اخلاق پیشگیرانه در صنعت هوانوردی
میلاد صادقی – وکیل دادگستری و پژوهشگر حقوق هوافضا
«دیوان دادگستری اتحادیه اروپا» (CJEU) در پرونده ای و در ارتباط با این پرسش که آیا رفتار متمردانه یک مسافر را می توان به مثابه «شرایط فوق العاده» یا «اوضاع و احوال استثنائی» تلقی کرد و در نتیجه متصدی حمل و نقل هوایی را از تکلیف به جبران خسارت در برابر مسافر دیگر معاف دانست، این گونه رأی و نظر داده است:
«… چنین رفتاری، علی الاصول، تحت کنترل متصدی حمل و نقل هوایی عامل قرار ندارد، زیرا که اولاً، این رفتار، عملِ مسافری است که رفتار و واکنش های او در برابر درخواست های خدمه پرواز اصولاً قابل پیش بینی نیستند و ثانیاً، درون هواپیما، فرمانده و خدمه پرواز، فقط از وسایل محدودی برای کنترل چنین مسافری برخوردار هستند».
آنچه اما در خصوص این پرونده (LE v. Transport Aereos Portugueses SA) به دقت نظر احتیاج دارد، آثار دیگر استدلال ها و عبارات حقوقی دیوان و پیامدها و نتایج آن از جمله اشاره دیوان به امکان پیش بینی این گونه رفتارها، قرار داشتن متصدی حمل در این موقعیت و اتخاذ اقدامات مقتضی بر اساس علائم هشداردهنده این رفتارها و بدون تحمیل اثر قابل ملاحظه بر روی عملیات پرواز است. می گویند که متعاقب استدلال حقوقی دیوان، «انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی» (یاتا) طی مجموعه و شماری از دستورها در خصوص مشکل روزافزون مسافران متمرد، خطاب به متصدیان حمل و نقل هوایی، به اهمیت آگاهی و اطلاع کارمندان و پرسنل فرودگاهی و هندلینگ زمینی، به عنوان یکی از روش های اصلی پیشگیری از رفتار متمردانه قبل از شروع پرواز پرداخته و اشاره کرده است، رفتاری که اگر پیش از شروع پرواز با آن مقابله و برخورد نشود، در زمان پرواز ممکن است تشدید گردد یا گسترش یابد. بدین دلیل اظهار عقیده شده است که به منظور جلوگیری از تشدید یا گسترش یک وضعیت متمردانه و بالقوه خطرناک در آسمان و فضای هوایی که رویارویی با آن ذاتاً دشوارتر است، متصدیان حمل و نقل هوایی ممکن است نیازمند توسل و تمسک به ابزار امتناع از حمل یا سوار کردن مسافرانی شوند که پیش از شروع پرواز یا در روی زمین، از خود رفتاری متمردانه به نمایش می گذارند تا بدین ترتیب بتوانند عملیات بی وقفه و مداوم پرواز را برای دیگر مسافران تأمین نمایند.
