جهان اقتصاد گزارش می دهد؛ نبرد نابرابر کریدور ارس با زنگزور

جهان اقتصاد: ایده اتصال خاک اصلی جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق کریدور ارس، که توسط وزیر راه و شهرسازی ایران مطرح شده و روز گذشته روی آن مجدد تاکید شد، گامی استراتژیک برای تقویت جایگاه ایران در معادلات ترانزیتی منطقه قفقاز است.

این طرح، که بر ایجاد مسیری زمینی از طریق خاک ایران برای اتصال دو بخش جدا افتاده جمهوری آذربایجان تمرکز دارد، نه‌تنها منافع اقتصادی برای ایران به همراه دارد، بلکه به طور غیرمستقیم در رقابت با کریدور پیشنهادی زنگزور قرار می‌گیرد.

با این حال، نزدیکی جغرافیایی کریدور زنگزور و حمایت‌های بین‌المللی از آن، کریدور ارس را در موقعیت چالش‌برانگیزی قرار می‌دهد، مگر اینکه ایران با ارائه مشوق‌های ترانزیتی ویژه، این مسیر را جذاب‌تر کند.

علی اصغر زرگر، تحلیلگر مسائل اقتصاد بین الملل در این رابطه به جهان اقتصاد، گفت: کریدور ارس، که از مناطق مرزی ایران در آذربایجان شرقی عبور می‌کند، مسیری جایگزین برای اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان ارائه می‌دهد. این کریدور با بهره‌گیری از جاده‌ها و خطوط ریلی در حال توسعه، مانند پل‌های جلفا-کلاله، می‌تواند تردد کالا و مسافر را تسهیل کند و ایران را به هاب ترانزیتی منطقه تبدیل نماید.

وی افزود: این پروژه، که بخشی از توافقات دوجانبه ایران و آذربایجان است، با سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در حال اجراست و هدف آن ایجاد مسیری امن و کارآمد برای تجارت و حمل‌ونقل است. با تکمیل این کریدور، ایران می‌تواند درآمدهای قابل‌توجهی از محل عوارض ترانزیتی کسب کند و روابط خود با همسایه شمالی را تقویت نماید.

زرگر تاکید کرد: با این حال، کریدور زنگزور، که از خاک ارمنستان عبور می‌کند، به دلیل فاصله کوتاه‌تر و حمایت کشورهایی مانند ترکیه، گزینه‌ای جذاب‌تر برای جمهوری آذربایجان به نظر می‌رسد. زنگزور می‌تواند دسترسی مستقیم‌تری به بازارهای جهانی، به‌ویژه اروپا، فراهم کند و بخشی از کریدور بزرگ‌تر شرق-غرب باشد.

وی افزود: این مسیر، که پس از توافقات آتش‌بس قره‌باغ مطرح شد، به دلیل موقعیت جغرافیایی و حمایت‌های سیاسی، مزیت رقابتی دارد. در مقابل، کریدور ارس، که طولانی‌تر است و به زیرساخت‌های ایران وابسته است، ممکن است در جذب حجم بالای ترانزیت ناکام بماند، مگر اینکه ایران بتواند با سیاست‌های تشویقی، این مسیر را برای بازرگانان و شرکت‌های حمل‌ونقل جذاب‌تر کند.

او یادآور شد: برای موفقیت کریدور ارس، ایران می‌تواند اقداماتی مانند کاهش هزینه‌های گمرکی، ایجاد خطوط ترانزیتی سریع با حداقل بوروکراسی و ارائه تضمین‌های امنیتی برای محموله‌ها را در دستور کار قرار دهد. همچنین، سرمایه‌گذاری مشترک با جمهوری آذربایجان در توسعه زیرساخت‌هایی مانند پل‌های مرزی و خطوط ریلی می‌تواند اعتماد متقابل را افزایش دهد.

این اقدامات می‌تواند کریدور ارس را به گزینه‌ای رقابتی تبدیل کند، حتی در برابر زنگزور که از نظر جغرافیایی برتری دارد. علاوه بر این، ایران می‌تواند از مزیت‌های دیپلماتیک خود، مانند روابط نزدیک با برخی کشورهای منطقه، برای تبلیغ این مسیر استفاده کند و آن را به بخشی از شبکه ترانزیتی بزرگ‌تر، مانند کریدور شمال-جنوب، متصل نماید.

با این حال، موانعی مانند تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های مالی می‌تواند توسعه سریع کریدور ارس را با مشکل مواجه کند. این چالش‌ها ممکن است توانایی ایران برای رقابت با زنگزور را کاهش دهد، به‌ویژه اگر ارمنستان تحت فشارهای خارجی با اجرای زنگزور موافقت کند.

در چنین شرایطی، ایران باید با سرعت بیشتری پروژه‌های زیرساختی خود را پیش ببرد و با دیپلماسی فعال، از انزوای ترانزیتی جلوگیری کند. موفقیت کریدور ارس نه‌تنها به عوامل اقتصادی، بلکه به توان ایران در حفظ نفوذ ژئوپلیتیکی در قفقاز بستگی دارد.

در نهایت، کریدور ارس فرصتی برای ایران است تا نقش محوری خود را در منطقه حفظ کند و از تبدیل شدن به حاشیه‌ای در معادلات ترانزیتی جلوگیری نماید.

با این حال، بدون مشوق‌های قوی و تکمیل سریع زیرساخت‌ها، این کریدور ممکن است در سایه زنگزور باقی بماند. ایران باید با هوشمندی و برنامه‌ریزی دقیق، این مسیر را به گزینه‌ای رقابتی و پایدار تبدیل کند تا ضمن حفظ منافع اقتصادی، جایگاه استراتژیک خود را در منطقه تثبیت کند.

.