قیمت گذاری و فروش دستوری ، چاه ویل زیان انباشته خودرو سازان

صنعت خودرو کشور داستان پرآب چشمی دارد! از همان اوان راه اندازی هم اینگونه بود، وقتی راه افتاد، عده ای متهمش کردند به صنعت مونتاژکاری که البته بود، اما مگر چاره ای هم بود؟! مگر می شد از بای بسم الله صنعتگری کرد و بروز هم بود؟ مگر فناوری آن را داشتیم و نکردیم؟ عجایب صنعتی است صنعت خودرو در کشور، دولتها هم حمایتش و هم شماتتش می کنند.

بعدها هم به تیغ تجمل راندیمش و بعدتر که فهمیدیم نیاز اساسی دنیای امروز خانوار است، هی سرکوفت زدیم که چرا از کشورهای صاحب صنعت عقب است. گواینکه همه چیزمان تراز دنیا شده بود و فقط مانده بود این یکی که همه هوویش بودند! در افت و خیزهای سیاسی با دنیا هم این صنعت کم لگد نخورد! از بی مهری شرکای خارجی و محدودیت های بین المللی و خود تحریمی ها که نفس آن را گاهی به شماره می انداخت تا برخی سوء مدیریت ها در کشاکش دعواهای سیاسی داخلی یا سوء تدبیرها در سیاستگذاری صنعتی که در بالا دست مدیریت صنایع کشور قرار داشت. خلاصه اینهمه موجب شد هیبت درشت ظاهریش از درون نحیف و لاغر شود تا رسید به اینجای کار. طی این سال هازخم های که برتن آن می بینم، کم مهری هایی که در حقش می شنوم و تماشای سنگ هایی که به جفا بر جانش می نیشیند، توانش را تحلیل می  برد و روحش را تکیده می کند

نیک می دانم که صنعت خودرو وامدار مدیران دلسوز خود هم هست. آنهایی که از جان برای بالندگی این سنگ خورده کوشیدند، هم مهر دیدند و هم بی مهری و اما این دومی بیشتر بود! گاهی هم از سر بدخواهی و عناد یا بی اطلاعی و منفعت طلبی، سنگ اندازی کردن، زخم زبان زدن و کارشکنی کردن ، اینها را باید کنار گذاشت، تا این پیاز بنه کند و پا بگیرد تا این صنعت دوباره عضله ببندد و فربه شود.از دیگر سو ، مشهور است اگر شخصی به خواب رفته باشد و خواب او هرچه سنگین و ژرف باشد، می توان او را بیدار کرد؛ چون بیدار بودن و دیدن نیاز آدمی است. اما اگر فرد خود را به خواب زده باشد و خود به خواب‌زدگی او هرچه هم سبک و به اندازه یک بند انگشت ژرفا داشته باشد با صد ترفند هم نمی‌توان او را بیدار کرد، چون نیازی به بیداری ندارد و منفعت او در خود را به خواب زدن است.داستان صنعت خودروسازی ایران در همه سال‌های پس از جنگ که صنعت ایران از یخبندان دوره سکون و سکوت بیرون آمد با خواب‌زدگانی روبه‌رو شده است که می‌خواهند با چشم‌های خودخواهانه به این صنعت نگاه کرده و برای بدگویی و بدنمایی واقعیت این صنعت خود را به خواب‌زده و آن را از محیط ملی و جهانی بیرون می‌کشند و به مثابه یک پدیده تک وتنها به آن نگاه کرده و آن را با خودروسازی کشورهای پیشگام در این صنعت مقایسه می‌کنند. 

یادآور شویم صنعت خودرو سازی ‌ ایران بدون تردید تنگناهای ساختاری و گره‌های کور تنیده شده بر پیکرش دارد اما شماری از منتقدان حرفه‌ای  و برخی از نمایندگان مجلس صنعت خودرو سازی ایران آنها را به اندازه‌ای بزرگ و تنها می‌کنند که شهروندان را ناراحت و منافع پیدا و پنهان خود را شکار کنند.

