سامانه املاک و اسکان؛ راهکار قانون برای مبارزه با احتکار مسکن و کنترل اجاره
«سامانه املاک و اسکان» مهمترین ابزار مبارزه با احتکار مسکن است. این سامانه بستری مناسب برای جمع‌آوری اطلاعات است تا سیاست‌گذاری‌های صحیح در حوزه مسکن انجام شود. شناسایی خانه‌های خالی، مبارزه با احتکار و اخذ مالیات از خانه‌های خالی مهمترین اهداف تکمیل «سامانه املاک و اسکان» هستند.
سال ۱۳۹۴، «سامانه املاک و اسکان» ذیل قانون «مالیات‌های مستقیم» مطرح شد تا از این طریق مانعی برای احتکار مسکن باشد. در آن زمان هیچ اقدامی برای راه‌اندازی این سامانه انجام نشد، تا آنکه در سال ۱۴۰۰ راه‌اندازی شد. طبق آماری که وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است تاکنون ۵۶۰ هزار واحد مسکونی خالی شناسایی شده است. همچنین ۱۸۲هزار واحد خالی به بازار مسکن عرضه شده است. در نتیجه به‌کارگیری سامانه املاک و اسکان از ابتدای سال جاری تا امروز، برای اولین بار ۱۲۰ ملک از املاک دانه‌درشت‌ها به سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات معرفی شده‌اند.
یکی از اهداف این سامانه، ممانعت از احتکار مسکن است. بازار مسکن در سال‌های اخیر از حالت مصرفی به سرمایه‌ای تغییر کرده است. راه‌اندازی «سامانه املاک و اسکان» اقدامی درست و مفید بود که مالیات بر خانه‌های خالی را تسهیل کرد تا با احتکار خانه مبارزه شود و سیستم مالیاتی کشور بهبود پیدا کند. کارشناسان حوزه مسکن معتقدند، احتکار مسکن در دهه گذشته، از دلایل تورم قیمت مسکن در کشور است. تورمی که براساس گزارش بانک مرکزی، در شهر تهران و در بازار اجاره‌بها ۴۵.۵درصد است. بنابراین دولت می‌تواند به کمک سامانه املاک و اسکان، خانه‌های خالی را شناسایی کرده و آن را به بازار مسکن برگرداند.
استفاده از سامانه املاک، منجر به کاهش اجاره‌بها می‌شود
علی اصغر نخعی‌راد نماینده مردم شهر مشهد و کلات در مجلس دوازدهم، درباره کنترل و نظارت بر کاهش اجاره‌بها توضیح داد: «در واقع اجاره‌بها یک معلول است که ناشی از تولید نامناسب مسکن در دولت‌های قبلی است؛ لذا تا میزان تولید مسکن متناسب با رشد جمعیت و نیاز جامعه شکل نگیرد، افزایش اجاره‌بها امری طبیعی خواهد بود. نمی‌توان با اهرم‌های فشار و دستوری مشکلات افزایش اجاره‌بها را برطرف کرد. باید مشکل ناترازی مسکن حل شود.»
این نماینده مجلس در خصوص تاثیر سامانه املاک و اسکان بر کاهش اجاره‌بها بیان کرد: «در واقع شناسایی و عرضه خانه‌های خالی به بازار از طریق سامانه املاک اقدامی است که باید صورت گیرد؛ چرا که ظرفیت مسکن را در حوزه اجاره قرار خواهد داد و منجر به کاهش اجاره‌بها خواهد شد. از سویی دیگر افزایش عرضه قسمتی از تقاضاها را پاسخگو خواهد بود که این قانون باید یک امری دائمی باشد. دولت باید قانون مالیات بر خانه‌های خالی و شناسایی و عرضه آنها در سامانه املاک را با قاطعیت دنبال کند و این قانون باید ثابت و دائمی باشد.»
سامانه راهی برای ممانعت از احتکار مسکن
همانطور که اشاره شد، شناسایی خانه‌های خالی و مبارزه با احتکار از دیگر مزیت‌های به‌کارگیری سامانه املاک است. نخعی‌راد درخصوص مبارزه با احتکار مسکن از طریق سامانه املاک و اسکان گفت: «قطعاً باید از سرمایه‌گذاری سوداگرانه در بخش مسکن جلوگیری شود تا مالکان نتوانند مسکن را احتکار کنند. بی‌تردید شناسایی و عرضه خانه‌های خالی در سامانۀ املاک اقدامی است که باید مستمر صورت گیرد؛ البته قوانین فعلی در خصوص بازار مسکن باید ادامه داشته باشد و نمایندگان مجلس به عنوان مجری این طرح را به نحو مطلوبی اجرایی کنند.»
حسین محمدزاده، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز در توضیح اخذ مالیات و اثر آن بر جلوگیری از احتکار مسکن گفت: « اینکه میزان اخذ مالیات از خانه‌های خالی رشد پیدا کرده خبر خوبی است و قطعا همکاری و تعامل مجلس و دولت هم می‌تواند بر این امر تاثیر گذار باشد. با اجرا شدن قانون اخذ مالیات از خانه‌های خالی، قطعا به قسمت عمده‌ای از نیازهای مسکن پاسخ داده می‌شود.»
نماینده مردم درگز در مجلس ادامه داد: «در تصویب این قانون دو بحث مدنظر قانون‌گذار بوده است. ابتدا اینکه بتواند با این فرآیند قانونی جلوی احتکار مسکن در بازار را بگیرد و دوم باعث شکسته شدن حباب قیمت در بازار اجاره، خرید و فروش مسکن شود که در صورت اجرا قطعا می‌توانیم شاهد اصلاحاتی در این حوزه باشیم. اگر این قانون در کلان شهرها واقعا اجرایی بشود بخش عمده‌ای از تاثیرات مثبت را در بخش خرید و اجاره مسکن بر جای خواهد گذاشت و باعث تنزل این بهای کاذبی خواهد شد که امروزه شاهد آن هستیم.»
