ورود به مرحله نگارش؛يک گام تا توافق تاريخي
ورود به مرحله نگارش توافق نهايي ميان ايران و 1+5 و داغ و تند شدن مذاکرات و افزايش سطح مذاکرات و تصميم‌گيري‌ها بخش‌هاي پيدا و پنهان بيشتري از "برنامه اقدام مشترک" (توافق ژنو) خود را نشان خواهد داد.
مذاکرات ايران و 1+5 در حالي روز چهارشنبه در وين براي چهارمين دور آغاز مي‌شود که به تاييد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، ايران به تعهداتش در چارچوب توافق ژنو به خوبي عمل کرده است. اما در مقابل 1+5 به ويژه آمريکا تا جايي که توانستند و امکان داشته است از اجراي تعهدات‌شان در چارچوب برنامه اقدام مشترک شانه خالي کرده يا با بهانه وجود موانع بروکراتيک و اداري آنها را به تاخير انداخته‌اند.
سيروس ناصري، ديپلمات با سابقه کشور و عضو پيشين تيم مذاکره‌کننده هسته‌اي پيش از اين به ايسنا گفت که ""آمريکايي‌ها در اجراي گام اول بد عمل کردند و نشان دادند کلک هستند و ثابت شد که بايد به مواضع، حرف‌ها و تعهدات‌شان با ديده شک و ترديد بسيار عميق نگاه کرد."
او معتقد است که رسيدن به توافق نهايي چندان طول نخواهد کشيد ولي توافق اجرايي ولو اين که ماه‌ها به طول انجامد، بايد با تمام جزييات اجرايي که آمريکايي‌ها متعهد مي‌شوند، باشد. چرا که به هيچ وجه نمي‌توان بر روي تعهدات کلي به آنها اعتماد کرد.
ناصري تاکيد کرد: بايد وارد جزييات شد و در هر بخش و اقدام جزء به جزء مسايل را بررسي و تعيين کرد ولو اين‌که متن توافق طولاني و قطور شود.
برخلاف مذاکرات قبلي در وين که معاونان وزيران خارجه گفت‌وگوها را انجام مي‌دادند و رييسان هيات‌هاي مذاکره‌کننده در نشست افتتاحيه و اختتاميه براي جمع‌بندي گفت‌وگوها حاضر مي‌شدند، قرار است از اين دور (چهارم) مذاکرات، با توجه به اين‌که دو طرف نگارش متن توافق نهايي را آغاز مي‌کنند مذاکرات با محوريت و حضور محمدجواد ظريف و کاترين اشتون در طي سه روز برگزار شود.
هم‌چنين در اين دور از مذاکرات هيات مذاکره‌کننده کشورمان را تيمي از کارشناسان سياسي، حقوقي، فني هسته‌اي و کارشناسان بخش تحريم‌ها همراهي مي‌کنند.
تاکنون سه دور مذاکره در بهمن و اسفند 1392 و فروردين 1393 برگزار شده است که دو طرف بيش‌تر به بررسي موضوعات مختلف به ويژه چهار موضوع غني‌سازي، راکتور اراک، بازرسي‌ها و نظارت‌هاي بيش‌تر و نيز لغو تحريم‌هاي يک‌جانبه و همه‌جانبه عليه ايران پرداختند تا دورنماي ديدگا‌ه‌ها و مواضع هر يک از طرف‌هاي مذاکره‌کننده پيش از ورود به نگارش متن مشخص شود.
گزارش وال‌استريت از اميدواري غرب
در همين حال روزنامه وال استريت ژورنال به نقل از مقامات ايراني و اروپايي نوشت: بسياري از مقدمات اصلي توافق ميان ايران و گروه 1+5 در هفته‌هاي اخير روشن شده است که اين امر اميدواري براي دستيابي به توافق نهايي تا ضرب‌العجل 20 ژوييه را بالا مي‌برد.
