پول های کهنه را چطور تعویض کنیم؟
به گزارش جهان اقتصاد به نقل از ایسنا، سالانه بیش از ۷۰۰ میلیون برگ اسکناس به دلیل نگهداری نامناسب چون سوختگی، پارگی، آغشته شدن به جوهر یا سایر مواد و… از گردونه معاملات مردم خارج می‌شود که هزینه ۱۲ میلیاردی جمع‌آوری، امحا و چاپ مجدد آن از جیب مردم به شکل مالیات پرداخت می‌شود.
در این بین، این سوال مطرح می‌شود که چه بر سر پول‌های آسیب دیده و ناقص می‌آید؟ آیا آن‌ها از مبادلات روزمره خارج می‌شوند و دیگر هیچ‌گونه ارزش مالی ندارند؟ آنطور که بانک مرکزی می‌گوید فرآیند ارزش‌گذاری و پرداخت بهای اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های آسیب‌دیده در شعب منتخب بانک ملی ایران در سراسر کشور و در باجه‌ای که به این منظور در ساختمان فردوسی بانک مرکزی در نظر گرفته شده است، انجام می‌شود.
همه بانک‌ها پول‌های کهنه را تعویض می‌کنند
همچنین، تعویض اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های کهنه و فرسوده در کلیه شعب بانک‌های کشور انجام می‌شود اما پرداخت بهای اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های کهنه و فرسوده مشروط به موجود بودن تمام سطح اسکناس یا ایران‌چک است زیرا، در غیر این صورت، اسکناس یا ایران‌چک ارائه‌شده، ناقص در نظر گرفته و مشمول ارزش‌گذاری طبق ضوابط مربوطه می‌شود.
برای ارزش‌گذاری هر یک از انواع اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های آسیب‌دیده، جدولی منطبق با ابعاد آن طراحی شده است که با قرار گرفتن بر روی آن، سطح اسکناس یا ایران‌چک به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم می‌شود و ارزش هر خانه از این جدول زیر برابر با یک‌دهم بهای اسمی اسکناس یا ایران‌چک است. علاوه براین، هنگام تطبیق سطح اسکناس یا ایران‌چک ناقص با جدول مربوطه، فقط خانه‌هایی که کامل باشند، در نظر گرفته می‌شوند و ارزش‌گذاری بر اساس آن انجام می‌شود.
همانطور که در شکل زیر مشاهده می‌کنید، اسکناس ۱۰،۰۰۰ ریالی به ۱۰ خانه مساوی تقسیم شده است که ۲ خانه از آن در قسمت پایین در سمت راست کامل نیستند. بنابراین، تنها ۸ خانه از مجموع ۱۰ خانه آن در ارزیابی، کامل محسوب می‌شوند. طبق جدول بالا، ارزش هر خانه برای اسکناس ۱۰،۰۰۰ریالی برابر ۱،۰۰۰ریال است. به این ترتیب، ارزش قسمت باقی‌مانده از اسکناس آسیب‌دیده، مشروط به دارا بودن سایر شرایطی که در ادامه ذکر می‌شود، ۸،۰۰۰ ریال خواهد بود.
یکسری مفروضات و تبصره برای ارزش‌گذاری اسکناس‌های آسیب‌دیده درنظر گرفته شده است که طبق آن، اسکناس‌های مذکور که حداقل یک‌دهم سطح آن (یعنی به اندازه یک خانه کامل از جدول مربوط) موجود باشد، به شرط داشتن یک شماره سریال کامل یا دو امضا مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت.
شرایط پرداخت ارزش پول‌های کهنه و آسیب دیده
البته، ارزیابی ایران‌چک‌های ناقص صرفاً از طریق تطبیق سطح ایران‌چک با جدول مربوط انجام می‌شود و دارا بودن شماره سریال کامل و امضا برای ارزیابی ملاک قرار نمی‌گیرد که این امر مشروط بر آن است که حداقل یک‌دهم سطح آن (یعنی به اندازه یک خانه کامل از جدول مربوط) موجود باشد.
اگر قطعات اسکناس و ایران‌چک به هم چسبانده‌شده، برای بانک اثبات نشود که قطعات مربوط به یک اسکناس یا ایران‌چک واحد هستند، هر یک از قطعات جداگانه ارزیابی می‌شوند اما مشروط به آن که هر یک از قطعات از ۱۰درصد سطح اسکناس یا ایران‌چک بیشتر و قطعات اسکناس‌ها دارای یک شماره سریال کامل یا دو امضا باشد. علاوه بر موارد ذکر شده لازم است بدانید که اسکناس و ایران‌چک سوخته، پوسیده و یا آغشته به جوهر یا مواد دیگر در صورتی که سطح آن‌ها کامل باشد، با کسر ۱۰ تا ۳۰ درصد بهای اسمی پرداخت می‌شوند.
با مراقبت صحیح از اسکناس با نگهداری آن در کیف مخصوص پول یا استفاده از ابزارهای جایگزین پول چون چک پول، کارت‌های اعتباری می‌توان هزینه ۱۲ میلیاردی که از بودجه صرف جمع‌آوری، امحا و چاپ مجدد اسکناس‌های آسیب دیده می‌شود، برای طرح‌های عمرانی و توسعه‌ای کشور خرج کرد بنابراین، بهتر است تا در مراقبت از اسکناس‌های خود به عنوان یک سرمایه ملی دقت بیشتری کنیم تا هم میانگین عمر هر اسکناس در ایران که ۵ سال و نصف عمر آن در کشورهای صنعتی جهان است، افزایش یابد و هم این مبلغ قابل توجه از بودجه کشور صرف آبادانی و توسعه کشور شود.
