصرف.
افزایش ظرفیت و کیفیت سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی، به‌ویژه در مسیرهای پرتردد، می‌تواند بخشی از تقاضای سوخت را کاهش دهد.
CNG توسعه‌ی جایگاه‌های سوخت گاز طبیعی، به‌عنوان سوخت جایگزین، می‌تواند بخشی از بار تقاضای بنزین را کم کند.
سرمایه‌گذاری در بهینه‌سازی و افزایش ظرفیت پالایشگاه‌های داخلی، برای کاهش وابستگی به واردات.
اعمال سیاست‌های قیمت‌گذاری شناور در ایام اوج سفر، برای کنترل تقاضای غیرضروری و کاهش فشار بر شبکه‌ی توزیع.
تعطیلات نوروز، جشن طبیعت و خانواده است؛ اما این جشن نباید به بهای فرسایش منابع ملی و آسیب به محیط‌زیست تمام شود. مدیریت هوشمند مصرف سوخت، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و مشارکت همگانی است. تنها با نگاهی آینده‌نگر می‌توان تعادل را به چرخه‌ی انرژی بازگرداند و اطمینان یافت که جاده‌های بهاری، همیشه به مقصدهای سبز و روشن ختم می‌شوند، نه به ایستگاه‌های خالی از بنزین.
