۷ اشتباه رایج در اجرای سقف عرشه فولادی و روش‌های جلوگیری از آن بر اساس تجربه و استانداردهای بین‌المللی
در پروژه‌های ساختمانی مدرن، سرعت ساخت، ایمنی بالا و صرفه‌جویی در هزینه‌ها از اولویت‌های اصلی هستند. یکی از سیستم‌های پرکاربرد که در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در صنعت ساخت‌وساز پیدا کرده، سقف عرشه فولادی است. اما همان‌طور که اجرای دقیق این نوع سقف می‌تواند مزایای قابل‌توجهی به همراه داشته باشد، اشتباه در اجرا هم می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری وارد کند. در این بخش با تکیه بر تجربیات مهندسان ایرانی و استانداردهای بین‌المللی، به بررسی ۷ اشتباه رایج در اجرای سقف عرشه فولادی می‌پردازیم و راهکارهایی برای پیشگیری از آن‌ها ارائه می‌دهیم.
چرا اجرای اصولی سقف عرشه فولادی حیاتی است؟
اجرای اصولی و دقیق سقف عرشه فولادی نه‌تنها کیفیت نهایی پروژه را تضمین می‌کند، بلکه نقش کلیدی در ایمنی سازه، کاهش هزینه‌های اجرایی و تسریع زمان تحویل پروژه ایفا می‌نماید. این سیستم که ترکیبی از ورق‌های فولادی گالوانیزه و بتن مسلح است، اگر به‌درستی نصب و اجرا شود، می‌تواند به‌عنوان یک راهکار مدرن و اقتصادی در ساخت‌وسازهای شهری مورد استفاده قرار گیرد.
یکی از ویژگی‌های مهم این نوع سقف، تحمل بار بالا در کنار وزن سبک آن است. اما دستیابی به این ویژگی‌ها تنها در صورتی ممکن است که اصول فنی و مهندسی در تمام مراحل از طراحی تا اجرا رعایت شوند. به‌طور مثال، کوچک‌ترین خطا در اجرای گل‌میخ‌ها، نصب ناصحیح ورق‌ها یا حتی انتخاب نادرست نوع ورق می‌تواند موجب کاهش مقاومت سقف، ایجاد صدای ناهنجار در زمان استفاده از سازه و حتی فرسایش زودهنگام ساختار سقف شود.
در بسیاری از موارد مشاهده شده که به دلیل عدم آشنایی پیمانکاران با استانداردهای بین‌المللی و جزئیات اجرایی، پروژه‌هایی که با هزینه زیاد اجرا شده‌اند، در تست‌های ایمنی رد می‌شوند یا در زمان بهره‌برداری دچار مشکل می‌گردند. به همین دلیل هم، بهره‌گیری از تخصص، تجربه و رعایت استانداردها از الزامات غیرقابل چشم‌پوشی در اجرای این سیستم ساختمانی است.
۷ اشتباه رایج در اجرای سقف عرشه فولادی
در ادامه، هفت اشتباه متداول که در پروژه‌های ساختمانی مختلف در اجرای سقف عرشه فولادی رخ داده و بارها موجب بروز مشکلات فنی و اقتصادی شده‌اند را بررسی می‌کنیم:
- انتخاب ورق نامناسب از نظر ضخامت و نوع گالوانیزه
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات، استفاده از ورق‌هایی با ضخامت کمتر از حد استاندارد یا فاقد پوشش گالوانیزه‌ی باکیفیت است. این موضوع باعث کاهش مقاومت خمشی سقف و افزایش احتمال خوردگی در طول زمان می‌شود.
- اجرای ناقص یا غلط گل‌میخ‌ها
گل‌میخ‌ها یکی از اجزای اصلی در ایجاد اتصال بین ورق و بتن هستند. اجرای ناقص یا بدون جوشکاری استاندارد می‌تواند باعث عدم عملکرد مرکب بتن و ورق فولادی شده و پایداری سقف را به خطر بیندازد.
- عدم رعایت فاصله مناسب بین تیرهای فرعی
فاصله تیرهای فرعی باید با توجه به دهانه سقف، ضخامت ورق و میزان بارگذاری طراحی شود. بی‌توجهی به این نکته باعث خم‌شدگی یا شکستگی ورق می‌شود.
- بی‌توجهی به نوع بتن مصرفی
استفاده از بتن غیراستاندارد یا بتن با اسلامپ نامناسب می‌تواند تراکم کافی را فراهم نکند و در نتیجه مقاومت نهایی سقف کاهش پیدا کند.
- اجرای سقف بدون هماهنگی با سایر اجزای سازه
در بعضی پروژه‌ها، سقف عرشه فولادی بدون هماهنگی با سازه‌های پیرامونی مثل دیوار برشی یا تیرهای باربر اجرا می‌شود که در نهایت باعث اختلال در عملکرد سازه‌ای کلی ساختمان خواهد شد.
