آرامش در طوفان خبر؛ وقتی خانواده‌ها مدیریت کردند
یادداشت: محمد میرزابابایی
در جریان بحران‌ها و جنگ‌های منطقه‌ای، گاهی موج‌های خبری پرشتاب‌تر و گسترده‌تر از خودِ واقعیت عمل می‌کنند. این پدیده در جنگ ۱۲ روزه اخیر به‌روشنی دیده شد؛ اتفاقی که اگرچه در برخی استان‌های کشور رخ داد، اما دامنه خبررسانی آن تا دورترین خانه‌ها و گوشی‌های همراه مردم در سراسر کشور کشیده شد.
با این حال، برخلاف تصور، بیشتر مردم دچار ترس و وحشت نشدند. صدای پدافند یا انفجار در اغلب نقاط کشور شنیده نشد و زندگی در بیشتر شهرها به شکل عادی ادامه داشت. این واکنش معقول و آرام، اتفاقی نبود؛ بلکه حاصل رفتار آگاهانه خانواده‌ها و مدیریت درست فضای روانی خانه بود.
در واقع، اگر خانواده‌ها دچار هیجان‌زدگی می‌شدند، اگر هر خبری را بی‌چک و بررسی پخش می‌کردند یا دائم در معرض پیام‌های ترسناک رسانه‌ها قرار می‌گرفتند، شاید فضا به‌سمت اضطراب جمعی و ترس بی‌پایه از جنگ کشیده می‌شد. اما آن‌چه اتفاق افتاد، نشانه‌ای از رشد «سواد رسانه‌ای» در میان مردم بود.
چطور این آرامش به‌وجود آمد؟
خانواده‌های زیادی به‌جای دنبال‌کردن بی‌وقفه خبرهای تلخ، تلاش کردند زندگی عادی را حفظ کنند. به فرزندانشان توضیح دادند که بحران‌ها بخشی از واقعیت جهان است، اما نباید اجازه داد که خبر، جای واقعیت زندگی روزمره را بگیرد.
در بسیاری از خانه‌ها، والدین با خاموش کردن اعلان‌های خبری، انتخاب منابع خبری معتبر و گفت‌وگوهای صمیمی با اعضای خانواده، فضا را مدیریت کردند. این‌گونه بود که ترس، فرصت گسترش نیافت.
اگر مدیریت نمی‌شد، چه می‌شد؟
واقعیت این است که بمباران خبری، حتی بدون جنگ واقعی، می‌تواند روان جامعه را آشفته کند. در صورت بی‌توجهی، ممکن بود ترس مصنوعی جای واقعیت را بگیرد و امنیت روانی مردم، حتی در مناطق امن، خدشه‌دار شود. این همان خطری است که در جنگ‌های ترکیبی امروز با عنوان «ترور روانی» شناخته می‌شود؛ یعنی ایجاد اضطراب بدون شلیک حتی یک گلوله.
چه کنیم تا همچنان آرام بمانیم؟
سواد رسانه‌ای را جدی بگیریم: هر محتوایی، خبر نیست؛ هر تصویری، واقعیت ندارد.
مدیریت اخبار در خانه را تمرین کنیم: حجم، زمان و منبع خبر را کنترل کنیم.
با فرزندان و سالمندان صحبت کنیم: آن‌ها بیش از دیگران نیاز به آرامش و توضیح دارند.
زندگی واقعی را به اخبار ترجیح دهیم: اگر در شهر ما آرامش هست، باید آن را باور کنیم و قدر بدانیم.
در پایان، آن‌چه در این بحران رخ داد، نشان داد که خانواده ایرانی، اگر بخواهد، می‌تواند در برابر موج سنگین اخبار هم آرام بماند و محیطی امن برای رشد روانی فرزندانش فراهم کند. آرامش، انتخابی است که با آگاهی و مسئولیت‌پذیری آغاز می‌شود.
