سد و نیروگاه لتیان در ۵۰ سالگی
خبرگزاری آنا نوشت: سد لتیان علاوه بر تامین آب شرب تهران و آب زراعی دشت ورامین سالانه به طور متوسط ۷۰ هزار مگاوات ساعت برق به شبکه سراسری کشور متصل می‌کند.
۵۰ سال پیش در چنین روزی سد و نیروگاه لتیان بر روی رودخانه جاجرود از سرچشمه‌های البرز در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال شرقی تهران به بهره‌برداری رسید.
عملیات احداث سد لتیان در سال ۱۳۴۲ آغاز شد و در سال ۱۳۴۶ به بهره برداری رسید. این نیروگاه امروز ۲۵ اردیبهشت ماه ۵۰ ساله شد. هدف از احداث این سد که در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال شرقی تهران قرار گرفته ، علاوه بر تامین آب شرب تهران، تامین آب زراعی دشت ورامین همچنین تولید میانگین سالانه ۷۰ هزار مگاوات ساعت انرژی برق-آبی جهت شبکه سراسری است.
متوسط سالانه آب رودخانه که از حوضه آبریزی به وسعت ۶۹۸ کیلومتر مربع تامین می شود، حدود ۳۵۰ ملیون متر مکعب است؛ آب مورد نیاز ورامین از طریق رودخانه به طور متوسط ۲۰۰ میلیون متر مکعب و آب مورد نیاز تصفیه خانه تهران پارس از طریق تونل ۹٫۵ کیلومتری، سالانه به میزان ۲۹۰ میلیون متر مکعب ارسال می شود.
در ادامه توسعه منابع آب شرب برای مصرف روز افزون تهران بزرگ، از سال ۱۳۶۷ نیز سالانه به طور میانگین ۱۴۰ میلیون متر مکعب آب از سد لار، از طریق تونل انتقال لار-کلان به طول ۲۰ کیلومتر به نیروگاه کلان و از آن جا به مخزن سد لتیان انتقال داده شده که این توسعه باعث بالا رفتن حجم آب قابل تنظیم سد لتیان به میزان ۴۱۰ میلیون متر مکعب شده است.
در همین رابطه «محمد پازشگر» کارشناس بهره برداری نیروگاه لتیان در مراسم بازدید خبرنگاران از این سد گفت: نیروگاه لتیان شامل ۲ واحد ۲۲٫۵ مگاواتی است که سالانه به طور میانگین متوسط ۷۰ هزار مگاوات ساعت برق تولید می کند.
وی درباره وضعیت مخزن سد لتیان نیز گفت: ظرفیت مخزن سد لتیان ۷۰ میلیون متر مکعب است که هم اکنون ۶۵ میلیون متر مکعب آب ذخیره دارد.
به گفته پازشگر، این سد پر شده است اما از سر ریز شدن آن جلوگیری می شود.
وی ادامه داد: نباید اجازه دهیم سد سرریز شود و بدون اینکه از آن انرژی برق بگیریم، از دسترس ما خارج شود. زمانی که مخزن سد پر می شود، واحدهای نیروگاهی را راه اندازی می کنیم تا بخشی از منابع مخزن همراه با تولید برق خارج شود؛ البته آب خروجی از دسترس خارج نمی شود، بلکه ابتدا آب به مخزن سد تنظیمی منتقل می شود و در صورت نیاز از آنجا به تصفیه خانه تهران یا سد ماملو انتقال داده می شود.
وی همچنین از پروژه ساخت خط لوله ای برای انتقال این منابع آبی خبر داد و گفت: کار تجهیز کارگاه ساخت این خط لوله بزودی آغاز خواهد شد.
کارشناس بهره برداری نیروگاه لتیان بیان کرد: در صورت ساخت این خط لوله، آب فراری از بستر سد لار ابتدا به نیروگاه ها منتقل می شود تا بخشی از آن صرف تولید برق و بخشی دیگر صرف تأمین آب شرب شهر جدید پردیس شود. همچنین از طریق یک خط لوله دیگر، بخشی از این آب به سمت جنوب شرقی تهران و سد ماملو هدایت خواهد شد تا صرف تعادل بخشی به سفره‌های زیرزمینی دشت ورامین و بهبود مصرف آب در مناطق جنوبی استان تهران شود.
گفتنی است، سد لتیان حدود ۷۰ میلیون مترمکعب گنجایش دارد که به سبب بارش‌های مناسب جوی از ابتدای امسال اکنون ۶۵ میلیون متر مکعب از آن پر شده است.
