اقتصاد افغانستان طالبانی

درنگاه اول شاید سهم افغان‌ها از تولید مواد مخدر علت رشد فزاینده ارزش افغانی به‌نظر رسد. درواقع تولید تریاک در افغانستان به‌صورت غیرقانونی انجام می‌شود و تعیین مقدار تولید آن امر بسیار دشواری است؛ اما براساس گزارش‌های مختلف، تخمین‌زده می‌شود که افغانستان سالانه بین ۸۰ تا ۹۰ درصد از تولید جهانی تریاک را تامین می‌کند. در سال ۲۰۱۹، برآوردهایی نشان می‌داد که حدود ۸۰۰ تن تریاک در افغانستان تولید شده است. به‌دلیل عدم شفافیت و عدم وجود آمار رسمی، این ارقام ممکن است تخمینی باشند و حتی ممکن است مقدار واقعی تولید تریاک در افغانستان بسیار بیشتر باشد؛ لیکن نگاهی عمیق‌تر به شرایط امروز افغانستان ما را با حقایق اقتصادی جالب‌تری روبه‌رو می‌کند که عوامل اصلی قدرت‌یابی افغانی هستند.

باتوجه‌به اینکه ایران و افغانستان، همسایه و دارای روابط تاریخی و فرهنگی نزدیکی هستند، توسعه، تجارت بین این دو کشور می‌تواند به نفع هر دو باشد و باعث تقویت روابط دوجانبه بین ایران و افغانستان شود. همچنین، توسعه تجارت می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی و ارتقای سطح اقتصادی در هر دو کشور کمک کند. از این جهت این امر مهم است که شرایط اقتصادی و ثبات مالی از عوامل مهم مهاجرت افغان‌ها به ایران است.

هر چند صادرات ایران به افغانستان، بعد رکود دوران کرونا و تغییر حکومت در آن دیار، از سال گذشته روند صعودی پیدا کرده و به حدود ۸ر۱ میلیارد دلار رسیده، ولی خوب است بدانید که در سال ۱۳۹۹ ارزش این صادرات از ۴ میلیارد دلار نیز گذشته بود. نگاهی به عمق بازار افغانستان و تحولات آن نه‌تنها از راز قدرت یافتن افغانی پرده برمی‌دارد؛ بلکه راهنمایی برای بازگشت به وضعیت صادراتی تاجران ایرانی در چند سال قبل است. 

  سه عامل به‌عنوان بخشی از این ارزش مطرح می‌شود. در ابتدا تزریق هفته‌ای ۴۰ میلیون دلار به اقتصاد افغانستان که موجب ثبات مالی آن می‌شود. بخشی دیگر نیز به درآمدهای ایجاد شده توسط هیات سرپرستی افغانستان باز می‌گردد. بخشی دیگر نیز به جلوگیری از قاچاق دلار به خارج از افغانستان مربوط است و جدیتی که نیرو‌های امنیتی و به‌طورکلی سیاست هیات سرپرستی افغانستان در این خصوص دارد. 

 هر چند منبع ارسال این ۴۰ میلیون دلار مشخص نیست، ولی کشورهایی هستند که از بانک مرکزی افغانستان حمایت می‌کنند. اگرچه منبع این تزریق مالی قابل‌توجه مشخص نیست، ولی درواقع دو دلیل اصلی برای رشد افغانی وجود دارد، یک ورود دلار و دیگری جلوگیری از قاچاق دلار به خارج از کشور. مسئولان افغانستان به بدترین شکل ممکن با قاچاقچی دلار برخورد می‌کنند. درعین حال تسهیل صادرات همچون سنگ، ذغال سنگ به پاکستان و تسهیل ورود دلار در ازای صادراتی که به خارج از کشور دارند، باعث شده که ارزش دلار در برابر ارز افغانی کاهش یابد. 

در ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ طالبان کشور افغانستان را تحویل گرفت و اغلب کارشناسان باتوجه‌به وضعیت امنیتی این کشور چشم‌انداز مناسبی برای اقتصاد آن متصور نبودند؛ چراکه تاریخ پُر جنگ و جدال افغانستان به‌ویژه در دو دهه گذشته که بالغ بر ۱۷۰ هزار کشته به جای گذاشت، امیدها را حتی برای حفظ جان کمرنگ کرده بود، چه برسد به حفظ مال و سرمایه.