مبادلات تجاری ایران در سال ۱۴۰۱، سیزده درصد افزایش یافت

دیشب آقای صفری، میهمان برنامه صف اول بود تا به مسائل مربوط به تجارت خارجی در سالی که گذشت و سال پیش رو ، پاسخ دهد.

امسال در سخنان نوروزی رهبر معظم انقلاب تاکید دوباره بر غنیمت شمردن و بهره گیری از فرصت های تجارت خارجی را داشتیم. سال گذشته هم سال پر خبری درباره تجارت خارجی ایران بود و حرکت روز به افزایش قابل ملاحظه ای در این باره اتفاق افتاد. امسال قطعا آن حرکت های سال گذشته باید ادامه پیدا کند. روز گذشته وزرای امور خارجه ایران و عربستان در پکن دیداره کردند که بسیار مورد توجه رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفت. یکی از محورهای این دیدار موضوعات تجاری و اقتصادی بود. برنامه صف اول دیشب به این موضوع پرداخت.

سوال: دیدار امروز وزرای خارجه ایران و عربستان موضوع سیاسی یا اقتصادی داشت؟

آقای دکتر صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه: در سفری که آقای رئیس جمهور به چین داشتند آنجا با آقای شی جینگ پین توافق کردند، چون رئیس جمهور چین خواستند در جهت ارتباطات دیپلماتیک بین کشور ایران و عربستان این میانجی گری را داشته باشند و ایشان پذیرفتند، قدم‌های بعدی انجام شد منتهی یکی از قدم‌های بسیار مهمی که باید شکل می‌گرفت ملاقات دو وزیر خارجه بود، خوشبختانه در پکن این جلسات برگزار شد یک بیانیه ایی امضا شد روی آن قدم‌هایی که باید برداشته شود تا گشایش سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌های دو کشور که الحمدالله نهایی شد، در این بیانیه سه بخش سیاسی، کنسولی، اقتصادی و سرمایه گذاری بود که مشخص شد نقشه راه به چه صورتی شکل گیرد، البته مسلتزم این است که به زودی سفرا تبادل شود، تیم‌های راه اندازی به دو کشور اعزام شوند که در برنامه است و بعد از آن استارت کار‌های مختلف به خصوص در بخش اقتصادی بین دو کشور شکل گیرد، بخش اقتصادی شامل کار تجاری و سرمایه گذاری است این یک مسئله اتفاق بسیار مهمی بود که اتفاق افتاد، امیدواریم به زودی قدم‌های بعدی شکل گیرد و کار راه اندازی انجام شود.

سوال: در 11 ماه سال 1401، 52 میلیارد دلار مبادلات داشتیم که عمدتاً با 15 کشور همسایه بوده، درباره اینکه چقدر نفتی و چقدر غیر نفتی بوده است؟