وال استريت ژورنال در ادامه نوشت: ايران و گروه 1+5 تلاش مي‌کنند تا به يک فرمول براي حل مناقشات درباره برنامه هسته‌يي ايران برسند. اما هنوز اختلافات مهمي وجود دارد که مي‌تواند توافق را خراب کند يا مذاکره کنندگان را به تمديد مدت توافق‌نامه مجبور کند. يک مقام اروپايي در گفت‌وگو با اين روزنامه گفت: مردم کم‌تر از گذشته در مورد موفقيت اين مذاکرات بدبين هستند. موضوعات مشخصي وجود دارد که به نظر مي‌آيد توافقات روي آن صورت گرفته اما در برخي مسائل هنوز يک خلاء بزرگ وجود دارد.
اين روزنامه با اشاره به اظهارات مقامات مختلف نوشت: يکي از مسائل اصلي توافق بر سر طرح‌هاي آينده ايران براي تبديل راکتور آب سنگين اراک به منظور توليد پلوتونيوم با حجم پايين‌تر است. ايران هم‌چنين همکاري‌هايش با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي که وظيفه انجام تحقيقات و بررسي روي فعاليت‌هاي هسته‌يي را دارد بيش‌تر کرده است.
ايران و اروپا خواستار بررسي‌هاي بيش‌تر آژانس بر فعاليت‌هاي گذشته اين کشور هستند. اين در حالي است که ايران همواره اين ادعا را که به دنبال دستيابي به سلاح هسته‌يي است رد مي‌کند.
مذاکره‌کنندگان کار روي تهيه پيش‌نويس توافق نهايي را هفته جاري در وين پايتخت اتريش آغاز مي‌کنند. توافقي که مي‌تواند به بن‌بست ديپلماتيک تهران و غرب پايان دهد و اطمينان خاطر حاصل کند که ايران قادر به ساخت بمب اتم نيست.
روزنامه وال استريت ژورنال علاوه بر اين نوشت: مساله مهم ديگري که در اين مذاکرات بايد به آن رسيدگي شود آينده تاسيسات هسته‌يي زيرزميني فردو است که آمريکا ادعا مي‌کند که ايران از آن براي توليد مخفيانه اورانيوم مورد نياز ساخت سلاح هسته‌يي استفاده مي‌کند.
واشنگتن هم‌چنين مي‌خواهد برنامه‌هاي تحقيق و توسعه ايران در زمينه هسته‌يي و برنامه موشک بالستيک اين کشور را محدود کند اما ايران تاکيد دارد که در اين مذاکرات تنها در خصوص برنامه‌هاي هسته‌يي‌اش گفت‌وگو خواهد کرد. ايران در ازاي کاهش نگراني‌هاي قبل در مورد اين اتهامات خواستار لغو کامل تحريم‌هاي اقتصادي غرب در زمينه‌هاي صادرات نفت و بانکداري است.
مخالفان مذاکرات ايران و گروه 1+5 شامل عربستان و اسراييل خواستار نابودي کامل برنامه‌ي هسته‌يي ايران هستند که در نتيجه به ادعاي آنها ايران نتواند از ظرفيت توليد سلاح‌هاي هسته‌يي برخوردار باشد. اما مذاکره کنندگان آمريکايي و مقامات اين کشور گفته‌اند که نابودي کامل تاسيسات هسته‌يي ايران با توجه به پيشرفت ايران در اين زمينه و وجود توانايي غني‌سازي اورانيوم در اين کشور ديگر ممکن نيست.
اين مقامات تخمين زدند که امکان به موفقيت رسيدن اين مذاکرات حدود 50 درصد است.
اين روزنامه در پايان نوشت: مذاکره کنندگاني که در وين شرکت مي‌کنند، گفته‌اند که به دليل وجود مسائل فني زيادي که بايد مورد بررسي قرار گيرد شک دارند تا ضرب‌العجل 20 ژوييه به موفقيت دست پيدا کند.
