جهان اقتصاد گزارش می‌دهد
چرخش بازار نفت در باد بازگشت ترامپ
گلناز پرتوی مهر
بازار نفت، همیشه بستری برای کشمکش‌های سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی بوده است. در خاورمیانه، این کشمکش‌ها به اوج خود می‌رسند؛ جایی که نفت نه فقط منبع انرژی، بلکه ابزار قدرت است. اکنون، با بازگشت فعال دونالد ترامپ به صحنه سیاست آمریکا، چه به‌عنوان رئیس‌جمهور احتمالی یا چهره‌ای تأثیرگذار در حزب جمهوری‌خواه، موجی تازه از گمانه‌زنی‌ها درباره آینده قیمت نفت و تعادل بازار جهانی شکل گرفته است.
به گزارش خبرنگار «جهان اقتصاد»، در سال‌های اخیر، بازار جهانی نفت شاهد نوسانات شدیدی بوده است. از پیامدهای همه‌گیری کرونا و جنگ اوکراین گرفته تا رشد مصرف چین و تغییرات در تولید نفت شیل آمریکا، هر عامل سهمی در جهت‌دهی به قیمت‌ها داشته است. اکنون اما، سایه سیاست دوباره بر سر طلای سیاه سنگینی می‌کند.
به گفته تحلیلگران، دونالد ترامپ به‌واسطه سیاست‌های تهاجمی و غیرقابل‌پیش‌بینی‌اش، تأثیری مستقیم بر بازار انرژی دارد. او در دوران ریاست‌جمهوری پیشین خود، با اجرای سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران، صادرات نفت این کشور را به‌شدت کاهش داد و بازار را با شوک عرضه مواجه کرد؛ موضوعی که موجب رشد دوره‌ای قیمت‌ها شد.
اکنون نیز نشانه‌ها حاکی از آن است که بازگشت احتمالی ترامپ به کاخ سفید، می‌تواند بار دیگر سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه تهران را احیا کند. به گزارش Reuters در آوریل ۲۰۲۵، اعمال تعرفه‌های تجاری جدید از سوی ترامپ، موجب کاهش تقاضای جهانی نفت و افت ۳ درصدی قیمت‌ها شد؛ اما در بلندمدت، احتمال افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه می‌تواند اثر معکوس گذاشته و قیمت‌ها را بالا ببرد.
کارشناسان بر این باورند که روابط نزدیک ترامپ با عربستان سعودی و امارات متحده عربی، در صورت بازگشت او به قدرت، دوباره تقویت خواهد شد؛ روابطی که در گذشته موجب تسهیل سرمایه‌گذاری‌های عظیم دفاعی و انرژی میان واشنگتن و ریاض شده بود.
در کنار تحولات آمریکا، بازیگران بزرگی چون چین و روسیه نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده بازار دارند.
چین که همچنان بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان است، در ماه‌های اخیر در تلاش برای تنوع‌بخشی به منابع تأمین خود بوده است. کارشناسان Financial Times گزارش داده‌اند که هرگونه بازگشت ترامپ با سیاست‌های تجاری سخت‌گیرانه‌تر علیه پکن، می‌تواند مسیر واردات نفت چین از خاورمیانه را پیچیده‌تر کند.
در سوی دیگر، روسیه که پس از تحریم‌های غرب صادرات نفت به اروپا را کاهش داده، تمرکز خود را بر بازارهای آسیایی، به‌ویژه چین و هند، گذاشته است. همکاری مسکو با اوپک‌پلاس و وضعیت نامشخص جنگ اوکراین، از عواملی است که می‌تواند سمت‌وسوی عرضه و قیمت نفت را دگرگون سازد.
در آخرین نشست اوپک‌پلاس (سپتامبر ۲۰۲۵)، اعضا تصمیم گرفتند که میزان تولید خود را اندکی افزایش دهند تا نگرانی‌های بازار نسبت به کمبود عرضه کاهش یابد. با این حال، منابع Reuters گزارش داده‌اند که برخی کشورها از جمله عربستان، احتمال افزایش بیشتر تولید را در صورت جهش قیمت‌ها در ماه‌های آینده بررسی می‌کنند.
این تصمیمات نشان می‌دهد که بازار نفت در وضعیت حساسی قرار دارد؛ هر تغییر سیاسی در آمریکا یا خاورمیانه می‌تواند توازن شکننده عرضه و تقاضا را برهم بزند.
بابک احدی، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار «جهان اقتصاد» می‌گوید:
«بازگشت ترامپ به عرصه سیاست می‌تواند همچون یک باد شدید، مسیر حرکت بازار نفت را تغییر دهد. سیاست‌های او احتمالاً موقعیت کشورهای تولیدکننده خلیج فارس را تقویت و همزمان فشارها بر ایران را افزایش خواهد داد. این وضعیت، هم می‌تواند موجب رشد قیمت‌ها شود و هم ریسک‌های ژئوپلیتیکی را بالا ببرد.»
او تأکید می‌کند:«در جهانی که انرژی هنوز شریان اصلی اقتصاد است، نفت نه‌تنها منبع درآمد، بلکه ابزار قدرت است. در چنین شرایطی، هر تصمیم سیاسی در واشنگتن، می‌تواند موجی در سراسر بازار جهانی به راه اندازد.»
بازار نفت در خاورمیانه همچون دریایی مواج است که هر تغییر سیاسی در آن می‌تواند به طوفانی جهانی تبدیل شود. بازگشت ترامپ، با ترکیبی از وعده‌های حمایت از صنایع داخلی آمریکا و فشار بر رقبای سنتی، ممکن است آغازگر فصل تازه‌ای از بی‌ثباتی یا رونق در بازار طلای سیاه باشد.
در نهایت، به نظر می‌رسد آینده نفت جهانی بیش از هر زمان دیگری به تصمیمات سیاسی وابسته است. در این میان، کشورهای تولیدکننده باید استراتژی‌های خود را بازبینی کرده و در برابر طوفان‌های سیاسی پیش‌رو، همزمان به فکر حفظ سهم بازار و ثبات داخلی خود باشند.
