مدیره فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران

در شرایطی که اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگری به توسعه صادرات غیرنفتی نیاز دارد، تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسی و بی‌توجهی به نقش بخش خصوصی، یکی از مهم‌ترین موانع در مسیر تحقق این هدف ملی شده است. سیاست‌های ارزی ناپایدار، مداخلات مستقیم دولت در سازوکارهای تجاری و عملکرد غیرهم‌راستای نهادهای کلیدی مانند بانک مرکزی، عملاً موجب کند شدن یا حتی توقف بخشی از ظرفیت‌های صادراتی کشور شده‌اند.

در چنین شرایطی، بخش خصوصی نه‌تنها در تصمیم‌سازی‌های کلان غایب است، بلکه حتی صدای آن نیز در فرآیندهای مذاکره و طراحی سیاست‌های اقتصادی شنیده نمی‌شود. این در حالی است که در طرف مقابل، کشورهایی مانند ایالات متحده با رویکردی کاملاً اقتصادی و از طریق افراد متخصص، وارد مذاکرات می‌شوند. غفلت از دریافت نظر فعالان اقتصادی پیش از تصمیم‌گیری‌های کلان، باعث شده است که بسیاری از این تصمیمات فاقد پشتوانه کارشناسی باشند و در عمل نتایج معکوسی به‌همراه داشته باشند.

از سوی دیگر، خطر اعمال سازوکارهایی مانند «مکانیزم ماشه» می‌تواند بازارهای کلیدی ایران را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. بازاری مانند چین، که سهم قابل توجهی در حوزه پتروشیمی و انرژی برای ایران دارد، ممکن است در نتیجه این تحولات، بخشی از تعاملات خود را محدود یا متوقف کند. عدم چابکی در سیاست‌گذاری اقتصادی و وابستگی شدید تصمیمات به رویکردهای سیاسی، مانع جدی برای حفظ و توسعه بازارهای راهبردی ایران در حوزه صادرات است.

همه این عوامل نشان می‌دهد تا زمانی که رویکردها تغییر نکند و تا زمانی که بخش خصوصی به‌عنوان بخشی از راه‌حل تلقی نشود، نمی‌توان انتظار بهبود پایدار در حوزه تجارت خارجی داشت. امروز بیش از همیشه نیاز است که دولت از حالت یک‌جانبه‌گرایی در سیاست‌گذاری خارج شده و مسیر را برای تعامل واقعی با بدنه تخصصی و اجرایی اقتصاد کشور باز کند.