بيانيه آژانس بين المللي انرژي اتمي
در همين راستا آژانس بين المللي انرژي اتمي در پايان نشست عادي نمايندگانش با ايران با انتشار بيانيه اي تاکيد کرد: در اين نشست پيشرفت ها در باره اجراي اقدامات عملي توافق شده قبلي با ايران بررسي شد.
نمايندگان آژانس بين المللي انرژي اتمي روزدوشنبه در يک نشست فني با نماينده ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي شرکت کردند.
سرپرستي هيات ايراني در اين نشست را "رضا نجفي" نماينده ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي به عهده داشت.
آژانس بين المللي انرژي اتمي پس از پايان اين نشست در بيانيه اي که روي پايگاه اطلاع رساني نهاد ديده بان هسته اي سازمان ملل متحد منتشر کرد، نوشت: در اين نشست فني، پيشرفت ها در باره اجراي اقدامات عملي توافق شده در سه ماه پيش بر اساس چارچوب همکاري دو جانبه، بررسي شد.
بيانيه آژانس بين المللي انرژي اتمي صراحت دارد که "ايران چند اقدام را عملي کرده است و برخي از فعاليت هاي مرتبط با آنها ادامه دارد".
بر اساس اين بيانيه، گفت و گو و بررسي ها در باره اقدامات عملي اضافي که بايد در مراحل بعدي اجرا شود، در جريان است.
در باره اين نشست و نتايج آن اطلاعات بيشتري از سوي دو طرف مذاکره کننده منتشر نشده است.
اين نشست پيش از آغاز اجلاس هسته اي "محمد جواد ظريف" وزير امور خارجه ايران با نمايندگان گروه 1+5 در وين برگزار شد.
"محمدجواد ظريف" وزير امور خارجه و رييس مذاکره کننده هسته اي ايران روز سه شنبه تهران را به مقصد وين پايتخت اتريش ترک کرد تا حساس ترين دور مذاکرات هسته اي ايران و 1+5 را در 10 سال گذشته رقم بزند.
سيد عباس عراقچي معاون حقوقي و امور بين الملل، مجيد تخت روانچي معاون اروپا و آمريکاي وزارت امور خارجه، امير حسين زماني نيا مشاور حقوقي وزير امور خارجه و حميد بعيدي نژاد مدير کل سياسي وزارت امور خارجه ايران از اعضاي تيم مذاکره کننده هسته اي ايران هستند.
ايران و گروه 1+5 متشکل از آمريکا، انگليس، فرانسه، چين، روسيه و آلمان در پايان سومين دور مذاکرات خود در وين اعلام کردند که طرفين در دور چهارم گفت و گوها از 23 تا 26 ارديبهشت ماه وارد تدوين پيش نويس سند توافق نهايي خواهند شد.
تحليلگران و صاحبنظران سياسي از توافق نهايي ايران و غرب به عنوان توافق قرن ياد کرده اند.
عراقچي معاون حقوقي و امور بين الملل وزارت امور خارجه که دستکم در سه تيم متفاوت مذاکره کننده هسته اي ايران از يک دهه گذشته تاکنون حضور داشته، در باره احتمال توافق نهايي با 1+5 مي گويد: تا جايي که به ما مربوط است، اميدواريم. اگر طرف مقابل جديت و حسن نيت ما را پاسخ دهد، اميدواريم به نتيجه برسيم. اما هر اتفاقي مي تواند روي دهد.
تخت روانچي معاون اروپا و آمريکاي وزارت خارجه که از سال 1368 تا 1388 همواره در مهمترين و پرچالش ترين مذاکرات مربوط به روابط خارجي جمهوري اسلامي ايران، از قطعنامه 598 تا مذاکرات هسته اي حضور داشته، در باره توافق نهايي معتقد است: بدبين نيستم. ما تمام تلاش خود را انجام مي دهيم. اگر قرار است به توافقي برسيم، بايد همه تحريم ها برداشته شود و اين به عهده آمريکايي ها و اروپايي ها است که کار خود را انجام دهند.
