اهمیت اقتصادی یک همسایه

جمعیت نزدیک به چهل میلیونی افغانستان بعنوان بازار بزرگ مصرف کالاهای ایران بویژه کالاهای ساخته شده است. تا قبل از بحران های اخیر در افغانستان، روزانه پنج میلیون دلار میان دو کشور مبادلات تجاری صورت می‌گرفت و 44 درصد کل واردات به افغانستان از سوی ایران بود.

افغانستان ثروتمندتر از تصورات عمومی است. کمک های گسترده بین المللی، محصولات خوب کشاورزی، معادن غنی و درآمدهای جانبی، پول قابل توجهی را در چرخه اقتصاد این کشور به جریان می اندازد. درآمد سرانه این کشور از 900 دلار در سال 2002 به 2100 دلار در سال 2020 افزایش یافت.

افغانستان مهم ترین دلیل برای بین المللی شدن بندر چابهار و مسیر ترانزیتی آن است و این بندر به دلیل انتقال کالا به افغانستان از تحریم های امریکا معاف بوده است.

جمهوری اسلامی ایران در تعاملات اقتصادی با افغانستان هم به دنبال کاستن از چالش ها و ناپایداری‌ها و هم استفاده از فرصت ها است. تثبیت وضعیت اقتصادی در افغانستان برای منافع ملی ایران اهمیت دارد. کف انتظارات در این حوزه، حفظ مناسبات موجود اقتصادی و سقف آن رسیدن به نقطه ای است که ایران تبدیل به شریک اقتصادی راهبردی افغانستان شود. در نگاه اقتصادی به مناسبات با افغانستان، هم منافع اقتصادی کشورمان به خودی خود مهم است و هم از نظر اثراتی که شرایط اقتصادی این کشور بر فضای سیاسی و امنیتی آن دارد.

شرایط سیاسی و امنیتی افغانستان، در هم تنیدگی زیادی با وضعیت اقتصادی این کشور و تاثیر مستقیم بر منافع اقتصادی و امنیتی ایران دارد. به عنوان نمونه، منتج از عدم شناسایی بین المللی نظام طالبان که یک بحث سیاسی است، کمک های بین المللی به افغانستان تقریبا متوقف شده و 9 میلیارد دلار پول این کشور در فدرال رزرو نیویورک مسدود گردیده است. این مساله باعث کاهش درآمد و قدرت خرید مردم و کاهش تقاضا برای کالاهای ایرانی می‌شود و از سوی دیگر تشدید مهاجرت غیرقانونی به کشورمان را در پی دارد.