آقای دکتر صفری: در 12 ماه حدود 52 میلیارد صادرات غیر نفتی بوده، یعنی شامل نفت خام، فراورده‌های مربوطه نبوده، حتی فراورده‌های گاز و پتروشیمی جزو غیر نفتی که تا به حال سابقه نداشته است، این رشد 13 درصدی نسبت به سال گذشته است، چون سال گذشته در سال 1400 حدود 43 درصد رشد داشت که نسبت به آن انجام شده، مستحضر هستید این یک کار دیپلماسی است که قدم به قدم شکل گرفته یک دفعه خودش رشد پیدا نکرده، اولین قدم‌ها سفر‌های جناب آقای رئیسی به منطقه بود، به ازبکستان، آسیای مرکزی، دوشنبه، قزاقزستان، روسیه این قدم‌های اولیه و بعد سفر‌های آقای امیرعبدالهیان به کشور‌های منطقه و سپس با دیپلماسی اقتصادی تلاش کردیم موانع بین کشور‌ها را برداریم، مثلا در مورد اسیای مرکزی ما گیت ورودی مان به آسیای مرکزی ترکمنستان بود که به خاطر مسائلی ارتباطمان قطع بود کانال ترانزیتی و راه آهن، که تلاش‌های زیادی شد و با همان قدم‌ها در سطح بالا باید وزرا و بعد در سطح وزارت خارجه این موانع را برداشتیم، خبرخوبی که می‌دهم باج گیران (یکی از ورودی‌های ما به ترکمنستان) ما حدود سه سال بسته بودما اگر وارد ترکمنستان شویم می‌توانیم وارد ازبکستان و تاجیکستان شویم، این موانع برداشته شد و رشد تجاری ما مثلا با تاجیکستان توانست حدود سه تا چهار برابر و پنج برابر رشد کند، ما رابطه تجاریمان با پروژه‌های صدور خدماتی مهندسی که در تاجیکستان گرفتیم به 500 میلیون دلار رسید، با قزاقستان یک دفعه به 329 رسید، این موانع با موانع و رفع مشکلات ترانزیتی با کمیسیون‌های مشترکی که برگزار شد توانست شکل بگیرد، تجارت هم یکی از فاکتور‌ها در جهت صادرات است، ما یکی از برامه هایمان برای امسال این است که اول حفظ اوضاع را داشته باشیم که تغییر نکند و روی آن بتوانیم تا 20 درصد افزایش صادراتی به کشور‌های همسایه و کشور‌های هدفی که داشتیم، یکی از کشور‌های هدف ما چین بود که ما توانستیم موانع صادراتی مان در زمینه مرکبات و کشاورزی اقتصاد دریا که ماهی و میگو است با چین برداشته شود اواخر سال ما، سال ایرانی ما توانستیم پرتقالمان با استاندارد وارد چین شود که در تلویزیون چین سراسری پخش شد این تازه |آغاز کار است، ما در این جهت یکی از بازار‌ها در جهت افزایش و تثبیت صادرات ما مثلا چین است، ما دنبال بازار‌های نو هم هستیم پس بازار‌های موجود را باید تثبیت کنیم و افزایش صادراتی در جهت رفع موانع داشتیم، برای پایداری چنین صادراتی ما باید قوانین مان هم ثابت باشد یک دفعه بخشنامه می‌شود فلان کالا صادر نشود، در صورتی که شما یک کار دراز مدت با آن کشور دارید، این موانع را باید برداریم تا بتوانیم یک اعتماد سازی متقابل با شرکای خودمان داشته باشیم و بعد هم ظرفیت، همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند در تجارت خارجی فضا باز است کاملاً صحیح فرمودند و باید ما این فضا را ادامه و توسعه دهیم به شرطی که بعضی از مسائل داخلی ما تاثیر گذار روی این صادرات هستیم، مثلا شما قرارداد بسته اید راجع به پرتقال با کشور‌های همسایه، مثل روسیه، بلاروس و ... وسط کار یک بخشنامه می‌آید که فعلا صادرات نکنید ما تعهد داشتیم نسبت به آنجا، ما باید مشتری پایداری باشیم برای طرف‌های متقابلمان، ما دنبال بازار‌های جدید هستیم علاوه بر بازار چین یکی از بازار‌های بسیار مهم است که بر بخش کشاورزی، مجوز‌هایی که در بخش اقتصاد دریا که حضرت آقا هم در سخنرانی فرمودند بازار بازار نویی است ما تمرکز داریم بر روی سرمایه گذار توسعه آن و خریداران در خود همان کشور باشند که کشور چین است، بازار‌های جدید افریقا و امریکای لاتین هدف‌های آینده ما هستند، من همیشه گفته ام آینده و ثروت سازی ما در آفریقاست، حدود 62 کشور در آنجا وجود دارد در تمام زمینه‌ها چه کالا‌های اساسی مورد نیاز ما و چه کالا‌های مورد نیاز صنایع ما مواد اولیه را از این کشور‌ها را می‌توان تامین کرد، فضایی است برای صادرات کالا‌های دانش بنیانی ما در زمینه‌های مختلف دانش بنیان ما با‌های تک یک و دو این مسئله است و‌های تک سه، هر سه زمینه برای این‌ها در آنجا وجود دارد که ما بتوانیم آنجا با هولدینگ‌هایی که تشکیل می‌دهیم در رشته‌های مختلف، ما الان یک اشکال داریم که