جهان اقتصاد گزارش می دهد؛ متروباس؛ نسخه جدید برای زخم ترافیک
گروه زیربنایی رضا پورحسین
جهان اقتصاد: سخنگوی شهرداری تهران، اخیراً اظهاراتی در ظاهر امیدوارکننده درباره وضعیت حملونقل عمومی پایتخت مطرح کرده است. او تأکید دارد که مدیریت شهری فعلی در حوزه مترو و اتوبوس، شرایطی مناسب برای سال آینده فراهم خواهد کرد اما صراحتاً میگوید که این به معنای حل کامل مشکلات نیست.
اولویت امسال نیز بر ورود اتوبوسهای سهکابین یا همان متروباسها متمرکز است؛ اتوبوسهایی طویل با ظرفیت بالا که قرار است در خطوط بیآرتی اصلی مانند خط آزادی-تهرانپارس به کار گرفته شوند. این اتوبوسها با طول حدود ۲۶ متر و ظرفیت جابهجایی تا ۳۰۰ مسافر در هر سفر، میتوانند در زمان کوتاهتری و با هزینه کمتر نسبت به توسعه مترو، بخشی از فشار تقاضای سفر را کاهش دهند.
تا پایان سال نیز تعداد قابل توجهی از این متروباسها وارد ناوگان خواهند شد و امید است که در بهمن و اسفند شاهد حضور آنها در خیابانهای تهران باشیم.
این راهکارها، بدون شک، میتوانند به طور موقت درد ترافیک تهران را آرام کنند. اضافه شدن اتوبوسهای پرظرفیت به خطوط تندرو، فاصله سررسیدی اتوبوسها را کاهش میدهد، شلوغی ایستگاهها را کمتر میکند و بخشی از مسافرانی که اکنون به خودروهای شخصی روی آوردهاند را به سمت حملونقل عمومی سوق میدهد.
در ساعات پیک صبح و عصر، جایی که ترافیک تهران به اوج خود میرسد، این اتوبوسها میتوانند حجم بیشتری از مسافران را جابهجا کنند و فشار بر معابر اصلی را تا حدی کم کنند. همچنین، اگر این اتوبوسها با سوخت پاک یا برقی باشند، به کاهش آلودگی هوا نیز کمک خواهند کرد.
مشخصا در کوتاهمدت، این اقدامات میتواند حس بهتری به شهروندان بدهد و نشان دهد که مدیریت شهری در حال تلاش برای بهبود وضعیت است. ورود تعداد قابل توجهی متروباس تا پایان سال، همراه با ادامه نوسازی ناوگان اتوبوسهای معمولی و برقی، میتواند موج مثبتی ایجاد کند و حداقل در برخی خطوط پرترافیک، جریان تردد را روانتر سازد.
اما واقعیت این است که مشکل ترافیک و حملونقل تهران ریشهایتر از این حرفهاست و این راهکارها تنها مسکنی موقت هستند. تهران با جمعیتی که اکنون به بیش از ۱۴ تا ۱۵ میلیون نفر در کلانشهر رسیده، عملاً از ظرفیت برنامهریزیشده خود بسیار فراتر رفته است.
طبق طرح جامع شهر تهران تا افق ۱۴۰۶، سقف جمعیتی شهر حدود ۹.۱ میلیون نفر و حداکثر ظرفیت ۱۰.۶ میلیون نفر پیشبینی شده بود اما اکنون این سقف پر شده و حتی معاون وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده که ظرفیت بارگذاری جدید وجود ندارد.
برخی کارشناسان معتقدند ظرفیت واقعی و اکولوژیک تهران حتی کمتر از این ارقام است؛ مثلاً در دهه ۱۳۴۰ ظرفیت حدود ۴.۵ میلیون نفر تخمین زده میشد، اما اکنون چهار برابر آن جمعیت در این شهر فشرده شده است. این بیشبارگذاری جمعیتی، همراه با مهاجرت مداوم از سایر استانها به دلیل تمرکز امکانات، اشتغال و خدمات در پایتخت، ریشه اصلی مشکلات است.
ایمان اکبری، کارشناس مسائل کلان در این رابطه به روزنامه جهان اقتصاد گفت: تهران اساساً تحمل جمعیت ۱۵ میلیونی را ندارد. منابع آب محدود، آلودگی هوا که سالانه جان هزاران نفر را میگیرد، فرونشست زمین به دلیل برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی، و زیرساختهای فرسوده حملونقل، همه نشاندهنده عدم تابآوری شهر در برابر این حجم جمعیت است.
وی افزود: روزانه میلیونها سفر درونشهری انجام میشود اما ناوگان مترو و اتوبوس همچنان ناکافی است. حتی با ورود صدها اتوبوس جدید و واگن مترو، تا زمانی که جمعیت به این سرعت رشد کند یا تمرکززدایی واقعی از تهران انجام نشود، مشکلات بازتولید خواهند شد. ترافیک نه تنها ناشی از کمبود ناوگان است، بلکه از تعداد بالای خودروهای شخصی، فرهنگ رانندگی و عدم توسعه متوازن شهرهای اطراف ناشی میشود.
او یادآور شد: برای حل ریشهای، نیاز به سیاستهای کلان ملی است: جلوگیری از مهاجرت به تهران با توسعه واقعی استانها، تشویق مهاجرت معکوس، کنترل اتباع خارجی که بخش قابل توجهی از جمعیت حاشیهای را تشکیل میدهند، و سرمایهگذاری در حملونقل ریلی حومهای برای اتصال بهتر شهرهای اقماری مانند پرند، پردیس و هشتگرد به پایتخت.
اکبری تاکید کرد: بدون این اقدامات، ورود متروباسها و حتی هزاران اتوبوس دیگر، تنها میتواند درد را برای مدتی تسکین دهد، نه اینکه آن را درمان کند.
تهران به یک جراحی اساسی نیاز دارد، نه فقط به مسکنهای موقتی. شهروندان تهرانی سالهاست که در ترافیک و آلودگی دست و پا میزنند و شایسته است که مسئولان فراتر از اقدامات کوتاهمدت، به فکر راهحلهای پایدار باشند.