- بی‌توجهی به انبساط حرارتی و درز انقطاع
پیش‌بینی نکردن وجود درزهای حرارتی می‌تواند در شرایط تغییرات دمایی، باعث کمانش یا ترک خوردن بتن و ورق شود.
- نداشتن نظارت فنی حین اجرا
نبود ناظر متخصص در زمان اجرا باعث می‌شود که خطاهای کوچک در ظاهر، به مشکلات بزرگ ساختاری و اقتصادی منجر شود. این موضوع به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ با وسعت سقف زیاد، اهمیت بیشتری دارد.
روش‌های جلوگیری از این اشتباهات (با استناد به تجربه و استانداردهای بین‌المللی)
برای پیشگیری از اشتباهات رایجی که بررسی کردیم، مجموعه‌ای از راهکارهای اجرایی و نظارتی وجود دارد که بر اساس تجربیات متخصصان و توصیه‌های فنی مراجع معتبر بین‌المللی مثل AISC، SDI و Eurocode تدوین شده‌اند. در ادامه مهم‌ترین موارد را با هم بررسی می‌کنیم:
- انتخاب ورق با کیفیت و تاییدیه فنی
استفاده از ورق‌های گالوانیزه با پوشش مناسب (حداقل 275 گرم بر متر مربع) و ضخامت‌های مورد تایید آیین‌نامه‌ها (معمولاً بین 0.8 تا 1.25 میلی‌متر) توصیه می‌شود. حتماً از تأمین‌کننده بخواهید که برگه‌ی تست کیفیت (mill test certificate) ارائه دهد. اگر درباره مشخصات و انتخاب ورق نیاز به اطلاعات دقیق‌تری دارید، مطالعه‌ی مقاله قیمت ورق عرشه فولادی می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.
- اجرای دقیق گل‌میخ‌ها با تست کشش
گل‌میخ‌ها باید با دستگاه جوش قوس الکتریکی با نوک سرامیکی و توسط نیروی مجرب اجرا شوند. پس از اجرا، تست کشش (pull-out test) روی تعدادی از گل‌میخ‌ها الزامی است تا از اتصال صحیح آن‌ها مطمئن شویم. استفاده از گل‌میخ‌های تایید شده مطابق استاندارد AWS D1.1 در پروژه‌های مهم، توصیه می‌شود.
- طراحی صحیح فاصله تیرریزی
تیم طراحی سازه باید فاصله بین تیرهای فرعی را بر اساس دهانه سقف، بارهای زنده و مرده، نوع کاربری ساختمان و مقاومت خمشی ورق تعیین کند. استفاده از نرم‌افزارهایی مثل SAP2000 یا SAFE در این مرحله ضروری است.
- نظارت بر کیفیت بتن و شرایط بتن‌ریزی
بتن باید دارای نسبت آب به سیمان(w/c) کنترل‌شده، روانی مناسب و مواد افزودنی لازم برای افزایش چسبندگی و مقاومت باشد. بتن‌ریزی باید در دمای مناسب، با ویبره کافی و با رعایت نکات ایمنی انجام شود.
- کنترل انبساط حرارتی
در سقف‌های بزرگ، باید حتماً درزهای انقطاع و درزهای حرارتی مطابق با مقررات ملی ساختمان در نظر گرفته شوند. به‌طور معمول، درز انقطاع هر 30 تا 40 متر در هر دو جهت توصیه می‌شود.
- استفاده از ناظر متخصص در کل فرآیند
حضور ناظر در محل پروژه، به‌ویژه در زمان اجرای ورق‌ها، گل‌میخ‌ها، بتن‌ریزی و جوشکاری الزامی است. این ناظر باید آشنا با جزئیات فنی اجرای سقف عرشه فولادی باشد و بتواند گزارش مستند از تمام مراحل تهیه کند.
نقش شرکت بتا در اجرای استاندارد سقف‌های عرشه فولادی
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در اجرای اصولی سقف‌های عرشه فولادی، همکاری با مجموعه‌ای است که هم تخصص کافی داشته باشد، هم تجربه و هم متعهد به استانداردهای بین‌المللی باشد. در این بین، شرکت بتا با تکیه بر سال‌ها تجربه در پروژه‌های صنعتی، مسکونی و تجاری، توانسته به‌عنوان یکی از برندهای معتبر در این حوزه شناخته شود.
