هیومیک اسید برای چه گیاهانی ضرر دارد
این پرسش که «آیا هیومیک اسید ممکن است برای برخی گیاهان ضرر داشته باشد؟» ذهن باغداران و پرورش‌دهندگان گل‌وگیاه را گاهی درگیر می‌کند. به‌طورکلی، این ماده در اصلاح ساختار خاک و جذب بهتر مواد مغذی نقش مؤثری دارد؛ اما واقعیت این است که اگر فرمولاسیون، مقدار و زمان مصرف آن برای یک گیاه مناسب نباشد، می‌تواند رشد آن را مختل کند؛ پس پرسش اصلی اینجاست که کدام گیاهان در خطر آسیب ناشی از هیومیک اسید قرار دارند؟ در ادامه، ضمن بیان موارد ضرر احتمالی، نکات ضروری برای پیشگیری از عوارض ناخواسته هیومیک اسید و مدیریت صحیح آن در باغ و گلدان بررسی خواهد شد. با ما همراه باشید.
هیومیک اسید برای تمام گیاهان مناسب است؟
طبق گفته وب‌سایت jhbiotech.com:
Humic Acid is a naturally occurring organic substance found in soils, coals, and peat resulting from the decomposition of organic matter, particularly dead plants. Humax consists of a mixture of complex macro-molecules with the ability to chelate with metal nutrients. Available in liquid and powder formulations
«اسید هیومیک یک ماده آلی طبیعی است که در خاک‌ها، زغال‌سنگ و تورب یافت می‌شود و از تجزیه مواد آلی، به‌ویژه گیاهان مرده، ایجاد می‌شود. هیومیک اسید ترکیبی از ماکرومولکول‌های پیچیده است که توانایی کلات کردن با مواد مغذی فلزی را دارد. این ماده به‌صورت فرمولاسیون‌های مایع و پودری در دسترس است.» این اسید می‌تواند pH خاک را تعدیل و زمینه را برای جذب بهتر عناصر غذایی فراهم کند. همچنین در پژوهش‌های متعددی اشاره شده است که این ماده می‌تواند مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی را افزایش بدهد.
بااین‌حال، همان‌طور که در مقاله‌ای از آبادیس آمده است:
«هرچند که این محصول به‌عنوان یک ماده آلی طبیعی، نقش مهمی در بهبود رشد و سلامت بیشتر گیاهان ایفا می‌کند؛ اما در برخی موارد خاص، استفاده از آن می‌تواند برای بعضی گیاهان مضر باشد.»
بنابراین با اینکه اغلب گیاهان از مزایای هیومیک اسید بهره‌مند می‌شوند؛ اما گروهی از گیاهان یا شرایطی خاص هم وجود دارد که استفاده از آن می‌تواند دردسرساز شود.
هیومیک اسید برای چه گیاهانی مضر است؟
معمولاً گیاهانی که به خاک بسیار سبک یا با اسیدیته بسیار پایین نیاز دارند، یا گیاهانی که سیستم ریشه بسیار حساسی دارند، ممکن است در مواجهه با هیومیک اسید با دُز بالا دچار مشکل شوند. این مشکل معمولاً به‌دلیل تغییر ناگهانی در هدایت الکتریکی خاک (EC) و اختلال در دسترسی عناصر اتفاق می‌افتد.
ازسوی‌دیگر، گیاهانی که عادت به خاک‌های فقیر از نظر ماده آلی دارند (مثلاً برخی گونه‌های مقاوم بیابانی مثل کاکتوس)، ممکن است در واکنش به مقدار زیاد هیومیک اسید دچار مشکلاتی مانند رشد غیرعادی ریشه یا برگ شوند.
کود هیومیک اسید برای گل‌های آپارتمانی ضرر دارد؟
به‌طورکلی، هیومیک اسید برای بیشتر گل‌های آپارتمانی مفید است؛ زیرا این گیاهان معمولاً در محیطی کشت می‌شوند که نیازمند مواد آلی مناسب و ساختار بهینه خاک است؛ اما درصورتی‌که مقدار مصرف از حد توصیه‌شده فراتر برود یا زمان‌بندی استفاده نامناسب باشد، می‌تواند منجر به سوختگی ریشه در برخی گل‌ها شود. در محیط‌های خانگی، اگر غلظت و نوبت مصرف هیومیک اسید با توجه به حساسیت گیاه تعیین نشود، ممکن است علائمی مانند توقف رشد یا زردی برگ‌ها بروز کند.
مضرات هیومیک اسید
هرچند بیشتر تحقیقات از سودمندی هیومیک اسید حکایت دارند؛ اما مضرات احتمالی آن در شرایط خاص عبارت‌اند از:
- آلودگی منابع آبی: مصرف بیش‌ازحد هیومیک اسید به‌ویژه به‌شکل مایع، می‌تواند منجر به ورود آن به منابع آبی شود. این امر باعث افزایش غلظت مواد مغذی در آب و رشد بیش‌ازحد جلبک‌ها (پدیده یوتروفیکاسیون) می‌شود که می‌تواند به محیط‌زیست و گیاهان وابسته به این منابع آبی آسیب برساند.
- اختلال در جوامع میکروبی خاک: هرچند هیومیک اسید معمولاً باعث تقویت فعالیت میکروبی خاک می‌شود؛ اما مصرف بیش‌ازحد آن ممکن است تنوع میکروبی خاک را کاهش دهد و بر عملکرد اکوسیستم خاک تأثیر منفی بگذارد.
- وجود آلاینده‌ها: هیومیک اسیدهای تولیدشده از منابع طبیعی مثل لئوناردیت، لیگنیت یا کمپوست، ممکن است حاوی آلاینده‌هایی مانند فلزات سنگین، آفت‌کش‌ها یا پاتوژن‌ها باشند که می‌توانند برای گیاهان مضر باشند.
نکاتی که برای پیشگیری از ضررهای هیومیک اسید باید رعایت کنید
توجه به نکات زیر ضروری است:
- بهتر است دوز مصرفی را با توجه به نوع گیاه، اندازه آن و شرایط خاک تنظیم کنید.
- بهتر است در زمان اوج رشد گیاه یا دوره فعال آن از این کود استفاده شود تا گیاهان بتوانند از فوایدش بهره‌مند شوند.
- زهکشی صحیح مانع از آن می‌شود که تجمع این ماده در اطراف ریشه باعث خفگی یا تشدید فعالیت میکروارگانیسم‌های مضر شود.
- اگر از کودهای دیگر مثل کودهای ازته یا فسفره استفاده می‌کنید، هماهنگی در زمان مصرف و دُز اهمیت دارد.
سخن پایانی
هیومیک اسید در اغلب موارد، اثری سودمند بر رشد گیاهان دارد؛ اما نباید فراموش کرد که شرایط خاص هر گیاه تعیین‌کننده میزان و زمان مصرف آن است. با رعایت دز مناسب، مدیریت خاک و پایش مداوم وضعیت ریشه و برگ، می‌توانید از فواید ارزشمند این ماده بدون نگرانی بهره ببرید.
