نیاز به ساخت پتروپالایشگاه امروز بیشتر از دیروز

به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، بیماری مضمن اقتصاد کشور وابستگی بودجه جاری به فروش نفت خام است. سهولت تحریم پذیری فروش نفت خام در کنار سیاست و توانایی دولتها در فروش و وصول درامدهای نفتی منجر به نوسان و عدم قطعیت میزان درامدهای دولت شده است که تورم ، کاهش ارزش پول ملی و توقف توسعه زیرساختهای کشور برخی از نتایج آن می باشد. در مقابل طی چند سال اخیر با موفقیت در اتمام ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس و تولید سوخت مازاد بر نیاز کشور، همواره شرایط صادرات سوخت به کشور های همسایه و منطقه همراه با وصول درامدها فراهم بوده است.

صادرات محصولات پالایشی به لبنان برای اولین بار در سال 1400 نمونه ای موفق از صادرات منطقه ای به حساب می آید. به طور کلی فروش و وصول درامد محصولات پتروپالاشگاهی بر خلاف نفت خام تاثیر به مراتب کمتری از تحریم می‌پذیرد. تصویب قانون حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با مجوز مقام معظم رهبری (دام ظله‌العالی) مبنی بر استفاده طرحهای پتروپالایشگاهی از نفتخام تحریم شده و در قالب تنفس خوراک موجب افزودن جذابیت اقتصادی به ساخت پتروپالایشگاه و ترغیب نهادهای خصوصی و هلدینگهای سرمایهگذاری کشور به احداث پتروپالایشگاهها شد.

طرحی که تا کنون سه بار و در دولتهای دوازدهم و سیزدهم مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز قرار گرفت. اجرای صحیح این قانون علاوه بر آنکه موجب مقاوم شدن اقتصاد در برابر تحریمها میشود، میتواند باعث کنترل تورم از طریق هدایت نقدینگیهای سرگردان جامعه به سمت پروژههای مذکور و نهایتا موجب نجات بورس از طریق عمق بخشی به بازار سرمایه و لنگرگاهی برای مهار سیل نقدینگی وارد شده به بورس (در سال‌هایی مانند سال 99) شود. بررسی روند تولید و مصرف بنزین نشان می‌دهد به‌زودی مصرف بنزین در داخل کشور از مجموع تولید پالایشگاه‌های کشور پیشی خواهد گرفت و ایران در آستانه خروج از جمع صادرکنندگان بنزین و بازگشت به عصر واردات بنزین است. در سالهای اخیر و علیالخصوص پس از فروکش کردن بیماری کرونا، مصرف بنزین و گازوییل در کشور به سرعت در حال افزایش است. این افزایش مصرف تا جایی ادامه یافته که طی روزهای اخیر، علی اکبر نژادعلی مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی در اظهاراتی عجیب اعلام کرد: «زمستان امسال مصرف بنزین کاهش نیافته و شاهد مصرف بی‌رویه این فرآورده نفتی هستیم؛ به طوری که متوسط مصرف بنزین در سال جاری از ابتدای سال تا امروز 103.5 میلیون لیتر در روز بوده است.

در روز سوم دی‌ماه، 116 میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شد که عددی بسیار بزرگی برای فصل زمستان است. امسال تنها سالی است که برخلاف روند سال‌های گذشته، مصرف در زمستان کاهش نیافته است». علاوه بر بنزین، بررسی های صورت گرفته نشان میدهد تراز تولید و مصرف گازوئیل نیز با توجه به کاهش فشار گاز طبیعی در میادین پارس جنوبی و افزایش مصرف گازوئیل به عنوان سوخت مایع در صنایع انرژی بر در حالت هشداری قرار گرفته و در صورت عدم افزایش تولید و بهینه سازی مصرف، واردات این سوخت نیز دور از انتظار نخواهد بود. این وضعیت تولید و مصرف سوخت در کشور در درجه اول لزوم بهینه‌سازی، مدیریت مصرف و جلوگیری از قاچاق را بیان می‌کند. وظیفه‌ای خطیر که وزارت نفت در صف اول انجام آن قرار دارد. پس از آن لزوم افزایش تولید سوخت به‌منظور جلوگیری از وابسته شدن به واردات و در درجه بعد صادرات این دو فراوده به‌منظور تولید ثروت از نفت و ارزآوری باید در دستور کار قرار بگیرد. با روی کار آمدن دولت سیزدهم امیدها به منظور تحقق ساخت پتروپالایشگاه و نجات کشور از بحران واردات سوخت قوت گرفت. در همین راستا طی حکم انتصاب سالاری به مدیرعاملی شرکت ملی پالایش و پخش، مهم‌ترین ماموریت وزیر نفت به مدیرعامل جدید این شرکت «پیگیری ویژه به منظور اجرای موثر طرح‌های ارتقاء کیفی پالایشگاه‌های موجود و پروژه‌های احداث ظرفیت جدید پالایشی (پتروپالایشی) مصوب شده در راستای تحقق قانون حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی (مصوب سال 1398 مجلس شورای اسلامی)» تعریف شد.

پس از آن طرح پتروپالایشگاهی «شهید سلیمانی»، از سوی جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با رویکرد عبور از پالایشگاه‌سازی و حرکت به سمت احداث پتروپالایشگاه پیشنهاد و جزئیات آن تدوین شد. پس از آن بود که طبق تبصره ۱ لایحه بودجه ۱۴۰۱، وزارت نفت برای احداث یک پالایشگاه نفت خام به ظرفیت ۳۰۰ هزار بشکه در روز از محل منابع داخلی، فاینانس یا تحویل نفت خام به پیمانکاران، مجاز شناخته شد و عملاً این پروژه وارد مرحله اجرایی شد به‌طوریکه وزارت نفت فارغ از سایر 8 طرح پالایشی دیگر همه توجه خود را به این طرح معطوف کرد. در مردادماه سال جاری تفاهمنامه‌ای جهت مشارکت و تأمین مالی ساخت این پالایشگاه امضا شد که در آن شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی، هلدینگ خلیج فارس، هلدینگ تدبیر انرژی و بانک‌های ملی، ملت، تجارت و رفاه از جمله سهامداران این طرح معرفی شدند. بعد از گذشت 18 ماه از روی کار آمدن دولت سیزدهم، این وعدهی دولت نیز از در سایهی جلسات روزمره و بروکراسیهای اداری معطل مانده‌است.

آنقدر که در مصاحبه‌های وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش به این طرح پرداخته شده اما در عمل هنوز اتفاقی نیفتاده‌است. در حال حاضر بعد از گذشت 13 ماه از تعریف طرح پتروپالایشگاه ذیل وزارت متبوع خود، حتی موفق به ثبت نام این شرکت نزد سازمان ثبت شرکتها نیز نشده است و طبق گزارش‌های بدست آمده سهامداران یادشده جهت سرمایه‌گذاری در این پروژه یا مانع اداری دارند و یا به جمع‌بندی نرسیده‌اند!