بعضی از ویژگی‌های متمایز شرکت بتا عبارتند از:
- استفاده از ورق‌های گالوانیزه با تاییدیه معتبر
- تجهیزات پیشرفته برای جوش گل‌میخ‌ها با تست‌های کیفی حین اجرا
- تیم مهندسی طراحی سازه و نظارت حرفه‌ای
- اجرای سریع و دقیق پروژه‌ها در مقیاس‌های مختلف
- رعایت کامل الزامات آیین‌نامه‌ای ایران و استانداردهای بین‌المللی
شرکت بتا نه‌تنها در اجرا، بلکه در مشاوره تخصصی، طراحی و تأمین مصالح هم همراه کارفرمایان پروژه است. از طرفی دیگر، برای افزایش آگاهی عمومی، این مجموعه در تولید محتواهای آموزشی هم فعال بوده و در پاسخ به نیاز کاربران، مطالب تخصصی و مفیدی در حوزه‌ی سقف عرشه فولادی منتشر می‌کند.
برای آشنایی با مفاهیم پایه‌ای این سیستم، می‌توانید به بخش سقف عرشه فولادی چیست مراجعه کنید که توسط تیم کارشناسی شرکت بتا تهیه شده است.
نکات مهم برای انتخاب مجری مناسب اجرای سقف عرشه فولادی
یکی از تصمیمات حیاتی در هر پروژه عمرانی، انتخاب تیم یا شرکتی است که اجرای سقف عرشه فولادی را بر عهده می‌گیرد. با توجه به تخصصی بودن این نوع سقف، کوچک‌ترین خطا در انتخاب پیمانکار می‌تواند به پیامدهای پرهزینه و حتی خطرناک منجر شود. در این بخش به نکاتی اشاره می‌کنیم که در زمان انتخاب مجری پروژه باید به آن‌ها توجه کنید.
- سابقه و نمونه‌کارهای قبلی
همیشه از شرکت مورد نظر بخواهید نمونه پروژه‌های اجراشده‌اش را ارائه دهد. بررسی رزومه اجرایی شرکت می‌تواند تا حد زیادی نشان دهد که با چه کیفیتی کار می‌کند.
- تیم فنی متخصص و دارای مهندس ناظر
وجود مهندسان مجرب، ناظر دارای پروانه اشتغال و تکنسین‌های آموزش‌دیده از ضروری‌ترین فاکتورهاست. بدون حضور نیروی متخصص، ریسک خطا در اجرا بالا می‌رود.
- تجهیزات اجرایی مدرن و ایمن
برای اجرای دقیق گل‌میخ‌ها و حمل ورق‌های سنگین، تجهیزات تخصصی نیاز است. حتماً مطمئن شوید که شرکت مورد نظر دستگاه‌های جوشکاری استاندارد، سیستم حمل ایمن، و ابزارآلات بازرسی دقیق دارد.
- شفافیت در قرارداد و خدمات پس از اجرا
یکی از نشانه‌های حرفه‌ای بودن یک شرکت، ارائه‌ی قرارداد شفاف با جزئیات کامل اجرایی، جدول زمان‌بندی، نحوه تست کیفیت و خدمات پس از اجراست. شرکت‌هایی که صرفاً به قیمت پایین استناد می‌کنند و جزئیات را ارائه نمی‌دهند، معمولاً قابل اعتماد نیستند.
- آگاهی از استانداردهای روز دنیا
در جلسات مشاوره و فنی، از شرکت بپرسید که از چه استانداردهایی برای طراحی و اجرا استفاده می‌کند. تسلط بر آیین‌نامه‌هایی نظیر AISC، AWS، Eurocode یا مبحث دهم مقررات ملی ساختمان ایران، نشانه‌ای از تسلط علمی تیم اجرایی است.
- مشاوره پیش از اجرا
یک شرکت حرفه‌ای باید بتواند قبل از اجرای پروژه، مشاوره‌ای فنی و مستند شامل طراحی اولیه، انتخاب نوع ورق، جانمایی تیرریزی و بررسی بارگذاری ارائه دهد. این مرحله نقش مهمی در پیشگیری از اشتباهات بعدی دارد.
سخن پایانی
در دنیای ساخت‌وساز، هر اشتباه هرچند کوچک‌ترین آن می‌تواند هزینه‌بر، زمان‌بر و گاهی غیرقابل جبران باشد. اجرای سقف عرشه فولادی هم از این قاعده مستثنا نیست. آنچه یک پروژه موفق را از پروژه‌ای پر از ایراد و بازسازی‌های پیاپی متمایز می‌کند، دقت در انتخاب مصالح، رعایت استانداردها، و همکاری با تیمی متخصص و باتجربه است.
اگر در آستانه اجرای پروژه‌ای عمرانی هستید یا به دنبال راهکاری سریع، ایمن و مقرون‌به‌صرفه برای اجرای سقف هستید، وقت آن رسیده که با دیدی فنی‌تر تصمیم بگیرید. مشورت با تیم‌های حرفه‌ای، مطالعه منابع معتبر و بررسی تجربه دیگر پروژه‌ها می‌تواند آینده‌ی ساخت‌وساز شما را متحول کند.
