چرا فقیر شده‌ایم؟
دکتر هاشم اورعی
استاد دانشگاه صنعتی شریف
با ادامه تئاتر تاسف‌بار قیمت‌گذاری خودرو، جامعه به این نتیجه رسیده که مساله اصلی در صنعت خودروسازی کشور نه قیمت، فناوری، امنیت مسافرین، مصرف بنزین و موارد مشابه بلکه تقسیم غنایم است چون به ابزار مناسبی برای چپاول تبدیل شده است. با افزایش افسار گسیخته قیمت خودرو، بسیاری از مردم قیمتها را با اروپا و یا امارات مقایسه کرده و آن را اجحافی بر خریداران خودرو ارزیابی می‌کنند. البته در اینکه فساد، رانت‌خواری و مدیریت قبیله‌ای تا اعماق ریشه صنعت خودروی کشور نفوذ کرده بطوریکه کسی توان مقابله با مافیای خودرو را ندارد شکی نیست. از سوی دیگر وقتی لزوم افزایش قیمت حاملهای انرژی مطرح می‌شود عده‌ای فریاد می‌زنند که هرگاه درآمد متوسط جامعه برابر دیگر کشورها شد آن وقت می‌توان از سیاست افزایش قیمت بنزین، گازوئیل، گاز و برق دفاع کرد.
نابسامانی در صنعت خودروی کشور، در حوزه انرژی و در بسیاری بخشهای دیگر جملگی معلولند و علت اصلی آن است که ملت ایران در تله فقر گرفتار شده‌اند. البته این تله را خود با انتخاب‌هایشان در این چند دهه گسترانده و نه قضا و قدر در آن نقشی داشته و نه دشمن خارجی سهمی.
اما چرا فقیر شده‌ایم؟ در بخش انرژی می‌بینیم از اول انقلاب تاکنون مصرف بیش از 10 برابر افزایش یافته در حالیکه جمعیت 4/2 برابر شده است و بدین‌ترتیب سرانه مصرف انرژی بیش از 4 برابر شده است. صادرات نفت ما از حدود 2/5 میلیون بشکه در روز به یک پانزدهم کاهش یافته است. از آنجا که همواره نفت بخش اعظم صادرات کشور بوده است و در ساده‌ترین حالت چنانچه فرض کنیم تولیدات داخلی نیاز داخل را تامین می‌کند، تنها کالاهایی که می‌توانند به مقدار قابل توجهی صادر شوند نفت و گاز خواهد بود.
حال نگاهی می‌اندازیم به کشورهای اطراف خودمان و می‌بینیم عربستان سعودی با 35 میلیون جمعیت روزانه بیش از 10 میلیون بشکه و امارات 8 میلیونی(همان کشوری که انتظار داریم قیمت خودرومان با آن برابر باشد) 4 میلیون بشکه نفت صادر می‌کند. وقتی ما با 85 میلیون جمعیت، روزانه حدود یک میلیون بشکه آن هم با تخفیف زیاد صادر کرده و قادر به دریافت بخشی از پول آن هم نیستیم، مقایسه قیمت خودرو در ایران و امارات که در واقع مقایسه قدرت خرید مردم است جور در نمی‌آید. در شرایطی که سرانه صادرات امارات حدود 30 برابر ماست روشن است که وضع مردم این دو کشور از نظر رفاه را نمی‌توان با هم مقایسه کرد.
خلاصه اینکه اولاً شرایط امروز ما باید همین باشد که هست و همه چیز کاملاً طبیعی و منطقیست و ثانیاً شرایط معیشتی مردم دقیقاً و تماماً برآیند سیاست‌های اتخاذ شده از سوی نظام حکمرانی و اجرا شده توسط مسئولین در چند دهه اخیر است. مسئولینی که یا منتخب مردمند و یا ملت در مقابل عملکردشان لب فرو بسته و تن به سکوت داده‌اند. از جمله اقدامات نابخردانه اینکه در اجرای کامل سیاست نه شرقی- نه غربی، تمام قد به شرق متمایل شده و همه دارایی‌مان را بر روی اسبی شرط‌بندی کردیم که در پی حمله به اوکراین و کاهش شدید صادرات انرژی‌اش به اروپا، ما را عملاً از بازار انرژی جهان بیرون راند. نتیجه اجرای این و هزاران سیاست دیگر در نهایت خود را به صورت کاهش شدید قدرت خرید مردم نشان داده و در قیمت خودرو و مقایسه آن با متوسط درآمد خانوار دیده می‌شود. حق هم همین است. همانطور که اجرای سیاست‌های صحیح از سوی شیوخ امارات مردم این کشور را به رفاه کامل رسانده و آنها را بر مدرنترین خودروهای روز جهان نشانده، سیستم مدیریتی کشور در نهایت جهالت، و شاید فراتر از آن، کار را به جایی رسانده که سوار شدن بر خودروی پراید به آرزویی دست نیافتنی تبدیل شده است.
اما چه باید کرد؟ آنچه مسلم است آنکه نباید و نمی‌توان به حرکت در این مسیر ادامه داد که حاصلی جز گسترش هر چه بیشتر فقر و فلاکت برای عوام و البته افزایش حقوق‌های نجومی و گسترش املاک نجومی و تقسیم غنایم انقلاب برای خواص نخواهد داشت.
راه کار آن است که با واقعی کردن قیمت حاملهای انرژی و کاهش مصرف، ظرفیت صادرات انرژی را به مقدار قابل توجهی افزایش دهیم و با تنش‌زدایی انقلابی در صحنه جهانی و رفع تحریمها هر چه سریعتر به بازار انرژی جهان بازگشته و جایگاه از دست رفته خود را دوباره بدست آوریم و در آن مقطع یکبار هم که شده منافع ملّی را بر سایر امور ارجحیت داده و کل درآمد حاصل را در کشور سرمایه‌گذاری کنیم و با ایجاد رشد اقتصادی مستمر ملت را به رفاه برسانیم. براستی چرا نتوان به روش انقلابی در جهت مثبت گام برداشت؟!
و کلام آخر اینکه مادامی که در خواب غفلت فرو رفته و به ماست درمانی روی آوریم قطعاً نخواهیم توانست خواسته‌های حداقلی و به حق ملت را پاسخگو بوده، فقیر و فقیرتر شده و شاهد آن خواهیم بود که اماراتی‌ها در صف خرید هواپیمای شخصی و ما در انتظار تعیین تکلیف روش خرید پراید خواهیم بود. اصلاً تعجبی ندارد،
چو ناکس به ده کدخدایی کند
کشاورز باید گدایی کند