فلان تجهیزات پزشکی می‌خواهد در فلان کشور صادرات کند در صورتی که باید یک هولدینگ و یک سازمان بزرگی باشد که 500، 600 شرکت دانش بنیان را در این شاخه زیر نظر خودش داشته باشد و ما بازار را برایش تهیه کنیم و آن بتواند کار خودش را با برند ایران با کشور‌های افریقایی و کشور‌های مختلف توسعه دهد، در بخش نانو 400، 500 شرکت باید زیر مجموعه هولدینگ بیایند، اگر 10 هولدینگ داشته باشیم آن هولدینگ‌ها مقابل باشند و حرکت کنند، ما یک شرکت دانش بنیان در ظرفیت پایین می‌تواند صادر کند، اما یک هولدینگ با 500 شرکت و کالا‌های مشابه و زنجیره می‌تواند فضای بهتری را در صادرات داشته باشیم، هولدینگ راحت‌تر می‌تواند تماس برقرار کند و قرارداد ببندد، این شرکت‌ها هم می‌توانند شرکای آن باشند، پس ما وضع موجود را می‌خواهیم حفظ و توسعه دهیم، بازار آفریقا و امریکا برایمان مهم است، مثلا ما درمعادن متاسفانه استفاده صفر داشتیم در آفریقاً، امسال با امریکای لاتین و کشور‌های مختلف در افریقا تا بتوانیم یک کانون‌هایی شکل دهیم و در زمینه‌های مورد نیاز خودمان کار خود را توسعه دهیم، صدور خدمات مهندسی ما بسیار می‌تو اند توسعه پیدا کند در کنار صدور خدماتی مهندسی مصالح ساختمانی می‌تواند در انجا فضا داشته باشد و برود، ما همیشه در این چند سال از افریقا غفلت کرده ایم، ما در مورد کالای اساسی مان تمام دنیا دارند این کالا را می‌برند وقتی صحبت می‌شود می‌گویند این مشکلات است باید تلاش کنیم و رفع کنیم، کشور‌های مانند چین، روسیه، اروپایی‌ها از این کشور‌ها استفاده می‌کنند، ما دنبال این هستیم با هماهنگی سفارتخانه و دیپلمات هایمان یک کار دیپلماسی قوی با کشور‌ها نشان دهیم یک نمونه با غرب افریقا اتفاق افتاد که جلسه‌هایی داشتیم، اما باید فیزیکی در انجا حضور پیدا کنیم، سرمایه گذاری، حضور و آوردن کالا‌های مورد نیاز از این کشور‌ها باید باشد. در یک کشور افریقایی، هستند کشاورزی کرده مثلا در کرم ابریشم پیله اورده و رفته در یک منطقه محروم، ما هزارو 200 شغل ایجاد کرده، در کشت فراسرزمینی، در معادن، الان ما سنگ اهن کم داریم تا ما توسعه دهیم البته اولویت ما در داخل است، اما تا توسعه دهیم کشور‌های زیادی است، ما میتوانیم با سرمایه گذاری‌های مختصر حداقل 40، 50 میلیون دلار سرمایه گذاری کنیم و کالا را استحصال کنیم و می‌توانیم با حتی یک قدم پروسه در آنجا آن کالا را به ایران بیاوریم و فولاد خودمان توسعه دهیم، اغلب کارخانه‌های فولاد ما تا 50 درصد کار می‌کنند مواد اولیه کم داریم، چینی‌ها و روسی‌ها از این ظرفیت‌ها استفاده می‌کنند خوشبختانه در بعضی از کشور‌ها ایرانی‌ها رفته انداآنجا منتهی این کالا به ایران نمی‌آید باید هدایت کنیم به ایران، از آقای فاطمی امین خواهش کردم و ایشان سفری به افریقا خواهند داشت که بتوانیم در این زمینه‌ها همکاری کنیم. چون ما هدفمان در وزارت خارجه ارز اوری برای کشور است یکی از ارز اوری‌ها صدور صادرات اتومبیل ماست، خوشختانه پارسال نسبتاً موفق بودیم، امسال ما در ذهنمان این است که تا صد هزار بتوانیم اتومبیل ساخت ایران را در برند‌های مختلف صادر کنیم، به کشور‌های افریقایی و امریکای لاتین و به همسایه هایمان، در زمینه‌های مختلف کیفیت کار خوب است تست‌ها انجام شده، حتی یک کشور افریقایی از ما ماشین‌های فرمان راست خواست، با ارتباطی که گرفتیم با کارخانجات داخل، در عرض یک ماه فرمان راست را نمونه رفته در آن کشور تست می‌شود. اگر انشاءالله این بازار را بگیریم ما تقریبا یک بازار 20، 30 هزار فقط در این کشور داریم در سایر کشور‌ها هم سفارش داریم، در زمینه تراکتور، تراکتور سازی تبریز ما در سطح بسیار خوبی است، الان صادراتش به کشور‌های آمریکای لاتین، آسیا به کشور بلاروس تقریباً صادرات 500 تراکتور داشته، افراد آمده اند در آنجا آموزش می‌بینند برای نگهداری و کارش پس ما یک چنین اهدافی را دنبال می‌کنیم از کارخانجات بپرسید که وزارت خارجه چه تسهیلاتی چه کاری دارد برای این‌ها ایجاد می‌کند که بتوانند این فضا را در آنجا داشته باشند، یعنی ما به عنوان اینکه ماشین رسید یا نرسید چطور بتوانیم این بازار را بشکنیم و وارد شویم، زمینه‌های بسیار زیادی در مورد تجارت است.