واقعیت این است که برای ارزیابی نیک و بد صنعت خودروی ایران باید آن را در چارچوب روزگار ناساز و بد آهنگ اقتصاد ایران و قیمت گذاری دستوری ، تصمیمات خلق الساعه دید، سیاست فریز قیمت و فروش دستوری تحلیل کرد، در غیر این صورت مقایسه‌ای غیرکارشناسانه و از سر تحقیر کردن انجام می‌شود تا در پشت این رفتار ناکارشناسانه راهبرد از میدان بیرون کردن همین صنعت را دنبال کنند. آنهایی که خود را به خواب‌‌زده و همواره از شتاب قیمت خودرو های ایرانی گلایه‌های هدفمند دارند، نمی‌خواهند ببینند آیا متوسط رشد سالانه  قیمت خودرو در دهه تازه سپری شده از رشد متوسط مسکن، ارز و سکه  و تورم بیشتر بوده است یا اینکه این رشدها با کمی دیر و زود در یک دامنه بوده‌اند. خود را به خواب‌زدگان از اشتیاق شهروندان ایران به داشتن خودرو وارداتی شخصی بهره‌برداری ناجوانمردانه کرده و تنها رشد قیمت خودرو دربازار آزاد را می‌بینند و با انگشت نشان می‌دهند و در بوق و کرنا می‌کنند. این در حالی است که نرخ هر دلار آمریکا طی چندسال اخیر 23 برابر شده است و نیک می‌دانیم این نرخ تبدیل فزاینده دلار به ریال به سود ارز، بخشی از هزینه تولید خودرو را شامل می شود. خود را به خواب‌زدگان از سر عمد است که مقایسه‌ای میان رشد قیمت سرسام آور نهاده های تولید و خودرو را نمی‌بینندو خرید مواد اولیه با قیمت های گزاف دربورس کالاو  فروش خودرو پایین تراز از قیمت تمام شده محصول را ، نمی‌خواهند ببینند، در این سال های تازه سپری شده، میانگین رشد قیمت همه کالاهای صنعتی به اندازه هم رشد کرده است.

این در حالی است که در این سال‌ها دیوان‌سالاران و بوروکرات‌ها به کمک برخی سیاست‌ورزان و با همدستی برخی نا آگاهان به تحولات اقتصاد ایران در سطح کلان، یادشان رفته است که قیمت خودرو سال‌ها در حبس  قیمت‌گذاری دستوری و اداری و فریز قیمت بوده و هست .

آن گروه از خود به خواب زدگان که با قیاس مع الفارق میان خودروسازی ایران و کره جنوبی می‌خواهند خودرو ‌سازی ایران را تحقیر کنند، آیا چشمهایشان را باز می‌کنند تا ببینند رشد صنعت خودروی در کره جنوبی به دلیل سهولت ورود تکنولوژی و سرمایه‌های بین‌المللی و همکاری های چند جانبه غول‌های اتومبیل‌سازی آمریکایی و ایتالیایی در طراحی و سرمایه‌گذاری است و ایران سال‌هاست از این فرصت‌ها برای صنعت خودرو سازی فراهم نکرده است. آیا این گروه از افراد نمی‌خواهند بینند صنعت خودرو سازی ایران نیز همپای سایر فعالیت‌ها در سایه سنگین تحریم بوده و هست و آنچه دارد از توانایی‌های داخلی فراهم شده است؟

 بی انصافی غیر کارشناسانه در میان مقایسه‌گران موج می‌زند و انگار یادشان می‌رود این صنعت در جایی فعالیت می‌کند که شاخص‌های مهمی مانند نرخ ارز، نرخ تورم، نرخ تولید ناخالص داخلی، نرخ رشد سرمایه گذاری در آن منفی و به زیان صنعت بوده و هست. باید به این، خود را به خواب‌زدگان یادآور شویم صنعت ایران از جمله صنعت خودروسازی آینه تمام نمای سیاست‌های اقتصاد کلان و دشواری‌های تحمیل شده بر اقتصاد کلان از ناحیه تحریم‌هاست و نمی‌تواند در میان انبوه تنگناها که همه رشته‌های صنعت را در نوردیده است، تک ستاره درخشان باشد، اگرچه میل شدید ایرانیان به خرید همین محصولات که با زحمت به مراتب بالاتر کیفی نسبت به دوره‌های قبلی قراردارند، افتخار این صنعت است.

کلام آخر:

زیان انباشته خودرو سازان به دلیل قیمت گذاری دستوری و فروش دستوری به 220 همت رسیده است و فعالان صنعتی براین باور هستند ، برای خروج صنعت خودروکشور از زیان انباشته علاوه براصلاح سیاست گذاری ها، همانطورکه خودرو سازان مواداولیه تولید را در بورس کالا خریداری می کنند به آنها اجازه داده شود تا محصولات خود را در بورس کالا عرضه کننندکه هم سیاست گذار ، هم تولید کننده و هم مصرف کننده راضی خواهند بود. البته درکنار این امر خودرو سازان هم نسبت به کاهش قیمت تمام شده محصولات تولیدی خود گام های اساسی بردارند.

  داود نوروزبیگی - کارشناس ارشد صنعت خودرو و رسانه