پشت پرده خاموشی‌های بی‌صدا!

در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهرهای بزرگ و کوچک ایران، جایی که سیم‌های برق میان خانه‌ها و خیابان‌ها چون شبکه‌ای عصبی گسترده‌اند، پدیده‌ای در جریان است که کمتر کسی به آن توجه می‌کند؛ برق دزدی. این معضل پنهان، به یک بحران اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است که نه‌تنها منابع ملی را تهدید می‌کند، بلکه از نظر اخلاقی و فرهنگی نیز چالش‌هایی جدی به همراه دارد. 

به گزارش خبرنگار«جهان اقتصاد»، برق دزدی به ساده‌ترین تعریف به معنای استفاده غیرقانونی از برق بدون پرداخت هزینه آن است. این امر می‌تواند شامل اتصال مستقیم به شبکه برق، دستکاری کنتور برای کاهش میزان مصرف ثبت‌شده یا حتی استفاده از روش‌های پیشرفته‌تر برای پنهان‌کردن مصرف واقعی باشد. در بسیاری از مناطق، این عمل بیشتر از روی نیاز اقتصادی انجام می‌شود، اما در برخی موارد، انگیزه‌ها فراتر از مسائل مالی است و به فرهنگ بی‌تفاوتی نسبت به اموال عمومی بازمی‌گردد.

طبق گزارش‌های رسمی شرکت توانیر، سالانه میلیاردها تومان خسارت ناشی از برق دزدی به صنعت برق کشور وارد می‌شود. تخمین زده می‌شود که نزدیک به 10 درصد از برق تولیدی کشور بدون ثبت و دریافت هزینه مصرف می‌شود. این رقم تنها به خانه‌های مسکونی محدود نمی‌شود، بلکه گاهی اوقات شامل کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و حتی مزارع کشاورزی نیز می‌شود.

شهرهای حاشیه‌ای و مناطق کم‌برخوردار بیشترین میزان برق دزدی را دارند. در این مناطق، گاهی برق‌دزدی نه‌تنها جرم تلقی نمی‌شود، بلکه به نوعی یک رفتار عادی و پذیرفته‌شده اجتماعی تبدیل شده است.

در همین زمینه، کامران احمدی، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار «جهان اقتصاد» اظهار کرد: مهم‌ترین دلیل برق‌دزدی در ایران مشکلات مالی است. با افزایش هزینه‌های برق و مشکلات اقتصادی، بسیاری از خانواده‌ها توان پرداخت قبوض سنگین برق را ندارند و به برق‌دزدی روی می‌آورند.

وی عنوان کرد: نبود آگاهی کافی نسبت به اثرات منفی این عمل باعث شده است که بسیاری از مردم برق‌دزدی را جدی نگیرند. در برخی جوامع، این اقدام نه‌تنها مذموم نیست، بلکه گاهی به‌عنوان زرنگی تلقی می‌شود.

وی تصریح کرد: در مناطقی که شبکه برق‌رسانی فرسوده یا ناکافی است، مردم برای تأمین نیازهای خود مجبور به استفاده از روش‌های غیرقانونی می‌شوند. کمبود نیروی انسانی برای نظارت بر شبکه برق، دستکاری کنتورها و کنترل مصرف باعث شده است که بسیاری از تخلفات شناسایی نشوند.

وی در ادامه گفت: برق دزدی هزینه‌های زیادی به صنعت برق وارد می‌کند. این هزینه‌ها می‌تواند شامل افزایش فشار بر نیروگاه‌ها، کاهش سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌ها و در نهایت گرانی بیشتر برای مصرف‌کنندگان قانونی باشد.

وی بیان کرد: برق‌دزدی فشار زیادی بر شبکه‌های برق وارد می‌کند و باعث اختلال در توزیع و حتی قطعی برق در برخی مناطق می‌شود. عادی‌شدن برق‌دزدی به مرور زمان می‌تواند به تضعیف اخلاق عمومی منجر شود و اعتماد مردم به سیستم‌های نظارتی و اجرایی را کاهش دهد.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از روش‌های برق‌دزدی از نظر ایمنی خطرناک هستند و می‌توانند باعث آتش‌سوزی، برق‌گرفتگی و حتی مرگ افراد شوند، گفت: استفاده از فناوری‌های جدید مانند کنتورهای هوشمند می‌تواند نظارت دقیق‌تری بر مصرف برق ایجاد کند و امکان تقلب را کاهش دهد. اعمال قوانین سختگیرانه‌تر و افزایش جرایم مالی برای برق‌دزدی می‌تواند به‌عنوان یک بازدارنده عمل کند.

وی عنوان کرد: کاهش هزینه برق برای خانواده‌های کم‌درآمد و ارائه یارانه‌های مناسب می‌تواند از انگیزه آن‌ها برای برق‌دزدی بکاهد. تقویت و به‌روزرسانی شبکه‌های برق‌رسانی در مناطق محروم می‌تواند دسترسی قانونی به برق را تسهیل کرده و نیاز به روش‌های غیرقانونی را کاهش دهد.

وی تصریح کرد: برق دزدی، پدیده‌ای است که نه‌تنها منابع ملی را تهدید می‌کند، بلکه بازتابی از چالش‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران است. برای مقابله با این معضل، نیاز به یک رویکرد جامع وجود دارد؛ رویکردی که همزمان به بهبود شرایط اقتصادی مردم، ارتقای فرهنگ عمومی و افزایش کارایی نظارت بر شبکه برق بپردازد. شاید روزی برسد که هیچ چراغی به‌خاطر دزدی خاموش نشود و هر خانه‌ای سهم خود را از روشنایی بپردازد؛ زیرا تاریکی‌های جامعه، با عدالت و آگاهی روشن خواهند شد.