بودجه ریزی بر مبنای هدف

بودجه ریزی بر مبنای هدف، هزینه ها را با توجه به محرک‌های هزینه که منتج از هزینه یابی بر مبنای هدف هستند، بر حسب هزینه ها تفکیک می کنند. بنابراین، بودجه ریزی بر مبنای هدف با تفکیک بودجه هزینه ها است، در واقع بودجه ریزی هدفمند در راستای شعار سال "رونق تولید" و بر مبنای پیاده سازی مدیریت بر مبنای هدف نموده است، می توان گفت مدیریت بر مبنای هدف به مجموعه‌ای از رویه‌های رسمی یا نسبتاً رسمی اطلاق می‌شود، که با تعیین هدف، شروع و دامنه آن تا مرز بررسی عملکردها کشیده می‌شود، همه مسئولین وفق قانون موظف به رعایت فرمایشات رهبری در تمام امور هستند، هدف‌های مشترک امسال را معظم له "رونق تولید" تعیین نموده و بایستی در تدوین تصویب و اجرا بودجه نیز همگان بر مبنای هدف گام بردارند. مسئولیت هر شخص به صورتی دقیق، بر حسب نتایج قابل سنجش(هدف) تعیین می شود، که همه مسئولین متعهد به هنگام برنامه‌ریزی کارهای خود، باید آنها را بکار بندند، و رعایت کنند. مدیران تمام رده ها و مقامات ارشد سازمان، باید پیشرفت امور را کنترل کنند. مهمترین فرایند بودجه ریزی با اعلان اهداف بودجه از سوی رهبری در ابتدای سال آغاز شده این هدف بسوی هدف "رونق تولید" است و ممکن است شامل اهداف درآمدی، سودآوری و نیز اهدافی برای خدمات جدید و غیره باشد. بودجه ریزی برمبنای هدف یک رویکرد نوآورانه ای است که می تواند قابلیت رقابتی رابهبود ببخشد که این کار از طریق ارتباط فرایند بودجه ریزی با استراتژی نوین و چابک صورت می گیرد. طبق نظر طرفداران این نوع بودجه ریزی، بخشی از مشکل فرایند بودجه ریزی سنتی بدان سبب است که این فرایند به جای پرداختن به آمیزه ای از محصولات، انواع خدمات، کانال ارتباطی و مشتریان ،حجم کاری را برروی ساختار هزینه ها تحمیل نموده وبطور مداوم سطوح هزینه کرد را بالاتر می برد و میزان هزینه های فعلی آن را وسعت می بخشد . این مدیریت در حال استفاده از اطلاعات تاریخی به جای پیش بینی های درحال اجرای مرتبط برای تصمیم گیری های آتی است . علاوه بر این، بودجه ریزی سنتی قادر به شناسایی و تعیین میزان اتلاف (منابع) ، علل ریشه ای هزینه، تحمیل کنندگان حجم کاری و افزایندگان ارزشها نیست. بودجه ریزی برمبنای هدف به جای اقلام هزینه های حسابداری منفرد به تخصیص منابع براساس حجم فعالیت ها مبادرت می ورزد. بعبارتی می توان گفت بودجه ریزی بر مبنای هدف یک بیان کمی از فعالیتهای مورد انتظار بوده و منعکس کننده حجم کار و الزامات مالی و غیر مالی ضروری برای نیل به اهداف استراتژیک و تغییرات برنامه ریزی شده برای بهبود عملکرد است. این استراتژی به صورت یک فرآیند و چارچوب فعالیتی هدفمند که از طریق انجام فعالیت ها و فرایندهای کنترلی بر پایه شفافیت در استراتژی کشور و ارزیابی عملکرد فعلی آن را در قیاس با اهداف تعیینی استراتژیک و همگام با فرمایشات معظم له و در راستای تحقق شعار سال "رونق تولید" باشد که بین دستگاههای دولتی در جریان تدوین بودجه ریزی بر مبنای هدف منظور می گردد .توجه اصلی بودجه ریزی برمبنای فعالیت، ‌بر فعالیت های کسب وکار و محرک های هزینه ای این فعالیت ها معطوف می باشد به منظور ایجاد ارتباط میان نتایج و سرمایه گذاری و تخصیص بودجه، طرفداران این دیدگاه خواهان استفاده از بودجه ریزی بر مبنای هدف هستند. در بودجه‌ریزی برمبنای هدف هزینه یابی برمبنای هدف و فرایند آن معکوس می شود که طی آن از نتایج برنامه ریزی شده فرآیند بسوی اهداف مورد نیاز برای تولید آن نتایج سیر نموده و سرانجام به هزینه لازم برای انجام آن فعالیت ها منتهی می‌گردد. مدیریت بر مبنای هدف یک تکنیک نوظهور وتازه ای نیست تعریف اهداف با اهمیت در سطح وسیع تجزیه‌ و تحلیل‌ وظایف مدیریت و طراحی مشخصات صوری شغل ها، که مسئولیتها و تصمیمات را به هر یک از مدیران اختصاص می‌دهد. تعیین استانداردهای عملکردی موافقت و تعیین اهداف ویژه همسو و همگام نمودن اهداف با استقرار سیستم اطلاعاتی مدیریت بهینه است که به منظور نظارت و پایش پیشرفتها ‌در مقایسه با اهداف می باشد. اجرا و پیاده سازی مدیریت بر مبنای هدف و ارتباط آن با بودجه ریزی برمبنای آن مرکز آمار ایران درجهت پیشبرد اهداف کمی و کیفی و دستیابی به اهداف کلان