سوال: چه چیز‌های دیگری ما به چین ممکن است صادر کنیم؟

آقای صفری: در مورد زعفران، مرکبات، سیب، سال گذشته سال 1400 مشکل صادلرات سیب داشتیم تولید زیاد بود الحمدالله با کمک‌هایی شد با کشور‌های مختلف این مسئله حل شد، این صادرات راجع به تجهیزات پزشکی، محصولات نانویی، الان حدود 200 و خورده‌ای میلیون دلار در این زمینه‌ها به چین صادرات داشتیم، به خصوص در بخش نانو و تجهیزات پزشکی. یکی از اشکالات ما در بازار یابی آن هولدینگ‌هایی که عرض کردم، یک شرکت کوچک نمی‌تواند برود کار بازرگانی خودش را در فضای بزرگی توسعه دهد، هولدینگ‌ها بسیار می‌تواند موثر باشد.

سوال: این هلدینگ‌ها تشکیل شده اند؟

آقای صفری: خیر در ذهنمان است پیشنهاد ما امروز جلسه‌ای با بخش معاونت عملی داشتیم که ان بخش مسئول شرکت‌های دانش بنیان بود پیشنهادی دادند و گفتند بسیار پیشنهاد خوبی است و ما کمک می‌کنیم که این کار شکل گیرد، حدود 600، 650 شرکت دانش بنیان در سایت وزارت خارجه است که این‌ها یک ستاره و دو ستاره و سه ستاره هستند که توانایی صادرات دارند، اما این‌ها مجتمع شوند مثلا بخش پزشکی ما تجهیزات و دارو ما مجتمع شود و یک هولدینگ بزرگ شود و 600 شرکت زیر مجموعه آن باشد توانایی زیاد است، مثلا می‌خواهیم در روسیه دارو صادر کنیم، یک شرکت داروی خودش را صادر می‌کند در صورتی که آن‌ها 20 نوع دارو لازم دارند اگر هولدینگ آنجا برود صحبت کلی میکند در مورد صادرات اتومبیل ما بالاخره دو خودرو ساز داریم که این‌ها الان اخیراً​به صورت نزدیک بازار یابی می‌کنند در دنیا که ما هم کمک می‌کنیم، ​ چه در مورد انتقال تکنولوژی، چه در مورد صادرات، یعنی ما یک ورود و خروج داریم یعنی ما نمی‌توانیم بگوییم در همه تکنولوژی‌ها عالی هستیم و فقر داریم، ​ اینکه بعضی تکنولوژی‌ها راباید تکمیل و کامل کنیم در جهت صادرات، بله ما بسیار خوب هستیم در خیلی از زمینه ها، اما در بعضی از جا‌ها نقصان داریم.