اما سد و نیروگاه لتیان یکی از زنجیره‌های انتقال منابع آبی البرز شرقی است که علاوه بر آن می‌توان به نیروگاه‌های لوارک و کلان اشاره کرد.
نیروگاه لوارک، نخستین نیروگاه متوسط زیرزمینی کشور است که در ۳۰ کیلومتری شمال شرق تهران و در بالادست سد لتیان قرار دارد؛ این نیروگاه یکی از نیروگاه هایی است که در طرح جامع لار برای انتقال آب از سد لار به سد لتیان و سپس تهران پیش بینی شده است.
مطالعات اولیه این نیروگاه در سال ۱۳۵۴ توسط مهندسان مشاور اتریشی انجام شد و به تصویب رسید و بعد از کش و قوس هایی، در سال ۱۳۸۸ به بهره برداری رسید.
این نیروگاه در عمق ۲۱۰ متری زمین واقع شده و احداث آن، با توجه به اختلاف ارتفاعی که با نیروگاه بالاسری - یعنی نیروگاه کلان دارد، مورد توجه قرار گرفته است. در نیروگاه های برق آبی، حرکت آب موجب چرخش پروانه توربین ها می شود؛ توربین ها، شَفتی ۴۰ تنی را با سرعت ۷۵۰ دور در دقیقه به چرخش در می آورد و به این ترتیب از انرژی جنبشی، انرژی الکتریکی تولید می شود. در همین رابطه «جلال الدین حجتی» مدیر امور بهره برداری طرح های متوسط و کوچک شرکت آب و نیروی ایران، در حاشیه بازدید از نیروگاه لوارک عنوان کرد: لوارک در گروه نیروگاه‌های متوسط کشور قرار دارد اما با این حال، این نیروگاه پارسال ۱۰۰ میلون مگاوات ساعت برق به شبکه تزریق کرد که این میزان برای نیروگاه متوسط عدد بسیار خوبی است.
حجتی در مورد مشکلاتی که در زمان بهره برداری از این نیروگاه به وجود آمد، گفت: نیروگاه لوارک سال ۱۳۸۸ یک بار به بهره برداری رسید، اما در آن زمان مشکلی در قطب های ژنراتوری آن ایجاد شد؛ با توجه به شرایط آن زمان، ناظران ارشد خارجی تمایلی به حضور در این پروژه نداشتند؛ پس از آن قرار شد کارشناسان کانادایی برای برطرف کردن مشکل به ایران بیایند اما با بسته شدن سفارت کانادا، این همکاری نیز قطع شد. با توجه به این شرایط، بالاخره با اتکا به توان داخلی مشکلات برطرف و واحدهای نیروگاه به بهره برداری رسید. مدیر امور بهره برداری طرح های متوسط و کوچک شرکت توسعه منابع آب و نیرو، افزود: این نیروگاه در عمق ۲۱۰ متری از سطح زمین ساخته شده و شامل دو واحد نیروگاهی ۲۳٫۵ مگاوات است.
وی خاطرنشان کرد: حداکثر دبی ورودی آب به نیروگاه لوارک در فصل تابستان که نیروگاه بیشترین میزان تولید برق را دارد، معادل ۱۸٫۵ مترمکعب بر ثانیه است و حداقل دبی ورودی نیز به ۱۰ متر مکعب بر ثانیه بالغ می شود.
حجتی تصریح کرد: نیروگاه لوارک سال گذشته ۱۰۰ میلیون مگاوات ساعت برق به شبکه سراسری تزریق کرد که برای یک نیروگاه با رنج متوسط بسیار خوب است.
وی در ادامه گفت: در حال حاضر پروژه هایی برای افزایش تولید در نیروگاه های کلان و لوارک در دست انجام است و برای تحقق این هدف بایستی این دو نیروگاه، زمان بیشتری در مدار باشند. حجتی ادامه داد: دبی آب دریافتی این نیروگاه که در محل "هزار دره" و در عمق ۲۳۰ متری زمین واقع شده، در فصول مختلف سال بین ۳ تا ۵ر۱۸ مترمکعب بر ثانیه در نوسان است و در هنگام دریافت آب با دبی بیش از ۶ مترمکعب بر ثانیه، تولید برق از هر دو ژنراتور نیروگاه آغاز می شود.
در نیروگاه "کلان" هم با ۳ واحد ۳۸٫۵ مگاواتی و دریافت آب سد لار به تولید برق مشغول است که در صورت دریافت آب فراری سد مذکور امکان تولید و بهره وری انرژی از این نیروگاه افزایش می یابد.