و ماموریت خودکه همانا تهیه و تولیداطلاعات آماری بهنگام می‌باشد اقدام به پیاده سازی مدیریت بر مبنای هدف نموده است. این نوع بودجه عملیاتی بر مبنای هدف وقتی در برآورد هزینه هر فعالیت، روشها و معیارهای دقیقی به کار برده شود که رقم اعتبار تخصیص یافته نشان دهنده ی حجم و میزان آن فعالیت نیز باشد و در مرحله ی کنترل و نظارت هم توجه بیشتری به میزان پیشرفت کار و عملیات انجام شده شود ، به مفهومی دست می یابیم که بودجه عملیاتی نامیده می شود . ارقام پیش بینی شده در بودجه عملیاتی باید مستند به تجزیه و تحلیل تفصیلی برنامه ها و عملیات و نیز قیمت تمام شده ی آنها باشد . این پژوهشگر، در مقایسه بین بودجه برنامه ای و بودجه بر مبنای هدف گفت، غالباً بودجه برنامه ای و بودجه بر مبنای هدف را در یک راستا می پندارند اما ، در حقیقت ، این دو عنوان کاملاً مترادف نمی باشند . برای توضیح تفاوت موجود بین این دو باید طبقات سلسله مراتب سازمانی دولت مورد توجه قرار گیرد . بودجه برنامه ای بیشتر به طبقات بالاتر سلسله مراتب سازمانها مربوط است ؛در حالی که بودجه بر مبنای هدف حدود فعالیت وعملیات طبقات پایین سلسله مراتب نیز مورد بررسی و پیش بینی بودجه ای قرار می گیرد . در بودجه نظر قانونگذار فقط به برنامه ها ختم می شود ولی در بودجه بر مبنای هدف که رونق تولید کشور است، عملیات واحدهای سازمانی معطوف است. در این روش از بودجه ریزی «کارائی» استفاده مفید از منابع مورد نظر است و «اثربخشی» نتایج حاصل از عملکرد فعالیتها می باشد . که بایستی مسئولین همگی به شعار سال رونق تولید و حمایت همه جانبه عمل نمایند، اصول بودجه عملیاتی بر اساس مدیریت تولید یا خدمت در خصوص محصول نهایی طراحی شده است لازمه تحقق شعار "رونق تولید" طبقه بندی بودجه بر مبنای هدف در تدوین بودجه ایران است. در بودجه دولت ایران تقسیمات اساسی عملیات دولت از کل به جزء عبارتند از : امور ، فصل ، برنامه طرح یا فعالیت . و لیکن اعتبارات دیگری که در قالب هیچ کدام از عناوین مذکور قرار نمی گیرند تحت طبقات مستقلی (ردیف های متمرکز) از قبیل دیون ، بهره و بازپرداخت وام ها و سرملیه گذاری در خارج از کشور و کمکهای خارجی و متفرقه منظور می گردند . لازم به توضیح است امور، عبارات است از مجموع چند فصل مرتبط از وظایف عمومی می باتشد، عملیات دولت ایران در این سطح به چهار دسته تقسیم شده است که به ترتیب عبارتند از : امور عمومی ، امور دفاعی ، امور اجتماعی ، امور اقتصادی است که لازم است با هدف رونق تولید کلیه آنها هم هدف شوند تا در زمان اجرا گام های مرتبط و مستمر در جهت تحقق یابد. در فصل بودجه تقسیم بندی اصلی از کوشش های سازمان یافته و هدفمند دولت است که خدمات مشخصی را به جامعه عرضه می کند و هر کدام از آن ها یک هدف اصلی برای دولت محسوب می شود که توصیه می شود در زمان تدوین و برنامه ریزی بر مبنای هدف انجام پذیرد و همین طور در سطح طبقه بندی کارهای اجرایی یک دستگاه برای انجام مأموریت هایی است که در داخل یک فصل به آن محول شده است. **نتیجه گیری بودجه ریزی بر مبنای هدف به جای تأکید بر اطلاعات دوره های قبل با نگاه به آینده از طریق استفاده از اطلاعات مالی و غیر مالی ، فعالیت ها ، محرک ها و منابع بر ایجاد راهبردی آینده نگر تأکید می ورزد . در اینجا این مدیران اند که دقیقاً مشخص می سازند که چه منابعی و به چه میزان مورد نیاز است . با توجه به توضیحات گفته شده مراحل تهیه بودجه بر مبنای هدف مشخص تدوین و تصویب و اجرا شود. در انتها برخی مزایای بودجه‌ریزی بر مبنای هدف را بیان نمود، عوامل «صرفه‌جویی» و «اثربخشی» را به ابعاد سنتی بودجه‌ریزی سنوات قبل اضافه می‌کند. این نظام بین «کارایی» و «اثربخشی» تمایز قایل می‌شود. در«کارایی» استفاده مفید از منابع مورد نظر است، در حالی که «اثربخشی» با عملکرد مرتبط است. در بودجه‌ریزی بر مبنای هدف طبقه‌بندی عملیات به نحوی است که هدف‌ها شفاف‌تر بیان می‌شوند، ارزیابی بودجه آسان‌تر بوده و در روش هزینه‌یابی آن ارتباط بین داده و ستانده مورد توجه قرار می‌گیرد. مهم‌ترین هدف نظام بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد اصلاح نظام مدیریت بخش عمومی و افزایش اثربخشی مخارج این بخش است.