سوال:​ با دیدار امروز و با اتفاقاتی که می‌افتد در حوزه خلیج فارس چه اتفاقاتی در بحث تجارت ما با کشور‌هایی که به عربستان به چشم برادر بزرگتر نگاه می‌کنند خواهد افتاد؟

آقای صفری: این یک نویدی از بعد اقتصادی هم امنیت انرژی هم تامین، ​ثبات بالایی خواهد گرفت دو شرکت‌های همکاری‌های خلیج فارس هستند 6، 7 کشور هستند که مسلماً​به صورت یک واحد تاثیر گذار خواهد بودتجارت با جمهوری اسلامی ایران منهای تک تک، یعنی فضای بیشتری برای هر دو کشور باز خواهد شد. آنجا بالاخره عربستان نفوذ زیادی در آنجا داشت می‌توانست تسهیلات زیادی را ایجاد کند برای ما برای ایجاد پروژه‌ها در کشور‌های ثالث و در داخل به صورت فاینانس می‌تواند معتبر باشد.

سوال: می‌توان پرسید که آن‌ها چه نیازی به بخش‌ها و صنعت ما دارند؟

آقای صفری: چه فلزات و غیر فلزات ما تکنولوژی بالایی داریم، ​بسیار کشور‌های خلیج فارس علاقمند هستند به سرمایه گذاری ما یا سرمایه گذاری مشترک با ما، ​ این یک زمینه، ​در کالا‌های نانو، ​ بایو و داروسازی بسیار علاقمند هستند، ​ این توانایی در ما است، ​ و هم نیرو‌های جوان ما دانش بالا و تکنولوژی بالایی وجود دارد، این به طور متقابل در زمینه‌های مختلف، ​در بخش فولاد و غیر فولاد این آمادگی وجود دارد، ​ در زمینه‌های مختلف یکی از مسائل بسیار مهم که با این حوادث که اتفاق افتاد مسئله توریسم است و توریسم سلامت، ما می‌دانیم که در پزشکی جایگاه بالایی داریم این آرامش می‌تواند یک فضای بسیار خوبی باشد درآمدن زوار و همچنین توریست‌هایی که جهت پزشکی می‌توانند به جمهوری اسلامی ایران در مناطق مختلف اغلب این کشورها، ​ کشور‌ها گرایش زیادی به شیراز و مشهد دارند​از لحاظ پزشکی، ​ پزشکی مشهد بیشتر کشور‌های آسیای مرکزی، ​افغانستانی‌ها و پاکستان، ​عراقی‌ها هستند، ​ عراق و آسیای قفقاز بیشتر به منطقه تبریز، ​ خوشبختانه از لحاظ پزشکی سطح بسیار بالایی در بخش قلب، ​ اعضای مختلف، ​ در بخش کلیه، ​این‌ها این توانایی، ​توانایی بالایی است و این فضا، ​ فضای بسیار خوبی است، ​ توریسم امسال یکی از اهدافمان است با رفع مشکل کرونا، الان آژانس‌ها در چین اینطور که سفارت ما گزارش کرده از ریزش بازدید کننده می‌گویند فضا، ​فضای پر است، ​ در روزنامه هایشان در مسائلشان، ​جالب این بود که وقتی ما مرکباتمان صادر شد در کل چین و اخبار سراسری پخش شد، ​ یک کار خوبی که ما در چین شروع کردیم کالا‌ها و بسته بندی را با کیفیت بالا شروع کردیم یعنی کارخانجاتی هستند در سطح بالا در بسته بندی در داخل انجام دادیم، ​ بسته بندی قیمت را بین یک تا سه دلار، مثلا یک کالایی با بسته بندی خوب سه دلار با بسته بندی ناجور یک دلار است، ​درست است هزینه‌ای دارد، ولی می‌تواند استاندارد و پایداری بازار را حفظ کند، ​ بازارچه‌ها برایمان مهم است برای حاشیه نشینان و مرزنشینان، ​اما بازار‌های بزرگ را باید با پایداری و کیفیت حفظ کنیم و به راحتی می‌توانیم رقابت کنیم، ​ پس یکی از بازار‌های جدید، چه در بخش کشاورزی، ​ چه در بخش صنایع، کشور‌های خلیج فارس خواهند بود که امسال فکر می‌کنم گسترش یابد، ​ امسال تا سال گذشته سه چهار برابر رابطه مان با کشور عمان رشد کرده بود با قطر نسبتاً​ با کشور امارات که حالا جایگاه خاص خودش را دارد، ​ مطمئناً​با عربستان و کشور‌های دیگر این رشد را خواهیم داشت در مقابل سرمایه گذاری متقابل و فضای مثبتی که ایجاد می‌شود.

