راهبردی برای موفقیت بسته ارزی دولت
بانک مرکزی در بسته جدید ارزی خود به تاسیس مرکز مبادله ارز و طلا با هدف مدیریت و ثبات بخشی نرخ ارز اقدام نمود. بنا شد که در این مرکز ۶۸ نوع قلم خدماتی تأمین ارز ارائه شود و مردم به کارگزاری‌هایی که توسط بانک مرکزی معرفی می‌شود مراجعه کنند.
خلیل محمودی_مدیرمسئول
بر اساس تصمیم جدید بانک مرکزی؛ به مسافرت‌های زمینی ۳۰۰ یورو و مسافرت‌های هوایی ۵۰۰ یورو اختصاص داده می‌شود. نكته ديگر اينكه با وجود اينكه فرزين به هنگام تصدی رياست بانك مركزی اعلام كرده بود به هر نفر با ارائه كارت ملی تا سقف ۲۰۰۰ دلار و ۵۰۰۰ يورو پرداخت می‌شود، در اين بسته اعلام شد كه از این پس دیگر این بانک، فروش ارز با کارت ملی را متوقف كرده است. البته مجدد در ششم اسفندماه سال‌جاری سياست فروش ارز با كارت ملی دوباره باب كرد كه اين امر از سر در گمی بانك مركزی در اين سياست خبر می‌دهد. گفته شده است كه بسته جديد با اتكاء بر تجربه روسیه در تثبيت ارزش روبل اتحاذ شده است.
با تحريم روسیه در سال ۲۰۱۴، نسبت برابری از ۳۲ روبل به يك دلار به ۵۲ روبل در برابر يك دلار رسید يعنی روبل بيش از ۶۲ درصد دچار كاهش ارزش شد. در سال ۲۰۲۱ پس از حمله به اوکراین در ابتدا ارزش هردلار از ۷۲ روبل از صدروبل هم گذشت و روبل بيش از ۴۲ درصد كاهش ارزش يافت اما اين روند پس از یک ماه کنترل شد و نرخ برابری در نوسان میان ۶۰ تا۷۰ روبل قرار گرفت؛ یعنی حتی ارزش روبل بالاتر هم رفت.
گرچه در موفقيت روسيه بزرگنمايی شده است؛ با وجود اين، بانك مركزی روسيه با اعمال سياست‌های كنترلی سفت و سخت و با پشتيانی كامل ساير نهادها توانسته است به مديريت دو جانب عرضه و تقاضای ارز اقدام كند و به‌طور نسبی در ثبات بخشی به اقتصاد موفق عمل كرده است. به‌عنوان مثال در مدل روسی، تمامی منابع ارزی صادراتی در كنترل بانك مركزی هستند.
اين مدل براي ايران به معنای به كنترل درآوردن ارزهای حاصل از صادرات به‌ويژه پتروشیمیها، فولادیها و معدنیها كه مهمترين اقلام صادرات غيرنفتی محسوب می‌شوند، توسط بانك مركزی بوده و اين بنگاهها موظف خواهند بود تا ارز خود را در بازار مبادله ارز و طلا، عرضه کنند. امری كه در زمان رياست همتی بر بانك مركزی از سال ۱۳۹۷ در دستور كار قرار گرفت اما موفقيت چندانی به‌دست نياورد.
اين يك تفاوت مهم روسيه و ايران می‌باشد. بانك مركزی با حمايت همه‌جانبه پوتين موفق به اين كنترل شد. اما بنگاهای يادشده در ايران با وجود بهره فراوان از يارانه هاى برق، آب، گاز، معدن و مانند آن و فروش آن در بازارهای بين‌المللی به قيمت‌های جهانی، در برابر سياست بانك مركزی مبنی بر عرضه ارز در سامانه نيما ایستادند و حاضر به عرضه ارز نشدند. بر اين اساس دولت جديد با توجه به يكدستی رخ داده شده، بايد بتواند بر اين مهم فائق آيد.
يك دليل ديگر كه روسيه در زمينه تثبيت نرخ ارز موفق عمل كرد، تخفيف در صادرات نفتی است كه منجر به رکورد شكنی صادرات نفتی روسها شد. ايران نيز اين سياست را از زمان تحريم در زمان احمدی نژاد دنبال كرده است اما چندان در اين امر توفيق نيافته است. پرسش اين است كه چرا ايران با وجود تخفیفهای مشابه نتوانست به چنين موفقيتی برسد. اين امر به دليل سیاست خارجی فعال، ديدگاهي واقع بينانه از روابط بين الملل و عملگرایانه توسط روسها بوده است.
روسها با وجود تنش جدی فعلی با دنيای غرب و امريكا، هنوز با امريكا بر سر مسائل مختلف مذاكره مستقيم دارند يا با وجود اختلافات با تركيه، روابط گسترده با اين كشور دارد. در حالي كه وزارت خارجه ما از ۱۴۰۰ به بعد از غيرفعال ترين وزارتخانه هاي كشور بوده است. بر اين اساس ايران نتوانست روابط خود را گسترده كرده، روابط خود را با چند كشور محدود كرده كه طبيعي است كه اين سطح از مناسبات برای برون رفت از بحران كنونی كافی نيست.
عدم درك روابط بين الملل موجب مانع‌تراشی در برابر توافقات در دولت قبل شد و هزينه گسترده‌ای بر كشور وارد كرد. حمله به سفارت‌های مختلف و اخيرا پديده شعارنويسی ها و عدم برخورد با عاملين آن، ايران را در موضع انزوا قرار داده و ائتلاف هاي گسترده اي عليه كشور را شكل داده است. سخنان مقامات چيني در عربستان و كره‌ای‌ها در امارات، نشانی از شرايط انزواست. در نتيجه امكان صادرات حتی با تخفيف دچار مشكل شده است. اما اين موارد تنها دلايل موفقيت نسبی روسيه نبوده است.
