غفلت بانک‌ها از تسهیلات خرد؛ صدای بی‌صدایان را چه کسی می‌شنود؟
محمد قسیم عثمانی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی
تسهیلات خرد و تکلیفی که با هدف حمایت از اقشار کم‌درآمد، تقویت اشتغال خرد و خانگی و رونق بخشیدن به اقتصادهای محلی و کوچک در قوانین بودجه و سیاست‌های کلان اقتصادی کشور پیش‌بینی شده، متأسفانه طی سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های مزمن نظام بانکی تبدیل شده است.
اگرچه بانک مرکزی بر لزوم اجرای این تسهیلات تأکید دارد، اما در عمل، بانک‌ها از اجرای دقیق و مؤثر این مأموریت اجتماعی و اقتصادی سرباز زده‌اند. این بی‌توجهی، نه تنها مورد انتقاد کارشناسان و فعالان اقتصادی قرار گرفته، بلکه نارضایتی گسترده‌ای در میان مردم ایجاد کرده است؛ مردمی که برای دریافت وامی چند میلیونی ماه‌ها دوندگی می‌کنند، اما در نهایت با درهای بسته مواجه می‌شوند.
این‌که بانک‌ها خود را ملزم به اجرای قوانین مرتبط با تسهیلات خرد نمی‌دانند، ریشه در ضعف نظارت بانک مرکزی دارد. نظارتی که اگر با بهره‌گیری از اهرم‌های قانونی و ابزارهای فشار موجود، جدی و مؤثر اعمال می‌شد، قطعاً بانک‌ها نمی‌توانستند به این راحتی از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنند.
واقعیت تلخ این است که دریافت‌کنندگان تسهیلات خرد، برخلاف وام‌گیرندگان کلان، دسترسی خاصی به نهادهای قدرت و ابزارهای نفوذ ندارند. آن‌ها عمدتاً از اقشار عادی جامعه‌اند که صدایشان به جایی نمی‌رسد. اینجاست که نقش بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر و حامی حقوق مردم پررنگ‌تر از همیشه باید باشد؛ نهادی که باید از جایگاه نظارتی خود برای احقاق حقوق قانونی این گروه‌های بی‌صدا استفاده کند.
تا زمانی که اراده‌ای جدی برای واداشتن بانک‌ها به اجرای قانون وجود نداشته باشد، وعده حمایت از اقتصاد خرد و مردم کم‌درآمد، تنها در حد شعار باقی خواهد ماند.