س وال:​ برای آفریقا خودتان هم اشاره کردید که یک بازار بزرگی است، ​ هزار میلیارد دلار درباره آن گفته می‌شود که ما سهم مان هنوز سه میلیارد دلار است، امسال به هفت میلیارد دلار خواهیم رسید؟

آقای صفری:​ ابزاری می‌خواهد، یک، همانطور که گفتم قوانین داخل باید ثابت باشد دو خط ارتباطی چه پروازی و چه کشتیرانی، ما الان کشتیرانی‌های با برنامه نداریم که یک تاجر، یک سرمایه گذار، یک کسی که بتواند کالایش را از افریقا و برعکس این را حمل کند نداریم، ​ این را به شرق داریم، ولی به غرب نداریم که تلاش شده که برگزار شود، ​ ما باید یک خط ثابت کشتیرانی از جمهوری اسلامی ایران به دور افریقا چه شرق و چه جنوب، و چه غرب به طور مرتب داشته باشیم، ​ علت چیست یک صادرات ماست، دو کالایی که می‌خواهد وارد شود روی کالا‌های اساسی، ​ روی کالا‌های مورد نیاز ما. اگر صادر کننده ما از آنجا یک ایرانی برود یک سرمایه گذاری کند برای کالای مورد نیاز ما، اگر بتواند یک خط ارتباطی مرتب و با برنامه داشته باشد این می‌تواند سرمایه گذاری کند و کالایش را به موقع به جمهوری اسلامی برساند و برعکس، ​چون اغلب این کار‌ها تهاتر است، ​ کشور‌های افریقایی بسیار به ال پی چی احتیاج دارند، فعالیت‌هایی شده انجا این کار را انجام می‌دهند این فضا، بسیار فضای خوبی است فقط در یک کشور و دو کشور نیست اغلب کشور‌های آفریقایی به ال پی جی ما احتیاج دارند، ​ به اوره به کالا‌های پتروشیمی، می‌گویند این‌ها پول ندارند، اما بهترین معادن مس، طلا دارند در کشور‌های مانند مالی پنبه و معدن طلا دارد، ​ پنبه مورد نیاز ما است این‌ها را بگذاریم کار‌های انتقال دانش دانشگاهی، این‌ها نیازمند هستند و ابراز علاقه می‌کنند می‌گویند استاد را بیاورید و ما را پرورش دهید وقتی استاد رفت آنجا در مکانیک در فیزیک، الکترونیک اموزش دهد، ​در مورد مخابرات، ​ای سی تی ما قدرت بالایی داریم و می‌توانیم در آنجا اموزش دهیم، به طور مثال من می‌خواهم کار مخاراتی انجام دهم پول می‌خواهم زیر ساخت را درست کنم یک پیش پرداختی می‌گیرم و باقی را معدن می‌گیرم و یک کار تهاتری انجام شود، ​همان کاری که کشور‌های دیگر انجام می‌دهند اغلب با تهاتر انجام می‌دهند، ​ پس ما خط کشتی رانی مهم‌ترین کار ماست.

سوال: مشخصاً چه برنامه‌هایی برای امسال شما خودتان در وزارت خارجه در پیش دارید؟

آقای صفری: همین بازار‌های جدید و معرفی بازار‌ها به طور متقابل، اعزام هیات‌های تجاری و صنعتی و دانشگاهی به آنجا، یکی از کار‌هایی که باید در آنجا کنیم و جزو برنامه مان است با مرکز آموزش حرفه و فنی است که آنجا آموزش دهیم و بتوانیم آنجا کالا‌هایی که مورد نیاز ماست آنجا پرورش دهیم به دست خودمان و وارد کنیم به کشور، ​ این برنامه‌ها را ما هم برای آفریقا داریم و هم برای آمریکای لاتین، ​ قدم اول بازار است، ​ تشویق کردن وزرا، ​زمینه اعزام هیات‌ها را باز کردن. پرواز‌های حمل و نقل می‌گوید ما می‌خواهیم به فلان کشور پرواز کنیم و مسافر ببریم ویزا مشکل دارد این وظیفه ماست، ​ما زمینه‌ها را آماده می‌کنیم، ​موانع را از سرکاشان در جهت این افزایش ​حضور بر میداریم.

منبع: تسنیم