«جهان اقتصاد» گزارش می دهد
نفت بوی خامی می‌دهد!
گلناز پرتوی مهر
بدون سرمایه‌گذاری در نفت، نه‌تنها ظرفیت‌های تولیدی فعلی از دست می‌روند، بلکه فرصت تبدیل نفت به محصولات با ارزش افزوده بالا نیز از میان خواهد رفت
شعار سال ۱۴۰۴ که با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» از سوی مقام معظم رهبری اعلام شد، بیش از هر چیز بر نیاز فوری کشور به تزریق منابع مالی، دانش فنی و اعتمادسازی برای فعال‌سازی ظرفیت‌های تولیدی تأکید دارد. در این میان، صنعت نفت به‌عنوان قلب تپنده اقتصاد ایران، جایگاه ویژه‌ای در تحقق این شعار دارد. اگرچه سال‌هاست از ضرورت کاهش وابستگی به نفت گفته می‌شود، اما واقعیت این است که نفت هنوز هم یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی، ابزار ژئوپلیتیکی و پشتوانه امنیت اقتصادی کشور است. پس اگر قرار است تولید جان بگیرد، سرمایه‌گذاری در صنعت نفت نه‌تنها بی‌راه نیست، بلکه نقطه آغاز حرکت است.
به گزارش خبرنگار «جهان اقتصاد»، بر اساس برآوردها، ایران یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر نفت و گاز جهان است. اما داشتن منابع، به‌تنهایی ضامن بهره‌وری و درآمدزایی نیست. بسیاری از میادین نفتی ایران با گذشت چند دهه از بهره‌برداری، اکنون وارد فازهای افت تولید شده‌اند و برای نگه‌داشت، توسعه یا بهبود برداشت نیاز به میلیاردها دلار سرمایه دارند.
به گفته مدیران صنعت نفت، برای توسعه ظرفیت تولید نفت خام ایران تا سطح ۵.۷ میلیون بشکه در روز و همچنین برای گسترش زنجیره پالایش و پتروشیمی، بیش از ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است. این رقم اگرچه در نگاه اول نجومی به نظر می‌رسد، اما در مقابل ظرفیت‌های موجود و سودآوری بلندمدت صنعت نفت، کاملاً منطقی و قابل توجیه است.
منتقدانی هستند که معتقدند دوران طلایی نفت به پایان رسیده و آینده به انرژی‌های پاک تعلق دارد. این ادعا اگرچه از منظر زیست‌محیطی و بلندمدت قابل درک است، اما در دهه پیش‌رو هنوز واقعیت بازارهای جهانی انرژی، خلاف آن را نشان می‌دهد. نفت تا سال‌ها بخش اصلی تأمین انرژی جهان باقی خواهد ماند. بسیاری از کشورها نه‌تنها سرمایه‌گذاری در صنعت نفت را متوقف نکرده‌اند، بلکه با سرعت بیشتری در حال توسعه میدان‌های جدید، پالایشگاه‌های مدرن و پتروپالایشگاه‌ها هستند.
در همین زمینه، مهدی اسلامی، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار «جهان اقتصاد»، اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در صنعت نفت صرفاً به حفاری و استخراج محدود نمی‌شود. آنچه اهمیت بیشتری یافته، گسترش زنجیره پایین‌دستی، به‌ویژه در قالب «پتروپالایشگاه‌ها»ست. این واحدها، ترکیبی از پالایشگاه و پتروشیمی هستند که هم نفت را فرآوری می‌کنند و هم آن را تبدیل به محصولات شیمیایی با ارزش افزوده بالا می‌کنند.
وی عنوان کرد: طبق برآوردها، حاشیه سود یک پتروپالایشگاه در شرایط تحریم و نوسان ارزی، می‌تواند دو تا سه برابر پالایشگاه سنتی باشد. به همین دلیل، وزارت نفت طی سال‌های اخیر چندین پروژه پتروپالایشی از جمله «پتروپالایش مروارید خلیج فارس»، «شهید سلیمانی» را تعریف کرده است که همگی نیازمند سرمایه‌گذاری داخلی یا خارجی‌اند.
وی گفت: بی‌تردید مسیر سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران با چالش‌هایی روبه‌روست. تحریم‌ها، عدم ثبات مقرراتی، ریسک بالای بازگشت سرمایه، ضعف زیرساخت‌های بانکی بین‌المللی و محدودیت در انتقال فناوری، از جمله موانع مهم هستند.
وی تاکید کرد: نکته مهم دیگر، لزوم دیپلماسی فعال انرژی است. بدون پیوستن به زنجیره جهانی انرژی و حضور در بازارهای منطقه‌ای و جهانی، امکان جذب سرمایه در مقیاس کلان دشوار خواهد بود. در سال ۱۴۰۴، یکی از کلیدهای موفقیت در تحقق شعار سال، همین بازتعریف روابط بین‌المللی بر مبنای انرژی است.
وی در ادامه گفت: همچنین ایجاد «صندوق سرمایه‌گذاری پروژه‌های نفتی» برای مردم، می‌تواند راهی برای مشارکت عمومی در این صنعت سودآور و راهبردی باشد.
اسلامی تصریح کرد: اگر قرار باشد شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» در سال ۱۴۰۴ به واقعیت تبدیل شود، صنعت نفت باید در خط مقدم این جبهه باشد. بدون سرمایه‌گذاری در نفت، نه‌تنها ظرفیت‌های تولیدی فعلی از دست می‌روند، بلکه فرصت تبدیل نفت به محصولات با ارزش افزوده بالا نیز از میان خواهد رفت.
وی خاطرنشان کرد: نفت هنوز هم طلای سیاه است، اما در دنیای امروز، این طلا فقط زمانی ارزش دارد که با سرمایه، فناوری و برنامه‌ریزی استخراج و پردازش شود. ایران برای آینده‌ای پایدار، باید دست در دست سرمایه‌گذاران بگذارد و زنجیره نفت را از خام‌فروشی به تولید ثروت ملی تبدیل کند.
